Kentsel ve Çevresel Koruma

Yanıt Açıklaması: 1950 sonrası yaşanan hızlı kentleşmenin taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması konusunda yeni boyut getirildiği görülmektedir. Taşınmaz eski eserlerin giderek yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunması nedeni ile 1951 yılında çıkarılan 5885 sayılı yasayla Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu kurulmuştur. Kurulun kuruluş amacı; yurt içinde korunması gereken eski eserlerin koruma, bakım onarım, restorasyon işlerinde uyulacak ilkeleri ve programları saptamak ve eski eserlerle ilgili olarak kendisine sunulacak özel araştırmaların üzerinde bilimsel görüş bildirmektir. Çağdaş anlamda ilk koruma kurulu olan Anıtlar Yüksek Kurulu, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olarak kurulmuştur. Görevine son verilen 1983 yılına kadar, sit alanları tescil yetkisini kullanarak yıllardır sürdürülen eski eser koruma politikasını, taşınmaz kültür varlığı koruma politikası hâline getirerek ülkemizin bu alandaki düzeyinin, çağımızın ölçü ve derinliğine gelmesi için önemli bir adım atmıştır. Bu dönemde, 100’e yakın “kentsel sit” kararı almıştır.

Yanıt Açıklaması: Kültürel Miras (Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, UNESCO-1972, m1): Anıtlar: Tarih, sanat veya bilim açısından istisnai evrensel değerdeki mimari eserler, heykel ve resim alanındaki şaheserler, arkeolojik nitelikte eleman veya yapılar, kitabeler, mağaralar ve eleman birleşimleri. Yapı toplulukları: Mimarileri, uyumlulukları veya arazi üzerindeki yerleri nedeniyle tarih, sanat veya bilim açısından istisnaî evrensel değere sahip ayrı veya birleşik yapı toplulukları. Sitler: Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan istisnai evrensel değeri olan insan ürünü eserler veya doğa ve insanın ortak eserleri ve arkeolojik sitleri kapsayan alanlardır. Doğal Miras (Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, UNESCO-1972, m2): Estetik veya bilimsel açıdan istisnai evrensel değeri olan, fiziksel ve biyolojik oluşumlardan veya bu tür oluşum topluluklarından müteşekkil doğal anıtlar. Bilim veya muhafaza açısından istisnai evrensel değeri olan jeolojik ve fizyografik oluşumlar ve tükenme tehdidi altındaki hayvan ve bitki türlerinin yetiştiği kesinlikle belirlenmiş alanlar, Bilim, muhafaza veya doğal güzellik açısından istisnai evrensel değeri olan doğal sitler veya kesinlikle belirlenmiş doğal alanlardır.

Yanıt Açıklaması: Günümüz kültür varlığı tanımının kapsamı dışındadır. Buna göre doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun görevleri ; Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve restorasyonu ile ilgili işlerde uygulanacak ilkeleri belirlemek, koruma bölge kurulları arasında gerekli koordinasyonu sağlamak, uygulamada doğan genel sorunları değerlendirerek görüş vermek suretiyle, Bakanlığa yardımcı olmak şeklinde tanımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dünya Miras Alanlarının Alan Yönetim Planının yasalarla ilgili maddesi:Yasa ve düzenlemelerin zamanında uygulanması, yönetim altyapısının yeterli ve etkin olup olmadığının ve uygulamaların etkinliğinin denetimidir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’un Dünya Miras Alanları, kültürel kriterler'in ilk 4 maddesi doğrultusunda 1985 yılında Dünya Miras Alanı statüsüne dahil edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gelen turist sayısının artmasının yaratığı çevre kirliliği kentsel gelişimden ziyade çevresel bir tehdittir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: "Türkiye'de Kentsel Koruma" adlı çalışma Doğan Kuban tarafından kaleme alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tarih boyunca en önemli medeniyetler su kenarında kurulmuş ve suya bağlı yerleşmişlerdir. Doğru cevap E’dir

Yanıt Açıklaması: 1972 yılında imzalanan Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi ile yasal denetim ve yaptırım altına alınmıştır. Bu Sözleşme’ye taraf olan her devlet topraklarındaki kültürel ve doğal mirasın korunması, muhafazası ve teşhiri amacıyla etkili ve faal önlemlerin alınmasını sağlamak için, mümkün olduğunca her ülkenin kendi koşullarına uygun biçimde aşağıda yer alan çabaları göstermeleri bir zorunluluktur (m.5): • Kültürel ve doğal mirasın korunmasını kapsamlı planlama programlarına dahil etmesini amaçlayan genel bir politika benimsemek, • Bu mirasın saptanması, korunması, muhafazası, teşhiri, yenileştirilmesi için gerekli olan uygun yasal, bilimsel, teknik, idari ve mali önlemleri almak ve • Kültürel ve doğal mirasın korunması, muhafazası ve teşhiri konularında eğitim yapan ulusal veya bölgesel merkezlerin kurulmasını veya geliştirilmesini desteklemek ve bu alandaki bilimsel araştırmaları teşvik etmek, • Bilimsel ve teknik çalışma ve araştırmaları geliştirmek ve devletin kültürel ve doğal mirasını tehdit eden tehlikelere karşı harekete geçmesine olanak sağlayacak müdahale yöntemlerini mükemmelleştirmek,

Yanıt Açıklaması: Somut kültürel miras korunma gerekçesi aşağıda sıralanan değer ölçütleri ile açıklanmaktadır. 1. Süreklilik değeri: mirasın üretildiği dönemden günümüze kullanılarak korunması, 2. Tarihî değeri: tarihin somut bir izi olması, geçmişe tanıklık etmesi, 3. Anı değeri: tarihte somut bir olaya ev sahipliği yapması, 4. Mitolojik değer: efsanelere konu olması, 5. Sanat ve teknik değer: dönemin sanatta ve teknikte ulaştığı düzeyin belgesi olması, 6. Özgünlük değeri: üretildiği dönemden değişmeden ya da az oranda değişerek günümüze ulaşması, 7. Enderlik değeri: yapıldığı döneme ilişkin örneğinin çok az bulunduğu eserler, 8. Teklik değeri: yapıldığı dönemin günüme ulaşan tek örneği olması, 9. Grup değeri: Farklı dönem ve kültürlerin miras değerlerini bir arada olması ya da birden farklı işleve hizmet eden yapı gruplarının birlikteliği, 10. Çokluk değeri: Dönemini temsil edecek ve tipoloji içerecek şekilde tekrar eden elemanlar (bezemeler, çıkmalar gibi), 11. Homojenlik değeri: Bütünlüğün bozulmadığı, benzer karakterlerin bir doku oluşturduğu alanlar, 12. Ekonomik değeri: Kültür varlığının niteliği gereği sahip olduğu ekonomik değer, 13. İşlevsel değer: Geçmişin tanıklığını yapması, dönemini temsil etmesinin yanısıra yeni işleve (turizm, kültür gibi) dönüşme kapasitesinin yüksek olması, 14. Geleneksel değer: Belirli bir dönemin yaşam biçimi ve kültürünün şahidi olması nedeniyle, tarihsel araştırmalar için kaynak oluşturması, 15. Eğitim değeri: Geçmişin korunarak, gelecek kuşaklara öğretilmesi için birer araç olmaları, 16. Belge değeri: Geçmişin somut belgesi olması,

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda Ören yerleri ve sit alanları için Ören yerleri, sit alanları ve etkileşim sahaları ile bağlantı noktalarının kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütlerinin koordinasyonunda sürdürülebilir bir yönetim planı çerçevesinde korunması ve değerlendirilmesini sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bütünlük: Bozulmamışlık olarak da ifade edilen bu kavram, miras alanının bütün olarak algılanmasını tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bulundukları dönemin sosyal, ekonomik ve mimari özelliklerini yansıtan yerler, tarihi olayların geçtiği yerler, varoldukları zamandan günümüze kadar ulaşan, varoldukları dönemin sosyal ekonomik fiziksel ve kültürel özelliklerini yansıtan alanlar ve yerleşmeler ve müzeler tarihi kaynaklardır.

Yanıt Açıklaması: Çevre koruması ise yine Ruşen Keleş tarafından “Kentbilim Terimleri Sözlüğü’nde (1998) “doğa değerlerinin, çağbilim ve yapıtasarcılık yapıtlarının ekinsel ve ekonomik değerini artırdığı yerlerin, kamu kuruluşlarının koruyucu ve geliştirici yönelti ve izlencelerine konu yapılması” olarak tanımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yeni istihdam olanakları, endüstriyel mirasın pozitif ekonomik sonuçlarından biridir.

Yanıt Açıklaması: Enerji kaynakları: Yel değirmenleri, su çarkları , buhar makineleri olarak belirlenmiştir. Buna göre doğru Cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Kültür varlığı: Tarih öncesi ve tarihi^ devirlere ait, bilim, din, kültür, ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi^ devirlerde sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde yer altında veya su altındaki taşınır ve taşınmaz varlıklardır.

Yanıt Açıklaması: Gelen turist sayısının artmasının yaratığı çevre kirliliği, endüstriyel miras turizminin çevre için yarattığı olumsuz etkilerindendir. Buna göre doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Miras Sözleşmesi: Dünya kültürel ve doğal mirasının korunması amacıyla 16 Kasım 1972 yılında imzalanan sözleşmedir. Türkiye 1982 yılında bu sözleşmeyi imzalayan taraf devletlerden biridir. Doğru cevap D'dir.