Yaşlılarda Davranış Sorunları Ve Uyum

Yanıt Açıklaması: Ekolojik Sistemler Kuramı Bronfenbrenner tarafından geliştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yas türleri arasında normal yas, karmaşık yas, travmatik yas, beklenen yas, bilinmeyen (gizli) yas ve gecikmiş yas bulunur. "İnkar edilen yas" diye bir yas türü yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yüksek Olumlu Duyuş  Aktif, Coşkun, Hevesli, Heyecanlı, Tezcanlı, Güçlü gibi bazı bireysel özellikleri içermektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Demans ve delirium ise daha çok bilişsel işlevlerde bozulmanın meydana geldiği nörolojik bozukluklardır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bireyin yaşadığı bedensel nitelikli kayıplar, çeşitli sağlık sorunları, kişinin kendini değersiz görmesine; emeklilikle gelen iş ve statü kaybı onda işe yaramama duygularının gelişmesine neden olur. Bunların yanı sıra, ekonomik olanaksızlıklar, yakınların ölümü, yaşlıyı güvensizlik duyguları içine iterek onun benliğini tehdit eder. Yaşlı kişiliğinin büründüğü bu olumsuz görüntü, değerini kaybetmiş “benlik kavramı”nda meydana gelen değişmelerden kaynaklanır. Yaşlıların genel nüfustaki oranlarının gittikçe artmasına karşın yaşlılar, genç kuşaklara bağımlı olan bir “azınlık grubu” oluşturmaktadır. Her türlü azınlık grubu bireylerinde görülen kişilik örüntüsü yaşlılarda da gelişir. Alınganlık, kendinden nefret, güvensizlik ve belirsizlik semptomları (kavgacılık, duygu küntlüğü, gerileme, içe dönme, kaygı, bağımlılık, savunmalı davranışlar) olumsuz kişilik niteliklerinin, diğer azınlık gruplarında olduğu gibi yaşlılar grubunda da paylaşıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Talepkar ve duygusal açıdan bağımlı olmak

Yanıt Açıklaması: Depresif bir yaşlı bireyde bu uykusuzluk çok yoğun bir hal alabilir, kişi neredeyse 1-2 saatlik uyku süresi ile tüm günü geçirebilir. Uykusuzluk dikkat sorunlarını da beraberinde getirir.

Yanıt Açıklaması: Hastalığın nedenleri tam olarak bilinmese de yaş, genetik yatkınlık, yaşam biçimi ve çevresel bazı etkilerin önemli değişkenler olduğu düşünülmektedir. Cinsiyet bu nedenlerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Göz teması kurmakyardım hizmeti sağlayanların gözönünde bulundurması gereken ilk ve belki de en temel ilkelerden biridir.Yaşlılarla iletişimde bakım çalışanlarının dikkat etmeleri gereken bir diğer husus, yaşlıyı tümüyle anlayarak dinlemek olmalıdır. Yas ile ilgili bir başka önemli özellik, yasın türlerinin olduğunu bilmektir. Yas ile ilgili bir başka önemli nokta da yas yaşantısının yalnızca ölüm ile ilgili bir kavram olmadığını bilmektir . Oysa B seçeneğinde bunun tam tersi söylendiği için cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Psikozda halüsinasyonlar ve hezeyanlar ortaya çıkabilir. Bu algılamalar gerçek bir uyaran yokluğunda ortaya çıkan algılamalardır. O¨rneğin gerçek bir konuşma ya da ses yokluğunda ses işitme, ya da olmayan bir nesneyi görme. Halüsinasyonlar ve hezeyanların varlığı kişinin gerçeği değerlendirme yetisinin ortadan kalktığını düşündüren belirtiler olup bu tablo “psikoz” olarak değerlendirilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılıkta, bağışıklık sisteminin zayıflaması, hormon düzeylerinin ve so­lunum sisteminin kapasitesinin azalması, sindirim sisteminde bazı aksaklıklar, böbreklerde kan dolaşı­mının azalması, karaciğer, kalp, damar sistemlerinin işlevle­rinde azalma; beyin hücrelerinde gerilemelere bağlı olarak hafızada zayıflama; ciltte yaşlanma, saçlarda beyazlama; kemiklerin şekillerinde değişme ve ço­ğalma yeteneğinin kaybolması söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Psikotik belirtiler ya da “psikoz” kişinin gerçeklik ile bağının koptuğu bir durumdur. Böylesi bir durumda kişinin gerçek olan ile gerçek olmayanı birbirinden ayrıt etmeyebilmektedir. Psikoz durumunda kişi gerçekte olmayan bazı algılamalara sahiptir. Örneğin kötülük göreceğini, birilerinin kendisini takip ettiğini söyleyebilir (hezeyan) veya olmayan kişi ya da nesneleri gördüğünü (halüsinasyon) ifade edebilir. Depresif durumdaki bazı yaşlıların bu tür hezeyan ve halüsinasyonlar yaşadıkları bilinmektedir. Yaşlı kişide depresyona bu depresyonun şiddeti ile orantılı olarak psikotik belirtiler de eşlik edebilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Depresyonlu olan yaşlı hasta doktora, halsizlik, vücudun farklı yerlerinde ağrılar, baş ağrısı, karın ağrısı, eklem ağrıları, kabızlık gibi somatik (bedensel) yakınmalarla başvurmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığa uyum süreci Seçim Yapma Telafi Etme Etkili ya da Fonksiyonel Kılma olmak üzere üç bileşenle açıklanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Worden bu modelde bir yakının kaybı sonrası yaşama uyum sürecinde dört farklı ödevden/görevden söz eder. Bunlar, Kayıp gerçeğini kabul etmek, Kaybın acısıyla çalışmak, Kaybedilenin olmadığı bir çevreye uyum sağlamak, Kaybedileni duygusal olarak farklı bir yere yerleştirmek ve hayata devam etmek olarak sayılabilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İşitme problemi olan yaşlıların iletişimini ve günlük yaşamını kolaylaştırmak için; Yüz yüze iletişim kurmak, Yaşlı duymadığından, korkmasını önlemek için kendimizi fark ettirmek, Cihaz kullanıyorsa cihazın çalıştığından emin olmak, Yaşlının hangi kulağı iyi duyuyorsa o tarafta konuşmak, Gürültülü ve dikkat dağıtıcılı ortamlarda iletişim kurmamaya dikkat etmek, gürültüyü azaltmak, Yavaş, düşük ses tonuyla, bağırmadan konuşmak, Basit kelimeler ve kısa cümleler kullanmak, yaşlı söylenileni anlamadığında farklı şekilde ifade etmek, Yaşlıya cevap vermesi için zaman vermek, aceleci davranmamak, Gerektiğinde kağıda yazarak, görsel materyal veya beden dili kullanarak iletişim kurmak, Yaşlı yorgun veya hasta ise daha fazla iletişim sorunu      yaşayabileceğini göz önünde bulundurmak yararlıdır (Kanar, 2012).

Yanıt Açıklaması: Yaşama aktif katılım bireyin tüm yaşam alanlarında girişken, dışsal gözlemci gibi davranmak yerine yaşamın içinde olmasını, çaba ve emek harcayarak sürece dahil olmasını ifade etmektedir. Örneğin, bireyin sosyal yaşama tüm benliği ile katılması, çaba ve emek harcayarak kişilerarası ilişki ve iletişimlere yatırım yapması bireyin sosyal yaşama aktif katılmasını ve kendisini bir bütünün parçası olarak hissetmesini sağlamaktadır. Bireydeki bu aidiyet ve bağlılık duygusu ise bireyin kendisini daha güçlü hissetmesine ve stres kaynaklarına daha fazla direnç göstermesine imkân sağlamakta, sonuçta uyum sağlamasını kolaylaştırmaktadır. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Nevrotizm bireylerin kolay heyecanlanmaları, öfkelenmeleri, depresyona girmeleri ve kararsızlık göstermeleri şeklinde ortaya çıkan kişilik özelliğidir. Nevrotizmin bir ucunda uyumluluk, güvenilirlik, sakinlik, canlılık, vicdanlılık /düşüncelilik gibi dengelilik özellikleri bulunurken diğer ucunda değişkenlik, kaygılılık, saldırganlık, alınganlık, dikkafalılık, huzursuzluk gibi dengesizlik özellikleri bulunur.

Yanıt Açıklaması: Gecikmiş yas, tetikleyici bir unsurla birlikte nor­mal zamanından görece uzun süre sonra bir şekilde ortaya çıkan yas yaşantısıdır. Kişi ölümden kaynaklı olarak ya da olmayarak bir kayıp yaşadıktan sonra gündelik hayatına hemen dönmüş, metanetli ve hat­ta etkilenmemiş görünerek yaşamına devam etmiş, gündelik hayat içerisinde işlerini yerine koymuş gö­rünmektedir. Fakat yaşamadığı, fırsat bulamadığı ya da ortaya çıkmasına izin vermediği duygular bir şe­kilde zihnini meşgul etmeye devam eder. Kişi bunun farkında olmayabilir. Zaman içinde herhangi bir te­tikleyici unsurun varlığıyla birlikte (örneğin tanıma­dığı ama kendi kayıp yaşantısına benzer bir kayba tanıklık etmek) ortaya aniden çıkar ve normal yas tepkilerine benzer tepkilerle kendinî gösterir. Fakat olması gerektiğinden çok farklı bir zamanda ortaya çıkan bu tepkiler çevre ile etkileşimde anlaşılmama­ya sebebiyet verebilir. Kişi bazı durumlarda kendisi de ne olup bittiğini keşfedebilmek için çaba harcaya­bilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: A seçeneği dışındaki seçeneklerde Dörtlü Yas Görevleri Modeli ile ilgili olarak yanlış bilgiler verilmiştir. Dörtlü Yas Görevleri Modeli, Kübler-Ross’un beş aşamalı yas modeline oranla farklı özellikler taşır. İkisi arasındaki en önemli fark, Dörtlü Yas Görevleri Modeli’nin kayıp yaşayan bireyi yas sürecini etkileyen bir nitelikte görmesidir. Yani yaptıkları ve yapmadıklarıyla kaybı yaşayan birey bu süreci etkiler ve değiştirebilir.