Kentsel ve Çevresel Koruma

Yanıt Açıklaması: Ortak bellek özünde akılda kalan imgeler olup kente kimliğini veren bu imge­lerdir. Kentleri canlı tutan unsurlardan biri bu izlerin niceliksel olarak fazla olmasıdır. diğeri ise ekonomik, toplumsal, örgütsel yapıların yarattığı dinamizmdir. Kentlerin birbirlerine benzeme gayreti kentlerin kimliklerini yitirmelerine, yerel dina­miklerini göz ardı etmelerine ve bir müddet sonra birbirlerine benzemenin sonu­cu bölgesel düzeyde ekonomik fayda sağlamamalarına neden olmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: 1964 yılında yayımlanan Venedik Tüzüğü, Atina Bildirgesi’ni temel alarak daha çok anıtsal nitelikli yapıların yerinde korunması, fonksiyon kazandırılması, özgün malzeme ile onarımı, dönem kalıntılarının saygı görmesi, yapılan onarımın özgün yapıdan ayırt edilebilecek şekilde ve dengeli bir biçimde yapılması ve onarımda varsayımlara dayanan müdahalelerin bulunmaması gerektiği vurgulanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yönetim planı alanın ilk adımı alanın genel durumunun ortaya konulduğu hazırlık ve bilgi toplama sürecini içermektedir. Bu aşamada; • Yönetim amaç ve hedeflerinin tanımlanması ve tanımlanan amaç ve hedeflerin tüm katılımcılar tarafından üzerinde uzlaşılan bir içerik taşıması, • Planlama sürecinde izlenecek adımların ve kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi, • Alanın bir bütün olarak ele alınması, • Disiplinler arası bir yaklaşım ile kurgulanmasına olanak tanıyacak çalışma ekibinin oluşturulması, • Detaylı çalışma programının ve zaman planının hazırlanması, • Alanın tüm aktörlerini (yaşayan, çalışan, yönetici, sermaye sahibi gibi) sürece dahil edebilecek bir katılım yönteminin tespit edilmesi, çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı’nın, "Kültürel Miras"a yönelik planlama ilke ve politikaları şunlardır; • Kültür mirasını geleceğe aktarmak için; ekolojik, ekonomik, sosyal, kültürel, toplumsal ve mekânsal sürdürülebilirliğin ve gelişimin sağlanması, • Kültür mirasının özgünlüğünün korunması ve kentsel yaşam-çevre kalitesinin yükseltilmesine katkıda bulunması, • Kültürel mirasın toplumsal yaşamda yer almasının sağlanması (konut-turizm işlevleri arasında denge), • Alan’da çalışanların ve ikametlerinin özendirilmesi, • Alan’da geleneksel üretim yöntemlerinin ve el sanatlarının sürdürülmesi, • Dünya Miras Alanları içinde taşıt trafiğinin sınırlandırılması, yayalaştırma yapılması ve lastik tekerlekli ulaşım araçlarının Alan’dan uzaklaştırılması ve temiz enerjili ulaşımın sağlanması, • “Su kenti” kimliğinin öne çıkarılmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1923 yılında Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte uygar bir topluma dayalı bir ulus devlet yaratılmasını hedefleyen bir kültür politikası doğrultusunda kurumsallaşma çalışmaları başlamıştır. Bu bağlamda, Osmanlı öncesine dayanan tarihsel mirasın araştırılması çalışmaları da yapılmıştır. Osmanlı Devletin’den devralınan vakıflar ise 1936’dan sonra yeni kurulan Vakıflar Genel Müdürlüğüne devredilmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında kültürel varlıkların korunması ile ilgili kurumlar Maarif Vekaleti ve Vakıf Evkaf ve Şeriye Vekaletidir. 1933 yılında kurulan Anıtlar Koruma Kurulu yaptığı çalışmalar sonucunda ise 3500 tane tarihî eseri kayıt altına alan anıt fişleri hazırlanmıştır. 1950’li yıllarda Osmanlı Eserlerine olan ilginin artması ile birlikte bu eserlerin onarımına kaynak sağlamak amacıyla 1954 yılında “Vakıflar Bankası” kurulmuştur. 1951 yılında ise 5805 sayılı yasa ile yalnızca mimari ve tarihî anıtların korunması, bakımı, onarımı ve retorasyon işlerinde uygulanacak ilkeleri belirlemek, bilimsel görüş vermek ve sorunlara çözüm üretmek amacıyla Gayrimenkul ve Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu (GEEAYK) oluşturulmuştur.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı’nın temel ilkeleri, çağdaş koruma ilkeleri ve politikaları çerçevesinde geliştirilmiştir. Bu İlkelerden biri; Alan’da geleneksel üretim yöntemlerinin ve el sanatlarının sürdürülmesi dir.

Yanıt Açıklaması: 1976 yılında UNESCO tarafından farklı bir şekilde tekrar ele alınarak, kültürel geleneklerle ilgili bütün maddi varlıkları kapsayacak şekilde “kültürel varlık” (cultural property) deyimi ortaya atılmıştır. Bu kavram değişik uygarlıkların sanat anlayışı, bilim ve teknik düzeyi, sosyal yaşam hakkında somut veriler sağlayan ve korunmalarında toplumsal yarar görülen eşya ve yapıtları kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Miras turizmi: Bir alanın, bir topluluğun ya da ulusun tarihini, kimliğini, doğal ve kültürel zenginliğini gösteren alanlara yapılan turizm çeşidi.

Yanıt Açıklaması: Trafik lambalarının onarımı bu kapsama girmemektedir.

Yanıt Açıklaması: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun görevleri; Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve restorasyonu ile ilgili işlerde uygulanacak ilkeleri belirlemek, koruma bölge kurulları arasında gerekli koordinasyonu sağlamak, uygulamada doğan genel sorunları değerlendirerek görüş vermek suretiyle, Bakanlığa yardımcı olmak şeklinde tanımlanmıştır. Kültür varlıkları ile ilgili hizmetlerin bilimsel esaslara göre yürütülmesini sağlamak üzere de Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kuruluna bağlı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları oluşturulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Üstün Evrensel Değer: Dünya Mirası Listesi’nde yer alabilecek varlığın eşsiz ya da emsali olmayan bir içerik ortaya koyduğunun tanımlayan değerdir (konu Dünya Mirası seçim kriterlerinde ayrıntılandırılmaktadır). Bütünlük: Bozulmamışlık olarak da ifade edilen bu kavram, miras alanının bütün olarak algılanmasını tanımlamaktadır. Özgünlük: Miras alanının tasarım ve biçim, malzeme, işlev, konum, doku, yapı geleneği ve teknikleri ambiansı / ruhu, ilk tasarım ve tarihsel evrimde önemli bir kırılma noktası olması gibi niteliklerle tanımlanmaktadır. Dünya Miras Alanı: Yukarıda tanımlanan özelliklere sahip ve Dünya Miras Komitesi tarafından, Dünya Mirası Listesi içinde tanımlanan, kültürel ve/veya doğal miras alanıdır. Tampon Bölge: Miras alanının çevresi ile birlikte algılanmasına olanak tanıyan, miras alanını gören ve miras alanından görülen bölge olarak tanımlanan, etkilenme alanıdır

Yanıt Açıklaması: Dünya miras listesi içinde yer alacak yapı / alanların üstün evrensel değerini ortaya koyabilecek içerikte; kültürel ve doğal olarak tanımlanan kriterlerden bir ya da birkaçına ilişkin özellikleri göstermesi gerekmektedir. Kültürel Kriterler: (i) Yaratıcı insan dehasının bir ürünü olması, (ii) Dünyanın kültürel bir alanı veya tarihin belli bir zamanında, mimarlık veya teknoloji, anıtsal sanatlar, kentsel planlama veya peyzaj tasarımı konuları ile insani değerler arasındaki etkileşimi sergilemesi, (iii) Bir kültürel geleneğe ya da yaşayan yahut kaybolmuş bir medeniyete eşsiz veya en azından istisnai bir tanıklık etmesi, (iv) İnsanlık tarihinin önemli evrelerini gösteren peyzaj, mimari ya da teknolojik grup ya da yapının seçkin bir örneği olması, (v) Özellikle geri döndürülemez değişikliklerin etkisi altında hassas hâle gelen, insanın çevre ile etkileşiminin veya kültürün bir temsilcisi olan geleneksel insan yerleşimi, arazi kullanımı veya deniz kullanımının istisnai bir örneği olması (vi) Olaylarla veya yaşayan geleneklerle, fikirlerle veya inançlarla, olağanüstü evrensel anlamın sanatsal ve edebi çalışmalarıyla doğrudan veya somut olarak ilgili olması, Doğal Kriterler: (vii) Üstün doğa olaylarını veya estetik önemi ve olağanüstü doğal güzelliği olan alanları içermesi, (viii) Dünya tarihinin yaşamın tutanağını, yeryüzü şekillerinin gelişiminde süregelen önemli jeolojik süreçleri veya önemli jeomorfik ya da fizyografik özellikleri temsil eden seçkin örnekler olması, (ix) Karasal, tatlı su, kıyı ve deniz ekosistemlerinin, bitki ve hayvan topluluklarının gelişimi ve evrimindeki süregelen önemli biyolojik ve ekolojik süreci temsil eden seçkin örnekler olması, (x) Biyolojik çeşitliliğin doğal ortamında muhafaza edilmesi için en önemli olan, doğal yaşam alanlarını içermesi

Yanıt Açıklaması: Bir alanın koruma kurulunca sit olarak ilanı, bu alandaki imar planı uygulamasını durdurur; yürürlükteki imar planları iptal edilerek yeni bir “Koruma Amaçlı İmar Planı” yapılması öngörülür. Koruma Amaçlı İmar Planı yapılıncaya kadar yapılaşma isteklerinin karşılanması, yeni yapıların denetim altına alınması amacı ile ilgili koruma kurulu tarafından 3 ay içinde “Geçiş Dönemi Yapılaşma Koşulları” belirlenir. Geçiş dönemi yapılaşma koşulları belirleninceye kadar da “Yapı Yasağı” konulmaktadır. Geçiş dönemi yapılaşma koşulları uygulanan yörelerde yeni yapı veya onarım ruhsatı almak için yapılan başvurularda geçiş dönemi yapılaşma koşullarına göre hazırlanan projeler ilgili kurullarda incelenerek onaylanmakta ve belediye denetiminde uygulamaya konulmaktadır.Doğru cevap D dir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemiz için ilk planlama dönemi olarak tanımlanabilecek Cumhuriyet’in kuruluş yılları dünya ölçeğindeki ekonomik bunalım dönemi ile eş zamanlıdır. Ancak kriz döneminin 1950’li yıllara kadar kademeli devam edişi ve kapitalizmin öngördüğü liberal politikaların çökmesine karşın özellikle büyük kentlerde başlayan “kent planlama” anlayışı ve onun politikaları oluşturma çabası vardır. Bu çaba yeni kalkınma doktrinleri ile birlikte gündeme gelen “devletlerin sosyal işlev ve görevleri” ilkesinin yaşama aktarılma anlayışında izlenmektedir. İkinci dönem kentlere hızlı göç olgusunun ortaya çıktığı 1950’li yıllar ile başlayan ve kökten değişen ekonomik politikalara uyum süreci içinde planlamanın bir yana bırakılarak operasyonel çözümlerle sonuç aranmaya başlandığı dönemdir. 1960’lar askeri müdahale sonucu “sosyal hukuk devleti” olduğu anayasasında yer alan bir ülke olarak kent planlamaya yansıyan “yeniden planlama”ya ağırlık verilen ve özellikle planlama eğitimi veren okulların açıldığı, planlama kademelenmesine önem verildiği (özellikle bölge planlama) bir dönem olmuştur. 1970’li yılların ortalarından itibaren yaşanmaya başlanan ekonomik kriz ile birlikte dünyanın dört bir yanını saran büyük bir değişim süreci oluşmaya başlamış ve 1980’den itibaren değişen dünya düzeni, küreselleşme, neo-libaralizm gibi kavramlarla tanımlanan süreç hayatın her alanına damgasını vurmaya başlamıştır. Küreselleşme ile birlikte kente farklı bakış açıları ve farklı önceliklerle yaklaşılmaya başlanmış, yarışan kentler, küresel kentler gibi yeni kavram ve tanımlar ortaya çıkmıştır. Bu süreç paralelinde 1970’li yılların sonlarından itibaren planlamanın 1960’lardaki bütünselliği reddedilmiş, parçacıl planlama yaklaşımları gündeme gelmeye başlamıştır. 1980’li ve 1990’lı yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yeni planlama yaklaşımları olarak adlandırılan bir dizi model ve kavram tartışılır ve savunulurken, genel anlamda planlamada bir gerileme süreci yaşanmıştır. V. madde yanlış olduğundan doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Zeche Zollverein Kompleksi Essen Almanya'da bulunan, önceden maden kompleksi olarak faaliyet göstermiş bir endüstri müzesidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü; millî parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların tescil, onay ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tescil etmek, tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay,değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tespit ve tescil etmek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yönetim planının öncelikli hedefi; koruma alanının etkin yönetimi için kararların oluşturulması, kısa ve uzun vadeli uygulamalar için yöneticiye rehberlik yapılması ve yönetimin sürekliliğinin sağlaması olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda: • Miras alanının sürdürülebilir bir yönetim anlayışı ile uzun, orta ve kısa vadeli koruma hedeflerinin belirlenmesi ve sürekli bakım / müdahale stratejilerinin oluşturulması, • Envanter bilgilerinin uygun şekilde kaydedilmesi, • Üniversite ve diğer kuruluşlarla birlikte etkin araştırma programlarının düzenlenmesi, • Yasa ve düzenlemelerin zamanında uygulanması, yönetim altyapısının yeterli ve etkin olup olmadığının ve uygulamaların etkinliğinin denetimi, • Afet ve insan eylemleri sonucu ortaya çıkan riskler için sakınım ve acil müdahale planlarının oluşturulması, • Alanın tanıtılması ve güçlendirilmesi için koruma görevi ile ilgili tüm tarafların koordinasyonunun sağlanması, • Toplumun alanı tanıması ve bulunmaktan keyif alması için erişim ve katılım olanaklarının güçlendirilmesi, • Yönetim planı hayata geçirilebilmesi için toplumun bilinç ve ilgisinin arttırılması, konuları da yönetim planlarının hedef çıktıları içinde yer almalıdır. Alan Yönetimi ile Anıt Eser Kurulunun Kuruluş Ve Görevleri İle Yönetim Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında 2005 tarihinde yürürlüğe giren Yönetmelik’te alan yönetim planının hedefleri; a) Alan sınırlarının tarihi, sosyal, kültürel, coğrafi, doğal, sanatsal bir bütünlük içerisinde etkileşim sahaları ve ilişkili bulunduğu bağlantı noktalarının alanın korunması, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi bakımından doğru tespit edilmesi, b) Koruma, erişim, sürdürülebilir ekonomik kalkınma ihtiyaçları ile yerel toplumun ilgisi arasında uygun bir denge oluşturmanın yollarının gösterilmesi, c) Alanın değerini arttırarak uluslararası bir seviyeye çıkarmak için genel stratejiler, yöntemler ve araçların geliştirilmesi, mali kaynakların belirlenmesi ve yaratılması, d) Kültür turizmini geliştirmek amacıyla uluslararası iş birliği ve paylaşımı yaratacak etkinlik ağının kurulması, e) Belirli bir bölge içinde birbirleriyle ilişkilendirilerek sektör oluşturma potansiyeli bulunan sit alanlarında bölgesel kültür sistemlerinin gelişimi için uygulama planlarının yaratılması, f) Yönetim alanlarının korunması ve değerlendirilmesinde kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, alanda mülkiyet hakkı bulunanlar, gönüllü kişi ve kuruluşlar ile yerel halkın işbirliği, g) Sit alanları ve ören yerleri ile etkileşim sahalarının bakım, onarım, restorasyon, restitüsyon, teşhir, tanzim ve çevre düzenlemesi ile birlikte alan yönetim amaçları doğrultusunda uluslararası koruma prensipleri ve sözleşme hükümleri çerçevesinde korunarak yaşatılmasının yanı sıra kullanım ve gelişim ilkelerinin ve sınırlarının belirlenmesi, h) Kültür varlıklarının yönetiminde, koruma alanında, tasarım ve uygulamada, uzmanlık ve ekipmanda yüksek standartların kullanılması,

Yanıt Açıklaması: UNESCO’ya üye ülkelerle birlikte ülkemizin de 1983 yılında benimsediği “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” hükümlerine göre taraf devletler toprakları dâhilindeki kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını taahhüt etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi'ne göre taraf devlet topraklarında bulunan kültürel ve doğal mirasın saptanması, korunması, muhafazası, teşhiri ve gelecek kuşaklara iletilmesinin sağlanması görevinin öncelikle kendisine ait olduğunu kabul eder. Taraf devletin sorumlulukları: a) Kültürel ve doğal mirasa, toplumun yaşamında bir işlev vermeyi ve bu mirasın korunmasını kapsamlı planlama programlarına dahil etmeyi amaçlayan genel bir politika benimsemek, b) Kültürel ve doğal mirasın korunması, muhafazası ve teşhiri için hâlen mevcut değilse topraklarında bir veya daha fazla hizmet kurumunu, işlevlerini ifaya yeterli olacak görevli ve araçlarla kurmak, c) Bilimsel ve teknik çalışma ve araştırmaları geliştirmek ve devletin kültürel ve doğal mirasını tehdit eden tehlikelere karşı harekete geçmesine olanak sağlayacak müdahale yöntemlerini mükemmelleştirmek, d) Bu mirasın saptanması, korunması, muhafazası, teşhiri, yenileştirilmesi için gerekli olan uygun yasal, bilimsel, teknik, idari ve mali önlemleri almak, e) Kültürel ve doğal mirasın korunması, muhafazası ve teşhiri konularında eğitim yapan ulusal veya bölgesel merkezlerin kurulmasını veya geliştirilmesini desteklemek ve bu alandaki bilimsel araştırmaları teşvik etmek, olarak belirlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Stratejik planlama bir yönetim planı olarak algılanmaktadır. Güncel durumun değerlendirilmesi, aktör ve temaların belirlenmesi, alternatiflerin sunulması, fikir birliğinin sağlanması gibi aşamaları olan stratejik planlamada teknolojinin takip edilmesi de çok önemlidir. Stratejik plan yapıldıktan sonra ise uygulama için eylem planlarına ihtiyaç duymaktadır. Böyle yaklaşıldığında stratejik planlama; • Uygulamaya ilişkin çerçeve politikaları içeren, • Çok sektörlü stratejiler ve programlarla odaklanan, • Tüm ilgili tarafların katılımına açık, • Stratejik seçme olanağı sağlayan, • 5-20 yıl ufku olan orta-uzun vadeli gelişme perspektifi sunan, • Denetim mekanizmaları ile bütüncül bir süreç olarak ele alınmaktadır.