Restorasyon ve Koruma İlkeleri

Yanıt Açıklaması: 1933 yılında yürürlüğe giren “Belediye Yapı ve Yollar Kanunu” ise, taşınmaz (anıtsal) eski eserler ile imar planının buluştuğu, bir başka deyişle; plan ile koruma birlikteliğinin ilk örneğinin verildiği yasa olarak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: 1996’daki İstanbul Habitat II toplantısında kentsel koruma sürecinde yerel yön- timlerin daha fazla etkin olmaları bunun yanında merkezi yönetimlerin denetim görevlerini artırmaları gerekliliği ortaya konmuştur. Kentsel korumanın sürdürülebilirliği üzerinde yoğunlaşılan toplantıda toplumun her kesiminin korumaya aktif katılımının sağlanmasının yönetimlerin görevi olduğu ve bunun mutlaka gerçekleştirilmesi gerektiği kabul edilmiş, bu bağlamda özellikle sürdürülebilir kentsel korumanın finansmanı için özerklik ve yerellik kavramları üzerinde durulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ebru Sanatı somut olmayan kültürel mirasa örnek olabilir.

Yanıt Açıklaması: Bir kişi ya da bir olayın anısı için dikilen yapı ya da heykellere anıt denir.

Yanıt Açıklaması: Yangınlar, çok sayıda kültür mirası yapıyı kullanılamaz hale getirerek yıkılmalarına veya yok olmalarına sebep olan bir tahrip nedenidir. Korunması gerekli birçok yapıda, çoğu kez kasıtlı olarak çıkarılan yangınlar, mail-i inhidam gerekçesi (yıkılma tehlikesi) oluşturarak yıkılmaktadır. Yıkılnan binanın yerine ise koruma adına çoğu kez özgün olmayan yapılar inşa edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bu konuda alınabilecek önlem, anıtların tüm ayrıntıları ile belgelenmesi, depreme dayanım gücü ve yıkılma risklerinin araştırılması, zayıf bölgelerinde deprem hasarını en aza indirecek onarım çalışmalarının yapılması­dır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönem 1972 tarihli UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi ve koruma uygulamaları konusunda bir kırılma noktası olarak kabul edilen Bologna kent merkezi yenileme çalışmaları (Vieira, 2007:82) ile 1974 tarihli Avrupa Konseyi Edinburgh, Krems ve Tarihi Merkezlerin Bütünleşik Korumasının Sosyal Maliyetlerine ilişkin Bologna Sempozyumu Kararları (Avrupa Konseyi, Anıtlar ve Sitler Komisyonu), tarihi kent merkezleri ile ilgili değişen koruma politikalarını barındırmaktadırlar. Bu bağlamda Bologna deneyiminin bütünleşik koruma kavramının başlangıç noktasını oluşturduğu kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Öngörülemeyen volkanik patlamalar, gaz püskürmeleri, deprem, toprak kayması, fırtına, yıldırım, hortum, kasırga, tayfun, sel, su baskını, tsunami, gelgit hareketleri, çığ ve beklenmeyen don gibi doğa olayları korunması gerekli çevrelere ve anıtlara zarar vererek hasar görmelerine sebep olmaktadır. Bu doğa olayları ise doğal afetler olarak anılmaktadır. İtalya’da M.S. 79 yılında Vezüv yanardağının patlaması sonucunda çıkan gazlar ve küller altında kalan Pompei kenti kazılarla kısmen ortaya çıkarılmıştır (Resim 4.6). Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yapının yeri ve konumu, zemin özellikleri, zaman içinde değişen çevresel koşullarda ilk tasarımın zorlanacağı durumlar ve malzeme niteliğine bağlı etmenler iç etmenlerdir. Doğal afetler, iklim, nemi bitki ve canlı organizmalar dış etkenlerdir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası ya da ulusal tarihler açısından önemli olaylara sahne olması nedeni ile korunması gerekli olan alanlara Tarihi Sit adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Resim, heykel, ikona, mobilya, kitap vb. taşınabilir kültürel miras sınıfına girmektedir.

Yanıt Açıklaması: Malraux Yasasının Fransa’da kabulü ile korumada merkeziyetçi sistem zayıflamış, geçmişi anlatan eserlerin yapıların, dokuların günlük yaşam içinde sosyal, sanatsal, kültürel ve ekonomik yönden değerini bularak yaşamasına planlama ve kent ölçeğinde kimliğini yitirmemesine özen gösterilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mahajan’ın dönemlemesi: Birinci dönem; İkinci Dünya Savaşı öncesi; Tek Yapı Ölçeğinde Koruma, ? İkinci dönem; 1960’lara kadar; Tarihsel Alanların Korunması, ? Üçüncü dönem; 1970’ler; Kent Planlama ve Kentsel Rehabilitasyon, ? Dördüncü dönem; 1970-1990 arası; Çevre yaklaşımları, 5. Beşinci dönem; 1990’lardan günümüze;               Tarihsel merkezlerden tarihsel kentlere (yaşayan bir anıt olarak kent).

Yanıt Açıklaması: Tiyatro binası tren istasyonu hamam, yel değirmeni üç boyutlu mimari objeler olması ve kültürel miras kapsamında somut eserler olarak geçerler. Bu nedenle minyatür somut olmayan kültürel miras olarak değerlendirilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Kentsel yapı türlü kesimleri öğreleri arasında belirli toplumsal yasalara bağlı ilişkiler bulunan kentin iç örgütlenme biçimi olarak ifade edilir.

Yanıt Açıklaması: Mevsimsel ısı değişiklikleri, günlük ısı değişiklikleri, kızıl ötesi ışınlar, yıllık yağış miktarı, yeraltı suları ve zemindeki nem, buzlanma ve don anıtların bozulmasına sebep olan doğal etkenlerdendir (D’Ossat, 1982: 12). Ağaçlar ve bitkiler, hayvanlar, kuşlar, böcekler ile mantarlar, küfler ve likenler anıtların bozulmasına sebep olan biyolojik ve mikrobiyolojik etkenlerdir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Somut Olmayan Kültürel Miras,“...toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekânlar...” (Kültür ve Turizm Bakanlığı) olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle kırsdal alanlardan kente göçen kesimler yoksulluk, yoksunluk, dışlanmışlık gibi olumsuz etkilere maruz kalabilmektedirler.

Yanıt Açıklaması: 1973 tarih ve 1710 sayılı “Eski Eserler Kanunu” ile korumacılık konusundaki yasa karmaşası yok edilmiş, daha önce sözünü ettiğimiz ve Osmanlıdan kalan nizamnameler yürürlükten kaldırılmıştır. Eski eser kavramı yenilenmiş ve yasa kapsamına giren “şeyler” açıkça sıralanmıştır. Bu yasanın bir önemli yönü ise; saptanan es- ki eserlerin “Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu” tarafından onaylandıktan sonra tapu kütüğünün beyanlar hanesine (eski eser) kaydı yazılarak tescil ve ilan edileceği hükmünü getirmiş olmasıdır. Dolayısıyla, “tescil” kavramı ile tarihi eserlerin korunmasına yönelik önemli bir adım atılmış, daha önemlisi; sit alanlarının kendi içindeki farklılaşmasını anlatan “kentsel sit, tarihi sit, doğal sit, arkeolojik sit” kavramları ilk kez bu yasada yer almıştır.

Yanıt Açıklaması: Kentsel korumayı, mimari mirasın korunmasını kentsel ve bölgesel planlamanın bir parçası, bir hedefi olarak gören ve bunu “bütünsel koruma” olarak kabul eden 1975 tarihli “Amsterdam Bildirgesi” de bu dönemin ürünüdür. Bildirge söz konusu hedefin gerçekleşmesi için gerekli koşulları; halkın katılımı, yasal/yönetsel önlemlerin uyarlanması, toplumsal etkenlerin göz önüne alınması, uygun finans kaynaklarının sağlanması ile restorasyon ve iyileştirmeye yönelik yöntemlerin/teknik becerilerin geliştirilmesi olarak belirlemiştir.