Karar Modelleri

Yanıt Açıklaması: Uzlaşma ölçütüne göre karar vericinin benimseyeceği karar, kazanç yapılı problemlerde aşağıda verilen, EnBüyük {α EnBüyük( s ij ) + (1 - α) EnKüçük( s ij )} i                   j                               j işlemi ile tespit edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: HURWICZ, karar probleminin doğasına ve karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik duruma ilişkin daha esnek davranması amacı ile iyimserlik ve kötümserlik ölçütlerini bir arada kullanmasına imkan tanıyan bir ölçüt önermiştir.

Yanıt Açıklaması: En büyük olasılık ölçütü, hesaplaması en kolay ölçütlerden biri olmakla beraber, yalnızca bir tek doğal durumu göz önüne alması nedeniyle, diğer ölçütlere göre daha zayıf bir karar verme ölçütüdür. Unutulmamalıdır ki bir doğal durumun olasılığının düşük olması bu doğal durumun ortaya çıkmayacağı anlamı taşımaz. Bunun aksine, olayın gerçekleşme olasılığının var olduğunu, ancak diğer alternatiflere göre ortaya çıkma şansının düşük olduğunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: En iyi beklenen değer ölçütünde, j’inci doğal durumun ortaya çıkma olasılığı P j ile gösterilirse, i’inci karar alternatifinin (A i ) uygulanması durumunda beklenen kazanç/maliyet şu eşitlikle hesaplanır: EVPI kullanılarak elde edilecek çözüm aşağıdaki gibidir: Kazanç yapılı karar problemlerinde, her bir karar alternatifi için tespit edilen değerlerinden en büyüğüne sahip olan karar alternatifi en iyi karar olarak belirlenir. Buna göre cevap B, işyeri yatırımıdır.

Yanıt Açıklaması: Tablo incelendiğinde karar probleminde karşılaşılabilecek tüm doğal durumların tespit edildiği, bu doğal durumların gerçekleşme şanslarını göstermek üzere doğal durumların ortaya çıkış olasılıklarının da verildiği görülmektedir. Dolayısıyla bu karar probleminde karar verici risk ortamında karar vermek durumundadır. En iyi karar alternatifini tespit etmek amacı ile her karar alternafinin beklenen değerleri hesaplanır. En iyi beklenen değerin hesaplanması için her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, daha sonra bu çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur. Daha sonra karar alternatifleri için hesaplanan beklenen değerlerin kazanç yapılı problemlerde en büyük değerli karar alternatifi, maliyet yapılı karar problemlerinde ise en küçük değerli karar alternatifi en iyi karar olarak belirlenir. Alternatif 1 için beklenen değer 7x0.6+5x0.4=6,2 şeklinde hesaplanır. Benzer işlem diğer alternatifler için yapılırsa beklenen değerler Alternatif 2=8,4, Alternatif 3=17,6, Alternatif 4=14,2, Alternatif 5=17 olduğu görülür.

Yanıt Açıklaması: Risk, Türk Dil Kurumunun sözlüğünde zarara uğrama tehlikesi (riziko) olarak tanımlanmış olsa da diğer pek çok kelime gibi risk kelimesi de tarihte çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Buna göre risk kelimesinin somut anlamdan soyut anlama doğru bir yolculuk yaptığı söylenebilir. Yunanca’da “sarp kayalık” anlamına gelen “rhiza” kelimesinden türetilen risk kelimesi, daha sonra yine Yunanca’da “rhizikon” olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tecrübeye dayanarak karar verme yaklaşımında geçmişte yaşananların gelecekte de yaşanacağı düşüncesi ile hareket edilir. Buna göre bu yaklaşımda doğal durumların mevcut problemde de geçmişteki ile aynı olduğu varsayılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İyimserlik oranı yüzde 50 olduğu durumda karar verici uzlaşma ölçütü ile soruda ilk aşamada elde edilen sonuçları elde edecektir. Aynı şekilde eş olasılık ölçütü ile de aynı sonuçlara ulaşabilecektir. Ancak bu değerlerden en büyüğü seçildiğinden ve bu işlem kazanç problemlerinde kullanıldığından Eş olasılık / Maliyet problemi eşleşmesi doğru değildir.

Yanıt Açıklaması: Birden fazla stratejinin hırs düzeyini karşılaması söz konusu ise en büyük olasılığa karşılık gelen strateji karar verici tarafından benimsenir.

Yanıt Açıklaması: Karar verici, amaç, hedefler ve kriterler, seçenekler, doğal durumlar, olasılıklar, sonuçlar bir karar probleminin elemanlarını oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Hırs düzeyi ölçütünde kazancı en büyükleme veya maliyeti en küçükleme söz konusu değildir. Bunun yerine bu ölçütte problemin çözümü ile elde edilmesi beklenen sonuçların karar vericiyi tatmin etme düzeyi dikkate alınır.

Yanıt Açıklaması: Beklenen değerler; Firma 1: 0,65*70+0,35*90 = 77 Firma 2: 0,65*80+0,35*85 = 81.25 Firma 3: 0,65*75+0,35*95 = 80 olarak hesaplanır. Karar verici, bu alternatif değerler arasında (77, 81.25, 80) içinden en küçüğü seçmesi gerekir. Dolayısıyla bu karar probleminde en küçük beklenen değer 77’dir. Yani Firma 1’dir.

Yanıt Açıklaması: Bir karar düğümünde her bir karar seçeneği için verilen sonuçlar karşılaştırılır ve aralarından en iyisi seçilip diğerleri göz ardı edilir. Tercih edilmeyip göz ardı edilen karar seçenekleri dal üzerine çizilen çift çizgi (// sembolü) ile işaretlenir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Karar, bir iş ya da problem hakkında düşünülerek verilen kesin yargıdır.

Yanıt Açıklaması: Soruda yer alan pazar koşul olasılıkları incelendiğinde en büyük olasılık değerinin 0.4’e eşit olduğu görülmektedir. Dolayısıyla karar verici tarafından en büyük olasılık değerine sahip olan I numaralı pazar koşulunun ortaya çıkacağı varsayılır. I numaralı Pazar koşulunun gerçekleşmesi durumunda elde edilecek en yüksek kazanç değeri olan 15.000 TL’dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen eşitlik en iyi beklenen değer ölçütüne aittir.

Yanıt Açıklaması: Karar verme sürecinde izlenen altı adım aşağıda sıralanmıştır. 1. Adım: Problemin ifade edilmesi, 2. Adım: Amaç ve hedeflerin belirlenmesi, 3. Adım: Problemin çözümü için gerekli bilgilerin toplanması, 4. Adım: Çözüm seçeneklerinin ifade edilmesi, 5. Adım: Seçeneklerin karar kriterleri ile değerlendirilmesi, 6. Adım: En uygun seçeneğin belirlenmesi.

Yanıt Açıklaması: Karar ağacı üzerinde karar düğümü kare şekliyle gösterilir.

Yanıt Açıklaması: Tecrübeye dayanarak karar verme yaklaşımında karar verici, geçmişte karşılaştığı benzer problemlerin çözümünde elde ettiği tecrübeye dayanarak hareket etmektedir. Geçmişte karşılaşılan problemlerde izlenen çözüm yolu, bugün karşılaşılan benzer problemlerin çözümünde de izlenir. Bu işletmeci, servis firması yöneticisi ile olan olumlu tecrübelerine dayanarak bu kararı verir.

Yanıt Açıklaması: Öncelikle her bir alternatif için iyimserlik ölçütüne göre en büyük olan durumlar seçilir. Seçilen değerlere göre alternatif 1=62, alternatif 2= 50, alternatif 3=75 olur. Bu üç değerden en büyük olan, seçilmesi gereken alternatifi verir. Böylece seçilmesi gereken alternatif 3 ve bu alternatif için elde edilen değer 75 değeridir.