Karar Destek Sistemleri

Yanıt Açıklaması: Çözücü Parametreleri diyalog kutusunun ilgili bölümlerini sırasıyla şöyledir: Hedef ayarla hücre kutusunu düzenleme Değişken hücreleri kutusunu düzenle Kısıtlar için ekle butonunu kullanarak diyalog oluşturma Kısıtlanmamış değişkenleri pozitif yap kutucuğunu aktifleştirme Çözme yöntemini basit LP olarak belirleme Dolayısıyla doğru cevap C' dir.

Yanıt Açıklaması: Model tabanındaki tüm model ve çözücülerin bir kataloğu olan model yönetim modülü bileşenine model dizini denir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Modelin açık yazımı sırasında uyulması gereken yazım kuralları aşağıda verilmiştir: Genel bir anlayış olarak modelin amaç fonksiyonu ilk satırda, kısıtlar da     diğer satırlarda yazılmaktadır. Ancak LINGO’ da bu bir zorunluluk değildir. Bütün matematiksel ifadeler birbirinden ‘;’ işareti kullanılarak ayrılmalıdır. Sonuçta LINGO ‘;’ ile ayrılmış ifadeleri algılar. LINGO MAX= veya MIN= ile başlayan satırı amaç fonksiyonu satırı olarak, diğer satırları ise kısıt olarak kabul eder. Her kısıtın yeni bir satırdan başlaması önerilir, kısıt sırasının önemi yoktur. Değişken isimleri bir harf (A-Z) ile başlamalı ve en çok 32 karakter uzunluğunda olmalıdır. Büyük ya da küçük harf kullanımları arasında fark yoktur. “TALEP” ve “talep” aynı değişken olarak kabul edilir. Değişken ve parametreler arasında ‘*’ işaretinin olması gerekir. ≤ ve ≥ işaretleri LİNGO’ da <=           ve >= olarak ya          da < ve > olarak yazılabilir. Ayrıca bir koşul verilmediği sürece, LINGO modeldeki bütün değişkenleri sıfırdan büyük veya eşit reel değişken olarak kabul eder. Farklı özellikteki değişkenler için modele mutlaka ilgili işaret kısıtı eklenmelidir. LINGO’ da işaret kısıtlarını yazmak için kullanılabilecek fonksiyonlar aşağıda verilmiştir: @GIN(değişken-adı) genel tamsayı değişken @BIN(değişken-adı) 0-1 tamsayı değişken @FREE(değişken-adı) her türlü reel değer alabilen değişken @BND(alt sınır, değişken-adı, üst sınır) alt veya üst sınır değeri olan değişken Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Excel'de bulunan durum çözümlemesi aracı, kullanılacak olan formüllerde farklı değerlerin/senaryoların denenmesine olanak sağlamaktadır. Bu yüzden doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Küresel rekabet karşısında işletmelerin başvurabileceği kurumsal çözümler şunlardır: Stratejik planlama kullanma, yeni ve yenilikçi iş modelleri kullanma, iş süreçlerini yeniden yapılandırma, işletmeler arası dayanışmalara katılma, şirket bilgi sistemlerini geliştirme, ortaklık ilişkileri geliştirme, yenileme ve yaratıcılığı yüreklendirme, müşteri hizmet ve ilişkilerini geliştirme, elektronik ticarete geçme, sipariş ve isteme göre üretim ve hizmet; iletişim,veri erişimi ve işbirliği için yeni IT kullanımı, rakiplerin planlarına çevik karşılık verme, beyaz yakalılara yönelik otomasyon, bazı kararları özellikle müşteri tarafındakileri otomasyona dönüştürme, karar vermeyi geliştirme. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hedef programlamada kırılgan kısıtlar ve esnek kısıtlar olmak üzere iki tür kısıt yapısı bulunmaktadır. Kırılgan kısıtlar, kesin olarak sağlanması gereken kısıtlardır. Hedeflerle ilgili olmayan tüm kısıtlar bu gruba dahildir. Esnek kısıtlar ise, amaç fonksiyonlarının alacağı değeri – ve + yönde sapmalara izin verebilecek şekilde hedefe eşitlenmesi ile oluşturulan kısıtlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Yönetsel karar problemi aşamalarından "Seçim ve Çözüm"; Modelin çözümünü, duyarlılık analizini, en iyi veya iyi seçeneğin seçimini ve uygulamaya koyma planını içerir.

Yanıt Açıklaması: LINGO, Lindo Systems Inc. şirketi tarafından üretilmiş, doğrusal, tamsayılı ve doğrusal olmayan matematiksel modelleri çözebilen, bir eniyileme yazılımı ve modelleme dilidir. Herhangi bir matematiksel modelin LINGO formatında açık olarak yazımı basit olarak aşağıdaki şekildedir: MIN( veya MAX) = amaç fonksiyonu; Kısıt 1 ; Kısıt 2 ; .. Kısıt n ; END

Yanıt Açıklaması: Epsilon kısıt yönteminde, amaçlardan sadece biri amaç fonksiyonu olarak ele alınır diğerleri ise epsilon değerleri ile sınırlandırılarak kısıta dönüştürülür. Epsilon kısıt yöntemi, ağırlıklı toplam amaç birleştirme yönteminden farklı olarak, amaçların birleştirilmesi yerine, amaçlardan birisini eniyilerken diğerlerinin kısıtlara eklenmesi mantığına dayanır. Dışbükeylik şartına ihtiyaç duymayan bir yöntemdir. Ancak epsilon değerleri setinin belirlenmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yönetsel amaçlar doğrultusunda seçeneklerin oluşturulmasını, anahtar başarım ölçütlerine göre değerlendirilmesini ve her bir seçeneğin ölçülebilen bütünleşik faydalarından hareketle amaca en uygun olan seçeneğin belirlenmesini gerektiren karara akılcı karar denilmektedir. Bu nedenle doğru cevap B olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hedef programlama yaklaşımı, birden fazla amaç fonksiyonu olan problemler için kullanılabilecek çözüm yöntemlerinden birisidir. Yaklaşımın klasik eniyileme çözüm yöntemlerinden temel farkı, amaç fonksiyonlarını eniyilemeye çalışmaması bunun yerine amaçlardan istenmeyen yöndeki sapmaların toplamını enküçüklemesidir. Burada hedef, amaç fonksiyonunun ulaşması istenilen değerdir. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Modeldeki parametrelerin değerlerindeki değişimlerin eniyi değeri nasıl etklediği duyarlılık analizi ile belirlenir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: rakip firmadan kopyalama

Yanıt Açıklaması: Hedef programlama sürecinde hedef, amaç fonksiyonunun ulaşması istenilen değerdir. Örneğin, ‘aylık toplam kârı enbüyüklemek’ bir amaç iken, ‘toplam aylık kârın en az 130.000 TL olması’ bir hedeftir. Dolayısıyla doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution- İdeal Çözüme Benzerlik yolu ile Tercih Sırasının Belirlenmesi Tekniği) ideal çözüme benzerlik prensibine dayanır. Bu yöntem ile seçilen seçenek hem ideal çözüme en yakın olmalı, hem de eksi-ideal çözüme en uzak olmalıdır. Yöntem, altı adımdan oluşur. İlk adıma geçmeden önce, karar verici tarafından karar matrisi oluşturulmalıdır. Karar matrisinin satırları seçeneklere, sütunları ise karar vermede kullanılacak ölçütlere karşı gelir. Her bir seçeneğin her bir ölçüte göre değerlendirilmesi ile oluşturulur. m seçenek sayısını, n ölçüt sayısını göstermek üzere, matrisin boyutu m × n’dir. 1- Standart karar matrisinin oluşturulması,  2-Ağırlıklandırılmış standart karar matrisinin oluşturulması, 3-İdeal ve eksi-ideal çözümlerin belirlenmesi, 4-Ayırma ölçüsünün hesaplanması, 5-İdeal çözüme olan göreli yakınlığın hesaplanması ve 6-Seçeneklerin sıralanmasıdır. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Çok ölçütlü karar problemleri için Pareto-Eniyi tanımı ilk olarak 1906 yılında Pareto tarafından izleyen şekilde verilmiştir. “Topluluktaki bireylerin tamamı dikkate alındığında, ekonomik olarak eniyi nokta, topluluktaki her hangi bir bireyin tatmin düzeyini, diğerlerinin tatmin düzeyini bozmadan çok az da olsa artırmanın mümkün olmadığı noktadır.” Eğer matematiksel bir tanım yapılmak istenirse, f(x), tüm amaçları enküçükleme şeklinde olan çok amaçlı bir matematiksel modelin x çözümüne karşı gelen amaç vektörü iken, f(x) < f(x*) şartını sağlayan bir x çözümü bulunamıyor ise, x*, Pareto-Eniyi çözüm (etkin çözüm ya da bastırılamayan çözüm) olarak isimlendirilir. Tek amaçlı programlamada tek bir en iyi çözüm araştırılırken, çok amaçlı programlamada genellikle birden çok Pareto-Eniyi çözüm söz konusudur. Bu nedenle tek bir eniyi çözüm değil Pareto-Eniyi çözümler kümesi araştırılmaktadır. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Tümüyle karar vericinin yargısına bırakılmış kararlara yapılandırılmamış kararlar denir. Bu nedenle doğru cevap C olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Çok değişkenli bir modelin kurulmasında üretim kapasitesi ve fazla mesai saati limitleri içerisinde kalan ve tahmin edilen talepleri vaktinde karşılayan enküçük maliyeti bulmak amaçlanır. Diğer bir ifadeyle amaç fonksiyonu üretim, stok, normal mesai, fazla mesai, ise isçi alma ve isten çıkarma maliyetlerinin toplamının enküçüklenmesinden oluşmaktadır Dolayısıyla doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Farklı öneme  sahip iki hedef söz konusudur. Öncelikle hedef kısıtlarını yazalım: günlük soru sayısı ? 200 ve günlük soru sayısı ? 400 Sapma değişkenlerinin eklenmesiyle esnek kısıtlar aşağıdaki gibi oluşur: günlük toplam soru sayısı+ s - 1 – S + 1 = 200 günlük toplam soru sayısı+ s - 2 – S + 2 = 400 Her iki hedefin istenmeyen sapmaları s - 1 ve s + 2 'dır. Hedefler farklı öneme sahip oldukları için amaç fonksiyonu, hedeflerin istenmeyen yöndeki sapmalarının hedeflerin önemini temsil eden ağırlıklarla çarpılarak toplanması ile; enk z = 0.75(s - 1 ) + 0.25(s + 2 ) şeklinde oluşur. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: ANALİZCİ (Analiz-merkezli) • Problem çözmekten hoşlanma • Optimal peşindi koşma • Denetim üzerine yönelme • Büyük hacimde verilerle çalışma • Çeşitlilikten hoşlanma • Yenilikçi • Analize büyük önem verme YARATICI (Düşünce-merkezli) • Başarı yönelimli • Geniş açıdan bakabilen • Yenilikçi • İnsancıl ve sanatçı • Düzenli olarak yeni ?kirler yaratma • Geleceği öngören • “Fikir Adamı” OTORİTER (Kural-merkezli) • Sonuca bakar • Atak ve aktif yaratılışa sahip • Hızla reaksiyon veren • Kurallara sıkı sıkıya bağlı • Sezgilerine güvenen • Sözlü iletişim kullanan İNSANCIL (Davranış-merkezli) • Destekleyici ve ikna edici • Empati yeteneği gelişmiş • İyi bir iletişimci • Toplantıları tercih eden • Analizlerinde veri kullanımı az • “Halk Adamı”