Kentsel ve Çevresel Koruma

Yanıt Açıklaması: Günümüzde tarihsel çevre koruması “çağdaş işlevlerle bütünleşerek koruma”yı amaçlayan bir anlayışa ulaşmıştır. Böylece salt korumanın yerine “koruma-değerlendirme- geliştirme” amacına yönelik bir yaklaşım ortaya çıkmıştır. Bu durumda kent planlama ile koruma planlama arasında varolan çelişki teorik olarak ortadan kalkmış görünmekle birlikte, özellikle ülkemiz kentlerinde uygulamalarda hâlen aşılmış değildir. Ülkemizde yanlış olduğu ve sakıncaları bilindiği hâlde, kentlerin imar planları yapılırken belirlenen sit alanlarının planlaması eş zamanda yapılmamakta, bu alanların planlaması daha sonraya bırakılmaktadır. Bu ise arazi kullanım, teknik altyapı, yükseklik, yoğunluk vb. birbirinden kopuk kararların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Anı değeri; tarihte somut bir olaya ev sahipliği yapmasıdır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Yeni istihdam olanakları yaratması endüstriyel miras turizminin ekonomik açıdan yarattığı olumlu etkilerdendir. Buna göre doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Taşınmaz eski eserlerin giderek yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bulunması nedeni ile 1951 yılında çıkarılan 5885 sayılı yasayla Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde tarihsel çevre koruması “çağdaş işlevlerle bütünleşerek koruma”yı amaçlayan bir anlayışa ulaşmıştır. Böce salt korumanın yerine “koruma-değerlendirme- geliştirme” amacına yönelik bir yaklaşım ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizden de Pamukkale, Kapadokya, Göreme, İstanbul, Boğazköy Nemrut Dağı, Xanthos-Letoon, Patara ve Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası kültürel miras olarak Dünya Kültürel Miras Listesine alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yalnızca d şıkkı miras alanlarının korunması ile ilgili stratejilerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Kültürel yaratıcılık, kültürlerin çevreleri ve diğer kültürlerle etkileşiminin ve adaptasyonunun devam etmeleri ve öğrenmeleri sürecidir. Kültürel yaratıcılığı geliştirmek ve turizm gelişim sürecine katmak turizmin faydalarını tüm topluma yaymayı sağlaması açısından önemlidir

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde geleneksel konutlara tarihî değerlere potansiyel konut olarak bakılması bir yana, konfor koşullarının yetersizliği, bakımının masraflı oluşu gibi pek çok nedenle tercih edilmemektedir. Konut fonksiyonu olarak kullanılması tercih edilmeyen bu yapılar genellikle ticaret ve turizm gibi hizmet fonksiyonlarının kullanımına dönüşmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Dünyada kentsel ölçekli koruma, 19.yüzyılda yayılmaya başlamakla birlikte, ülkemizde koruma olgusunun gelişimi batı kaynaklı olarak 1880’li yıllarda kabul görmüş bir olgudur. Fiziki planlamanın, koruma kavramının ve aralarındaki ilişkinin gelişiminin hız kazanması tüm dünyada II. Dünya Savaşı sonrasında olmuştur.

Yanıt Açıklaması: UNESCO’ya üye ülkelerle birlikte ülkemizin de 1983 yılında benimsediği “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” hükümlerine göre taraf devletler toprakları dâhilindeki kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını taahhüt etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Planlamanın sosyal boyunu oluşturan en temel sorun mülkiyet sorunudur. Ülkemizde mülkiyet hakkını imar hakkı kavramı ile sınırlamıştır. Tarihî çevreyi tahrip etme bir kent kültürü yoksunluğunun ifadesidir. Her kişinin yaşam alanı bir diğeri ile kesişir. Kişinin özgürlüğü diğer kişilerin özgürlüğü kadardır. Kamu yararı deyimi bu basit ve doğal olgunun kurumsallaşıp hukuk kavramı haline dönüşmesidir. Tarihî çevre koruma kavramı, uygarlığın bugünkü aşamasında evrensel statü olan bir kavram olduğu gibi aynı zamanda birçok toplumda yeni olduğundan yerleşmemiş bir kavramdır. Yeni bir kamu yararı tanımlayan bu kavram nüfus patlaması olan büyük tarihî kentlerde mülkün kullanılmasının kısıtlanması ile spekülatif kazanç karşılaştığı için, kişinin ya da örgütlü kişilerin direnci isyan boyutuna ulaşmakta, yapıları tahrip etmek, yakmak, kural ve yasalara karşı çıkmak şekline dönüşmektedir. Ülkemiz için korunacak alanlardaki mülkiyet sorunların bir başka boyutu, yüzyıllardır farklı uygarlıklara ve farklı etnik gruplara ev sahipliği yapmış olmaktır. Bugün ülkenin pek çok yerinde ve özellikle İstanbul’da Müslüman olmayan azınlığın elinde bulunan pek çok yapı bulunmaktadır. Çoğunluğu tescilli bina olan bu yapılar ile ilgili en önemli sorunlar, sahiplerinin ülkelerine göç etmeleri ya da vefatları sonucu mirasçılarının ilgilenmemeleri ya da yaşanan veraset kavgaları sonucu terk edilme durumlarının ortaya çıkmasıdır.  Kendi hâline bırakılan bu yapılara çözüm getirilmediği sürece yıkılmaya terk edilmeleri kaçınılmazdır. Yine terk edilen alanlara göçle gelenlerin yerleşmesi ya da korunması sağlanan alanlarda oluşan rant artışı sonucu alanın asıl kullanıcılarının  alanı terk etmek zorunda kalması ve bu alanlara farklı bir sosyal grubun gelmesi planlamanın sosyal boyutunu oluşturan sorunlar olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Altyapı hizmet sistemleri: Gaz, su, iletişim, kamu hizmeti sistemleri.

Yanıt Açıklaması: İmar planı bütünü içinde ele alınması gereken kentsel sit alanlarının, ayrı bir plan olarak ele alınmasının ortaya çıkardığı olumsuzlukları şu şekilde tanımlamak mümkündür: • Planlamada bütünlük olması gerekirken parçacı yaklaşımlar getirmektedir. • Kentin bütünü için tanımlanması gereken işlev alanlarında kopukluk yaratabilmektedir. Planlamanın üst ölçekten veri alan dizgesinde aksaklıklar olabilmektedir. • Aynı şekilde planlama süreci içerisinde, planlanacak alana ilişkin her türlü fiziki, sosyal ve ekonomik verilerin de parçacı olmasını getirmektedir. • Sit olarak ilan edilen alanının hemen bitişiğinde mevcut imar planı uygulaması devam edebilmekte; bu da uygulamada verilen imar hakları sit alanı açısından sakıncalı olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: UNESCO’ya üye ülkelerle birlikte ülkemizin de 1983 yılında benimsediği “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” hükümlerine göre taraf devletler toprakları dâhilindeki kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını taahhüt etmiştir. Ülkemizden de Pamukkale, Kapadokya, Göreme, İstanbul, Boğazköy Nemrut Dağı, Xanthos-Letoon, Patara ve Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası kültürel miras olarak Dünya Kültürel Miras Listesine alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Koruma amaçlı imar planı terimi 1970’li yıllarda Türkiye’de yeni yeni ortaya çıkan çevre koruma olgusunu yasal bir çerçeveye oturtabilme çabalarının ürünüdür.

Yanıt Açıklaması: Binalar, makineler, atölyeler, imalathaneler, fabrikalar, madenler ile işletme ve arıtma sahaları, ambarlar, depolar, enerji üretilen, iletilen ve kullanılan yerler, ulaştırma altyapısı, sanayi ile ilgili barınma alanları, öğretim gibi sosyal faaliyetler için kullanılan yerler vb. dir.

Yanıt Açıklaması: • Turizme hizmet eden kentin tarihi^ kimliği ile bağlantılı (el sanatları antika- lar vb.) alışveriş alanları, • Turizme yönelik alternatif ve yöresel yeme içme alanları, • Eğlence ve rekreasyon alanları, • Kültürel ve sanatsal ( müzeler, opera sanat galerileri vb) aktivite alanları, • Alternatif konaklama alanları, Buna göre doğru Cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Saptamış olacağı ölçütlere göre üstün evrensel değerde olduğu kabul edilen, kültürel veya doğal mirasın parçasını oluşturan varlıkların listesidir. Sözleşmeyi imzalayan 151 ülkede toplam 911 adet Dünya Miras Varlığı (704 adet kültürel, 180 adet doğal, 27 karma) listede yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1964 yılında yayımlanan Venedik Tüzüğü, Atina Bildirgesi’ni temel alarak daha çok anıtsal nitelikli yapıların yerinde korunması, fonksiyon kazandırılması, özgün malzeme ile onarımı, dönem kalıntılarının saygı görmesi, yapılan onarımın özgün yapıdan ayırt edilebilecek şekilde ve dengeli bir biçimde yapılması ve onarımda varsayımlara dayanan müdahalelerin bulunmaması gerektiği vurgulanmıştır. IV ve V. maddeler yanlış olduğu için doğru cevap B’dir.