Yaşlılarda Çatışma Ve Stres Yönetimi 1

Yanıt Açıklaması: Havighurts yaşlılıkta karşılaşılan sorun ve görevleri altı başlıkta ele almıştır. Bunlar; azalan fiziksel güce, azalan gelire, eşin ölümüne uyum sağlama ile yaş grubu ile yakınlık kurma, vatandaşlık yükümlülüklerini yerine getirme, doyurucu fiziksel yaşam düzenlemesi oluşturmadır. Teknolojiye uyum sağlamak bu sorun ve görevler arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Stres, kişinin sahip olduğu kaynakları zorlayan veya aşan bir uya­rıcı olarak gördüğü bir durumla karşılaşması olarak tanımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Temel olarak ihtiyaçlar; fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçlar olarak iki grupta incelenmektedir. Fizyolojik ihtiyaçlar, organizmanın canlı kalabilmesi için karşılanması şart olan; yeme, içme, nefes alma ve cinsellik gibi ihtiyaçlardır. Budak’a (2003) göre, psikolojik ihtiyaçlar insanın gelişimi ve çevreleriyle uyumsal bir ilişki kurabilmesi için gereken önemli koşulların eksikliği ile kendini göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlanmanın fiziksel anlamdaki özellikleri şu şekildedir (Gökçe-Kutsal, 2007): • Organ sistemlerinin rezerv kapasitelerinde azalma, • Homeostatik kontrolde azalma (vücut ısısı gibi), • Çevresel faktörlere uyum sağlayabilme yeteneğinde azalma (Hareketlerde zorlanama, tansiyon, değişen ısıya adapte olamama gibi), • Bağışıklık sisteminde bozulmalar.

Yanıt Açıklaması: Durumun-olayın yordanabilir olması; beklenmedik bir anda bir durumla, bir olayla karşılaşıldığında kişinin bu yeni duruma kendini hazırlamış olması olayın/durumun stresli olarak algılanmasına ortam hazırlar. Örneğin; giderek yaşlanan yalnız yaşayan bir bireyin yaşamında ona destek veren bir bakıcı ile yaşaması fikrine hazırlanması ile aynı kişinin kalça kemiğini kırması sonucu bir bakıcı ile yaşamaya başlaması durumunda olduğu gibi. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Kısa süreli stres, stresi belirleme yönündeki görüşmeden önceki 12 ay içinde oluşmuş durumlarla ilgilidir. Olumsuz yaşam olaylarının 12 ay öncesine dayanması, bağlantılı olan stresin süreğen olduğunu yansıtır. Süreğen stresin kısa süreli olana göre, sağlık ve iyi oluş üzerinde süreklilik arz eden ve yıkıcı olan olumsuz etkileri vardır.

Yanıt Açıklaması: Duygu odaklı başa çıkma olarak isimlendirilen bu yaklaşım tarzında, başarılı biçimde düşünmekten kaçındığımız tehdit, geçici bir süreyle de olsa bizi bunaltmaz. İnkar ve sorundan uzak durma, kişiye daha sakin bir biçimde soruna yaklaşma fırsatı verdiği i.in psikolojik stresi kontrol etmede güçlü tekniklerdir. Doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bireyler evlerinde kendilerini daha güvenli ve rahat hissederler. Çalışmaların birincil hedefi de yaşlının mümkün olduğunca kendi yaşam çevresinde kalmasını sağlamaktır.. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın himayesinde gerçekleştirilen bir projenin bulgularına göre, araştırmada yer alan yaşlıların büyük bir kısmının zamanını evlerinde TV izleyerek geçirdikleri, neredeyse hiç fiziksel etkinlik yapmadıkları, yaşamlarının devamında da ev ortamında ve evlatlarına da yakın olmak istedikleri belirlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılar; süreğen hastalıklar, yetersizlik, sevdiği birinin kaybı gibi stres yapıcılarla sıklıkla karşılaşmak durumundadırlar. Yaşlılar, ağırlıklı olarak duygu odaklı başa çıkma yollarını bu tür stres kaynaklarıyla başa çıkmada kullanmaktadırlar. Özellikle yaşlılık döneminde, bilişsel yeterliklerinde ciddi kayıplar yaşayan yaşlılar için duygu odaklı başa çıkma yollarını geliştirmek ve özellikle yaşanan stresle başa çıkmak, depresyona girmekten korunmak için işlevsel olacaktır.

Yanıt Açıklaması: O¨zellikle yaşlılık döneminde, bilişsel yeterliliklerinde ciddi kayıplar yaşayan yaşlılar için duygu odaklı başa çıkma yollarını geliştirmek ve özellikle yaşanan stresle başa çıkmak, depresyona girmekten korunmak için işlevsel olacaktır. Demans (bunama) problemi nedeniyle günlük yaşamla ilgili gelişmeleri ve bilgileri belleğinde tutamayan Lütfiye Hanım, hızla yaşamla bağını koparma sürecine girmiştir. Hastalığının özellikleri hakkında bilgi sahibi olan üniversite öğrencisi torunu, her gün fakülteden geldikten sonra bir saat, anneannesiyle fotoğraf albümlerini incelemekte, birlikte “zamanda yolculuğa” çıkmaktadırlar. Bu işlem, Lütfiye Hanım’ın çok kolay hatırlayabildiği geçmişine dönerek ve oradaki özellikle olumlu, mutlu ve komik olayları hatırlayarak ve torununa anlatarak haz almasını, duygu durumunu korumasını sağlamaktadır. Bu paylaşımın Lütfiye Hanım’ın bakım sorumluluğunu alan kızının “soluk almasını sağlama” gibi yan ürünün yanı sıra çeşitli anılar ve ayrıntıların gündeme gelmesiyle nesiller arasında bağlantı kurulmasını sağlayıcı bir işlevi de bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Stresi tetikleyen unsurlar açısından ele alındığında beş stres türü olduğu söylenebilir. Bunlar; gündelik hayatın basit gerilimleri, iş/okul/aile hayatından kaynaklananlar, fiziksel çevreden kaynaklananlar, ergenlik dönemindeki duygusal ve fiziksel değişimden kaynaklananlar ve travmatik yaşantılardan kaynaklanan strestir.

Yanıt Açıklaması: Stres, insan vücudunda bir seri değişime neden olur. Solunum hızlanır, böylece akciğere daha fazla oksijen sağlanır. Kalp atışı hızlanır, kan basıncı yükselir ve bedende ihtiyaç duyulan bölgelere gerekli kan gönderilmiş olur. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Beş Faktörlü Kişilik Kuramı ile başa çıkma arasındaki ilişkiler çeşitli açılardan incelenmiştir. Nörotizm, dışa dönüklük, deneyime açıklık gibi faktörlerin kişiliğin öz boyutları olduğu yaygın bir şekilde kabul görmesine karşın, bu faktörlerin başa çıkma üzerindeki etkisinin incelenmemiş olduğu da vurgulanmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Kırklareli ilinde uygulamaya konulan Mutlu Sonbahar Projesi olarak da bilinen bu proje kapsamında 65 yaş üzeri yaşlıların birinci basamak sağlık hizmetleri ile kaynaştırmak ve ikinci basamak sağlık hizmetlerinden destek almalarını sağlamak amaçlanmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eşin, kardeşin, akranların, çocukların hastalanması ya da ölümü gibi kayıpla ilgili olaylar, evlatlradan uzaklaşma veya yaşlının kendi yaşadığı ortamdan uzaklaşması sosyal ağdaki bir takım değişikliklere yol açabilmekte, bu durumda stres yapıcı bir hal alabilmektedir. Bununla birlikte ekonomik sınırlılıklar sosyal ağdaki değişim kapsamında yer almayan bir stres yapıcıdır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Fiziksel yapımızdaki olağan dışı değişimler, sürekli veya kısa süreli hastalıklarla veya kesin tedavisi bulunmamış veya ölüm riski çok yüksek hastalıklarla veya ameliyatlarla karşılaşma kuşkusuz dengemizi bozabilen, bizde stres yaratabilen durumlardır. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Lütfiye Hanım’ın torununun onunla yaptığı etkinlik süresince duygu durumunu koruması sağlanmıştır. Böylece duygu odaklı başa çıkma yolları denemiştir.

Yanıt Açıklaması: Özerk ve arkadaş desteğine sahip olmanın stresle etkin başa çıkma stratejleri kullanmayla olumlu, depresyon düzeyi ile ise ters yönde ilişkili olduğu saptanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bireylerin yaşamlarındaki stres kaynaklarını; biyolojik, sosyal ve ekonomik olarak da gruplamak olasıdır. Yaşlı bireylerin biyolojik olarak bozulma-yaşlanma; sosyal olarak yalıtım ve ekonomik olarak yoksunluklarla karşılaşmakta oldukları gözlenmektedir.