Yaşlılarda Davranış Sorunları Ve Uyum

Yanıt Açıklaması: Bireylerin emekliliğe uyumunu etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Ancak bu faktörleri ortak özelliklerine göre dört grupta incelemek mümkündür. Buna göre emeklilik dönemine uyumu etkileyen biyolojik faktörler, sosyokültürel faktörler, psikolojik faktörler ve ekonomik faktörler bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bireylerin emekliye ayrılma kararı üzerinde biyolojik faktörlerin etkisi büyüktür. Çünkü emeklilerin çoğu sağlık durumu elvermediği için işten ayrılmaktadır. Sağlık durumunun kötü olması ise bireylerin emeklilikten sonra kuracakları, yeni yaşam düzeninin önemli bir belirleyicisidir. Örneğin sağlık durumu bozulmuş olan bireyler emeklilik sonrasında boş zaman etkinliklerine katılma, sosyal etkinliklerde bulunma ya da yeni emeklilik rolleri geliştirme gibi süreçlerin dışında kalabilmektedirler. Bu nedenle, biyolojik bozulmaların düzeyi bireyin emeklilik yıllarındaki doyumunu ve uyumunu etkileyen temel faktör olarak görülmektedir. Doğru yanıt D’ dir.

Yanıt Açıklaması: Kaygı ve kronik hastalık arasında çift yönlü bir ilişki vardır. Kaygı kronik hastalıkları arttırır. Kronik hastalıklar da kaygıyı. Kaygı kronik hastalığın gelişiminde risk etkeni olabilir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı kişilerin sağlık durumuyla ilgili en önemli kavramlardan birisi “sağlık öyküsü” dür. Sağlık öyküsünün içeriğinde özgeçmiş, soy geçmişi, şu anki durumu ve ilaç kullanımı ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Majör depresyon bireyin yoğun olarak mutsuz, moralsiz, kendini suçlayıcı ve aşağılayıcı ve beklentilerinin çok azaldığı bir duygu durum olarak tanımlanabilir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık davranışı, bireyin zararlı alışkanlıkları, sağlık problemi ile ilgili bilgisi, hastalığının günlük yaşamını kısıtlayıp kısıtlamaması gibi durumları içerir.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir stres kaynağına gösterilen tepkinin uyum bozukluğu olarak nitelendirilmesi için bir stres kaynağının ortaya çıkışından itibaren üç ay içerisinde gözlenmesi gerekmektedir. Aynı zamanda, stres tepkisinin stres faktörüne gösterilmesi beklenen tepkiden fazla ya da aşırı olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, bireyin bu tepkilerinin günlük yaşamındaki işlevselliğinde bozulmaya neden olması gerekmektedir. Bu durumda seçeneklerde verilenlerin hepsi doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Özerklik kendi kendini düzenleme, kontrol etme ve kendi yaşamı ile ilgili kritik ve önemli kararlar alabilme becerisi gibi özellikleri vurgulamaktadır. Yaşlıların yaşam kalitesi ile doğrudan ilişkili olan bağımsız olabilme, kendi yaşamını özerk biçimde sürdürebilme uyum sağlama sürecinde kritik öneme sahiptir. Bu nedenle yaşlıların fiziksel ve bilişsel alanlardaki yeterlik ve becerilerini koruması, bilişsel ve fiziksel fonksiyonelliği sürdürebilmesi ve sağlığını koruması yaşlıların uyum sağlama sürecini kolaylaştırmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşanan psikolojik değişikliklerin sonucunda yaşlılarda; stres yaratan durumla baş edebilmede zorluk, öfke yönetiminde güçlük, ailevi sorunlara gösterilen tepkilerde artış, topluma uyumda zorluk, sosyal olanaklarına azalma, yalnızlık hissetme ve ilgi görememe (çocukların evlenip ayrılmaları, torunların büyümesi v.b.) ortaya çıkabilir.

Yanıt Açıklaması: Sağlık algısı yaşlının hastalıklarını ve bedenindeki değişikleri nasıl algıladıklarıdır. Sağlık algısı bireyin gerçekte olan sağlık durumu değil kendi sağlığının nasıl olduğuyla ilgili kişisel yaklaşımı ifade etmektedir. Cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığa uyum süreci; seçim yapma, telafi etme, etkili ya da fonksiyonel kılma olmak üzere üç bileşenle açıklanmaktadır. Seçim yapma süreci ile yaşlılar günlük yaşamlarında kendileri için çok önemli ve öne çıkan alanlara daha fazla odaklanmak için bazı etkinlikler, amaçlar veya boyutların sayısını azaltma yolunda adımlar atarlar. Kayıp ve azalan işlevselliklerinin yanı sıra, yaşamlarındaki zaman kısıtlılığı nedeni ile de yaşlılar kendileri için daha anlamlı amaçlarını ön plana çıkararak yaşamlarını daha anlamlı kılmaya çalışırlar. Bu kapsamda seçim yapma süreci yaşlıların aynı zamanda serbest zaman etkinliklerinde de kısıtlamalara gitmesine, bazı etkinlikleri diğerlerine tercih etmesine yol açmaktadır. Telafi etme ise yaşlılığın getirdiği kayıplarla ve olumsuzluklarla baş edebilmek, istenen düzeyde işlevsel olabilmek için yeni ve alternatif yollar, yöntemler kullanılması ile gerçekleştirilmektedir. Telafi etme stratejisi, aynı amaca ulaşmayı sağlayan alternatif kaynaklar ve yöntemler olduğunda kullanılmaktadır. Etkili ya da fonksiyonel kılma stratejisi ise bireylerin önemli bulduğu alanlarda işlevselliğini arttırmak için kendi kaynaklarını en üst seviyeye çıkarmak, daha da arttırmak ve zenginleştirmek için kullandığı bir yöntemdir. Bu stratejide birey bir kayıp yaşamamakta, yaşamına daha iyi uyum sağlamak için var olan kaynaklarını daha da geliştirip iyileştirmektedir. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Emeklilik dönemine uyum, bireyin kişilik özellikleri, başa çıkma stratejileri, sağlık durumu, gelir düzeyi ve sosyal politikalar gibi çeşitli faktörlerle yakından ilişkilidir.

Yanıt Açıklaması: Gelişim görevlerinin en önemli belirleyicisi herhangibir yaş grubundaki bireylerin genel yeterlilik ve becerileridir.

Yanıt Açıklaması: Tepki, insan beyninin yüksek zihinsel işlevleri için kullanılan bilişin işlevlerinden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Emeklilik kişisel yarar açısından bireylere toplumsal gelirden pay alma ve sevdikleri etkinliklerle vakit geçirme olanağı sunarken; toplumsal yarar açısından, genç nesilleri işe yerleştirme, çalışma sevgisini teşvik etme ve üretimin devamlılığını sağlama olanağı sağlamaktadır. Doğru yanıt A’ dır.

Yanıt Açıklaması: Yasal olarak belli bir çalışma süresinin ardından, çalışmaya devam ederken hastalık, sakatlık ya da ruh sağlığı problemleri nedeniyle erken emekli edilen bireylere malulen emekli denir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık dönemindeki fiziksel gelişim alanındaki değişiklikler sonucunda fiziksel gücün azalması, vücutta güç kaybı ve defarmosyanların ortaya çıkması, duyusal kayıplar ve kronik hastalıkların ortaya çıkması, uyku düzeninde bozulmalar, psikomotor becerilerdeki kayıplar nedeniyle tepki zamanında artış gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bilişsel gelişim alanında ise sinir hücrelerinin kaybı veya azalması nedeniyle hafıza ve dikkat sorunları, muhakeme becerilerinin azalması gibi durumlarla karşılaşılmaktadır. Psikososyal gelişim alanında ise benlik kavramındaki değişiklikler, eş kaybı, akranların ölümü, emeklilik ve emeklilikle ortaya çıkan gelirde azalma, statüde değişiklik, huzurevinde veya yaşlı bakım evine yerleşmek zorunda kalma gibi değişiklikler bireylerin yaşamlarını güçleştirmekte, uyum düzeylerini düşürmektedir. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Episodik bellek ve algısal hız belleğin işlevlerini yerine getirmesine hizmet etmekte ve yaşla birlikte değişim göstermekte olan iki kavramdır. İşlem hızı bir bireyin kendisine sunulan bilgiyi işleme süresi ile ilgili bir kavramdır. Sürekli dikkat ise ileri yaşlardaki yetişkinlerde dikkatin incelendiği üç temel boyuttan birisidir. Cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Bireylerin çalışma yaşamının başından ölene kadar devam eden süreçte iş ve meslekle ilgili gerçekleştirdikleri tüm etkinlikler kariyer olarak adlandırılmaktadır. Bir başka ifade ile kariyer iş ve mesleği de kapsayan ve yaşam boyu devam eden geniş ve uzun bir süreçtir. Kariyer, bireyin mesleki kararlarını, mesleki eğitimlerini, iş deneyimlerini, terfilerini, iş değişikliklerini, boş zaman etkinliklerini, hobilerini, emeklilik sonrası çalışma yaşamını ve toplum yararına gerçekleştirdiği gönüllü faaliyetleri içermektedir. Bireylerin kariyer yönelimleri, yaşam boyu gelişim süreci içinde bireyin kararları ve tercihleri doğrultusunda yol almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Algısal hız basit algısal-motor görevleri ye­rine getirebilme becerisi olarak tanımlanabilir. Ör­neğin; size doğru atılan bir topu fark edip sakınma hareketini yapmak algısal hız ile ilişkilidir.