Yaşlılarda Davranış Sorunları Ve Uyum

Yanıt Açıklaması: Genel olarak bakıldığında çalışan birey üstlendiği görevler aracılığı ile toplumun çeşitligereksinimlerini karşılamakta ve toplumda saygınlık kazanmaktadır. Böylece iş aracılığı ile elde edilen toplumsal konum, bireylerin yaşamını anlamlı kılmaktadır. Bu durum işlerini kaybeden bireylerin statülerini kaybetmeleri sonucunu da beraberinde getirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Eysenck’in araştırmalarının öncülük ettiği kişilik özellikleri bağlamının daha genişletilmiş hâli olan bir başka çalışma Costa ve McCrae tarafından gerçekleştirilmiş olup alanyazında “büyük beşli” olarak anılmaktadır. Bunlar “vicdanlılık/düşüncelilik, deneyime açıklık, dışadönüklük, yumuşak başlılık/kolay geçimlilik ve nevrotizm’dir. Psikotizm bu kişilik özelliklerinden birisi değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birçok hasta ve bakım hizmeti verilen yaşlıda olduğu gibi palyatif bakım verilen hastalarla da iletişimin temel ilkelerini kullanmanın önemi yadsınamaz. Bunlar arasında diyaloğa girişilen kişi ile göz teması kurmak, karşıdakinin sözünü kesmeden dinlemek, ben dilini kullanmak, kendini ifade ederken duygu kelimelerine ve ifadelerine yer vermek gibi temel iletişim unsurları yer alır. Ayrıca bakım hizmeti veren kişi yaşlı ile iletişim kurmak için gönüllü, istekli ve sabırlı olmalı, yalnızca yaşlı istediği durumlarda söze girerek kendini ifade etmesine yardımcı olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Distimi, en az iki yıl süren kronik bir depresyondur.

Yanıt Açıklaması: İntihar fikirleri de kişinin acil müdahale ihtiyacını belirleyen önemli bir belirtidir. Hatta intiharın tüm psikolojik belirtiler içinde ilk önce müdahale edilmesi gerektiği söylenebilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Uyaran ve ortaya çıkan davranış ile belirti arasında bir uyumsuzluk söz konusudur. Örneğin hayatında herhangi bir sorunu olmamasına rağmen bireyin her an kötü bir şey yaşayacağına ilişkin yoğun düşünceleri olabilir. Burada kaygı beklenme­diktir ve var olan durumla oransızdır.

Yanıt Açıklaması: Kişilik özellikleri

Yanıt Açıklaması: Demans tek bir hastalığı değil, hastalıklar topluluğunu ifade eden bir şemsiye terimdir. Yaşlılıkta en çok görülen ve uyum zorlukları yaratan rahatsızlıklardan biri de demanstır. Demans, birden fazla bilişsel işlev alanında, kişinin günlük yaşamını etkileyecek, sosyal ve mesleki işlevsellikte bozulmaya neden olacak ilerleyici yıkımla karakterize bir sendromdur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bakım elemanları açısından bakıldığında yapılması gereken ilk şey belirtileri fark etmektir. Böyle bir durumda müdahale etmek de mümkün olmaktadır. Deliryumda ilk adımda kişinin psikiyatrik ve nörolojik açıdan muayene edilmesine olanak sağlamak gerekir. Kişinin hastaneye özellikle yaşlıların bakım ve tedavisinin yürütüldüğü geropsikiyatrik ünitelere yatırılması en uygun yoldur. Deliryum yaşamsal açıdan risk taşıyan bir durumdur ve yapılan çalışmalar %15 oranında ölümcül olabileceğini ortaya koymaktadır. Doktorun vereceği karar ile deliryumda kişi bakım aldığı kurum veya ortamda tedavi edilebilir. Bu takdirde doktorun önerileri dikkate alınmalı vereceği ilaçlar düzenli bir şekilde kullanılmalıdır. Ayrıca kişinin aşırı uyaranlardan arındırılmış, iyi havalandırılan ve ışıklandırılan bir ortamda bulunması önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Normal yas kavramı acı duyulmadığını, acının bastırıldığını ya da kaybedilen kişinin ve acının çabucak unutulup hayata geri dönüldüğünü değil, sürecin getirdikleri içinde zorlanılan fakat doğal olarak yaşanılan bir durumu ifade eder. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sürdürülen bağlar kavramı ‘kayıp yaşayan bireyin, ölen yakınıyla bağlarının aslında kopmadığını, kayıptan sonra da devam ettiğini ifade eder’. Kayıp yaşayan bireyin ölen kişi ile bağları doğal olarak eskisi gibi olmayacaktır. Yani merhum hayattayken onunla birlikte geçirilen günlük yaşamdaki diyaloglar, aradaki bağ, ilişkinin bir bütün olarak doğası artık gündemde değildir. Kaybı yaşayan kişi ancak bunu hafızasında yaşatır ve hatta bu hatırlananlar zamanla azalır. Yine de yaşanılanlar kaybı yaşayan kişinin hayatında yer eder ve ona bir şekilde katkıda bulunur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı hastaların psikolojik muayenelerinde devam eden mutsuzluk ve keder hâli, hayattan zevk alamama, kendini yalnız ve değersiz hissetme, dikkat bozukluğu, huzursuzluk ve ölüm düşünceleri tespit edilir.

Yanıt Açıklaması: Bir diğer adı bunamadır. Demans, kronik ve genellikle ilerleyici olarakbellek ve zihinsel kapasitenin azalması ile bilişsel işlevlerden en az ikisinde bozukluğun olması durumudur (Akyar, 2011) Çoklu damar yetmezliğine bağlı demans, çoklu damar yetmezliğine bağlı olarak beyinde yer alan atardamarlarda tekrarlanan ve genellikle geçici olarak kan akışının engellenmesi temelinde ortaya çıkan bilişsel işlevlerde/süreçlerde meydana gelen kayıp durumudur. Demansın bu türüne halk arasında inme denilmektedir. Bu tür demans, yüksek kan basıncına sahip olan erkeklerde daha yaygın olarak gözlemlenmektedir (Santrock, 2012). Bu tür demansın belirtileri diğer demans türlerinden daha farklıdır. Bu tür demansta tıkanıklığın meydana geldiği beyin bölgesinin neresi olduğu belirtileri doğrudan etkilemektedir. Ancak en yaygın karşılaşılan belirtilerin iletişim, konuşma ve okuma yazma alanlarında beceri kaybı olduğu söylenebilir. Damarın açılması ile iyileşme hızlı bir şekilde gerçekleşir ancak kalıcı olan bazı işlev kayıpları gözlemlenebilir. Tedavi gerçekleşmez ise ilerleyen dönem içinde ciddi felç olgusu ile karşılaşılabilir. Demansa sahip olan yaşlı yetişkinler özellikle yakın çevresindeki insanları tanıma ve kendilerine bakma becerilerini kısa sürede kaybederler.

Yanıt Açıklaması: Diyabet hastalığı ve troid hormonundaki düzensizliklere bağlı çeşitli hastalıklar görülebilir. Halsizlik, yorgunluk, zihinsel yavaşlama troid hormonu düzensizliklerinin sonucunda ortaya çıkabilir. Saçlarda beyazlama, deride kırışıklıklar ve kilo almada vücuttaki düşük hormon düzeylerinin sonucudur

Yanıt Açıklaması: İntihar belirtilerinin tanınabilmesi için öncelikle ilgili ve destekleyici bir görüşme tarzı çok etkili olabilmektedir. Görüşmelerin ilk 1/3’lük kısmında olağandan daha az, son 1/3’lük kısmında olağandan daha fazla konuşmanın krizi çözmede iyi sonuç verdiği bilinmektedir. Otoriter, buyurgan ve belirleyici tarzın başarılı olamayacağı bilinmelidir. Bununla birlikte edilgen, sadece dinleyen bir tutum sergilemekte başarısızlığa yol açar. Nezaketli, saygılı bir görüşme biçimi, kişinin kendisini tanıtması, aktif dinleme, sorunu özetleme, öneriler getirme etkili olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Karmaşık yas, 1 yıldan daha uzun bir süre yas belirtilerinin ciddi şekilde seyretmesi ve aslında uzun bir yolculuk olan bu sürecin başlangıcında takılıp kalmakla ilişkilendirilebilir bir durumdur. Kayıp yaşayan kişi 1 yıldan uzun bir süre yoğun şekilde rahatsız edici düşünceler, derin bir duygusal acı, yoğun bir hasret, yoğun şekilde yalnızlık ve boşluk hissi, merhumu hatırlatacak şeylerden özellikle kaçınma, kaybın etkisi ile yaşanan uyku düzensizliği ve diğer uyku problemleri, hayata, günlük aktivitelere, önceden sevilen şeylere karşı gösterilen ilgisizlik gibi yaşantılar yaşıyorsa karmaşık yas yaşıyor olma anlamında ciddi risk altında sayılabilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Amerika Birleşik Devletleri’nde ruh sağlığı uzmanlarının hastalarına/danışanlarına kazandırmayı istedikleri değerlerden yola çıkarak bir psikolojik sağlık ölçütleri listesi oluşturulmuştur. Buna göre psikolojik sağlık ölçütleri olarak; özgür bir birey olma, kimlik duygusuna sahip olma, kendini değerli hissetme, kişiler arası iletişim becerisi, duyarlılık, öz bakım ve güven becerisi, aile, evlilik gibi toplumsal ilişkiye katılma, değerler ve anlamlara sahip olma, öz güven ve dürüst olma, oto kontrol ve kişisel sorumluluk gibi değerler tespit edilmiştir. Görüldüğü gibi, bunlar arasında "fazla sorumluluk alma" yer almamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Demans genellikle sinsi başlangıçlı, beyinde yaygın ve uygun tıbbi yöntemlerle gözlemlenebilir değişiklikler ile seyreden bir hastalıktır. Bu hastalıkta bilinç kaybı, bellek, zeka, düşünme, davranış ve sosyal yeteneklerde ciddi bozulmalar meydana gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Worden bir yakının kaybı sonrası yaşama uyum sürecinde dört farklı ödevden/görevden söz eder. Bunlar, kayıp gerçeğini kabul etmek, kaybın acısıyla çalışmak, kaybedilenin olmadığı bir çevreye uyum sağlamak, kaybedileni duygusal olarak farklı bir yere yerleştirmek ve hayata devam etmektir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Şizofreni, düşünce, algılama, davranış ve motor aktivite, motivasyon ve duygu duruma ait belirtilerle tanımlanan, çoğunlukla ergenliği takip eden dönemde başlayan önemli bir ruhsal bozukluktur.