Yaşlılarda Çatışma Ve Stres Yönetimi 1

Yanıt Açıklaması: Aşama aşama yaşanan bir süreç olan tükenmişlik; şevk ve coşku dönemi, durgunluk dönemi, engellenme dönemi ve ilgisizleşme dönemi olmak üzere dört başlıkta toplanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Araştırma sonuçları doğrultusunda uzmanlar, yaşlıların zihinsel alıştırmalar ve fiziksel egzersizler yapmalarını önermektedirler. Ayrıca, sosyal etkileşim ve duyusal uyarılma da bilişsel işlevleri arttırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yaşam doyumu, kişinin yaşam kalitesinin içsel öznel bir değerlendirmesi anlamına gelmektedir. Ayrıca yaşam doyumunun moral, uyum ve psikolojik iyi oluş ile yakından ilişkili olduğu vurgulanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşamdaki olumsuz faktörlerin olmaması ile birlikte olumlu bilişsel ve ruhsal ögelerin var olması durumunu içeren öznel iyi oluş, insanların kendi hayatlarını duygusal ve bilişsel olarak nasıl değerlendirdiklerini ortaya koyan bir kavramdır. Bireyin bu değerlendirmeleri duygu durumunu, olaylara yönelik duygusal tepkilerini ve yaşam doyumuna ilişkin yargılarını içerir.

Yanıt Açıklaması: Duygu odaklı başa çıkma başlığı altında kaçma-kaçınma, inkâr, sorundan uzak durma, haz almacı kaçınmacılık, sosyal destek arama, yüzleştirici başa çıkma, kuruntulu düşünme, zihinsel anlamda sorunla meşgul olmama gibi eğilimler bulunmaktadır. Problem odaklı başa çıkma başlığı altında ise, kendini kontrol altında tutma, sorumluluğunu kabul etme, planlı bir biçimde problem çözme, sorun üzerinde olumlu olarak durma gibi eğilimler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tükenmişlikle ilgili bilgi sahibi olmak, Kendini iyi tanımak ve ihtiyaçlarını belirlemek, Kişinin insan olarak sınırlılıklarını bilmesi ve kabullenmesi, Duygusal farkındalık kazanmak ve duygularını ifade etmek, Gerçekçi beklenti ve hedefler geliştirmek, Gerektiğinde psikolojik yardım almak, Nefes alma ve gevşeme tekniklerini öğrenmek, Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi olmak, Rahatlamak için müzik dinlemek, spor yapmak, Tatile çıkmak,Hobi edinmek,Rutin alışkanlıkları bırakmak ve monotonluğu azaltmak, Huzurlu bir yaşam tarzı belirlemek,İşe ara vermek veya iş değişikliği yapmak Kendisini stresle başa çıkma konusunda geliştirmek,Bir işe başlamadan önce işin zorlukları ve riskleri ile ilgili bilgi edinmek.

Yanıt Açıklaması: Psikolojik iyi oluş, yaşamdan zevk almanın ötesinde bireyin sınırlılıklarının farkında olması, özerk ve bağımsız olması, yaşam amacının ve anlamının olması ve kendini geliştirme çabasıdır. Psikolojik iyi oluşun arkasında, bireyin potansiyelini gerçekleştirilmesini savunan, psikolojik iyi oluşun sadece mutluluk ve iyi hissetmeyi deneyimlemek olmadığı, yapılan çalışmalarla çokça tartışılmış, yaşam için doyum ve hazdan daha fazla şeyler olması gerektiği üzerinde durulmuştur. Psikolojik iyi oluşta gerçek mutluluğa, erdemin ifade edilmesi ve yapmaya değer olan şeylerin yapılması ile ulaşılır.

Yanıt Açıklaması: Boşanmış ya da eşini kaybetmiş ve yeniden evlenmiş yaşlılar, olumsuz bir sosyal baskı algılamaktadırlar. Hiç evlenmemiş olmak ise etrafında az sayıda yakın akrabanın kalmasına ve çok boyutlu bir yalnızlığa yol açabilmektedir. Çocuğu olmamış yaşlı bireyler de aynı konumdadırlar Çocuk sahibi olanlarda ise zaman zaman fiziksel tükenmişlik belirtileri ortaya çıksa da yalnızlık, umutsuzluk ve çaresizlik gibi duygusal tükenmişlik belirtileri yaşamamaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Organ sistemlerinin rezerv kapasitelerinde azalma Homeostatik kontrolde azalma (vücut ısısı gibi) Çevresel faktörlere uyum sağlayabilme yeteneğinde azalma (Hareketlerde zorlanama, tansiyon, değişen ısıya adapte olamama gibi), Bağışıklık sisteminde bozulmalar yaşlılıkta yaşanan fiziksel bozulmalar arasındadır. Ancak şiddetli depresyon, kaygı bozuklukları, demans, kronik ağrılar, uyku bozuklukları ve duygu-durum bozuklukları fiziksel bozukluklar arasında yer almaz. Buna göre cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Temel etki modeli, sosyal destek ile sağlık arasında doğrudan bir ilişki olduğunu öne sürmektedir. Bu modele göre sosyal destek, fiziksel sağlık ve kendini iyi hissetme üzerinde her koşulda olumlu bir etkiye sahiptir. Sosyal destekten yoksun olmanın, birey üzerinde olumsuz etki yaratacağı savunulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Çatışma, birbiriyle bir şekilde bağı olan insanların aralarında bir şeyin uygun olmadığını, denk düşmediğini algılamalarına dayalı bir etkileşimdir.

Yanıt Açıklaması: Öfke, engellenme ve bireyin kendini tehdit altında hissettiği durumlarda ortaya çıkan bir duygudur. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Aşama aşama yaşanan bir süreç olan tükenmişlik; şevk ve coşku dönemi, durgunluk dönemi, engellenme dönemi ve ilgisizleşme dönemi olmak üzere dört başlıkta toplanmıştır. İlk evrede bireyin enerjisi yüksektir ve gerçekçi olmayan beklentiler sergilemektedir. Sonrasında karşılaştığı güçlüklerden ve daha önce yadsıdığı bazı durumlardan giderek rahatsız olmaya başlamıştır. Üçüncü evrede yoğun bir engellenmişlik duygusu yaşar. Bu durumda ya başa çıkmaya yönelik yeni stratejiler geliştirir ya da pasif saldırgan tutumlarla işi yokuşa sürme, direnç gösterme ve kendini çekme gibi davranışlara başvurur. Son evrede derin bir inançsızlık, mesleğe karşı ilginin azalması ve umutsuzluk baş gösterir. Kişisel başarısı düşer ve sosyal çekilme durumu yaşanır. Yer alan maddeler Durgunluk döneminde görülmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kaygı bozuklukları diğer gruplara göre yaşlı grupta oldukça düşük oranda görülmektedir. Bununla birlikte yaşlılarda sık rastlanan psikiyatrik bozukluklardan biri, kaygı bozukluğudur. Yaşlı nüfusta kaygı bozukluklarının görülme oranı %5-10’dur ve en sık görülen kaygı bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğudur. Kaygı bozuklukları çoğunlukla erken yaşlarda başlar. Yani yaşlılık döneminde ortaya çıkan kaygı bozukluğu, bireyin yaşlanmasıyla ortaya çıkmış bir durum olmayabilir. Bazı bireyler, kişilik özellikleri açısından kaygılı olmaya daha meyillidirler.

Yanıt Açıklaması: Duygulanım, öznel iyi oluşun anlık olaylarla ilgili ruh hâli ve duyguları içeren duygusal tarafı ile ilişkilidir. Diğerlerine ve aktivitelere olumlu tepki, genelde olumlu bir ruh hâli, hoş duygulanımı gösterirken, hoş olmayan duygulanım ise, negatif etkiler içerir, kişisel deneyimlerde ve yaşantıda diğerlerine karşı olumsuz tepkileri barındırır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kaygının davranışsal belirtileri arasında kaçınma, ağlama ya da çığlık atma, tırnak yeme, sesin titremesi, kekeleme, dudakların titremesi, yutkunma, hareketsizleşme, seyirme, parmak emme, göz temasından kaçınma, fiziksel yakınlık, çeneyi sıkma ve yerinde duramama sayılabilir. Seçeneklerde geçen unutkanlık ve aptal görünme düşüncesi kaygının bilişsel belirtilerini oluştururken karın ağrısı ve kusma fiziksel belirtileridir.

Yanıt Açıklaması: Glasser (1998) tarafından oluşturulan bu kurama göre birey davranışlarını kendisi seçer. İnsan hayatta kalma, ait olma, güçlü özgür olma ve eğlence ihtiyacı olarak sıralanan beş ihtiyaç tarafından yönlendirilir ve yaşamı boyunca bu ihtiyaçlarını en iyi biçimde karşılamaya çalışır. Hayatta kalma ihtiyacı yeme içme, barınma, hastalıklardan korunma anlamına gelir. Ait olma ihtiyacı sevgi, paylaşma ve iş birliği yapma ihtiyacını içerir. Güçlü olma ihtiyacı ise bireyin diğer insanlarla kurduğu ilişkilerde ait olma ihtiyacının giderilmesinin ardından güçlü olma ve ilişkiyi kontrol etme ihtiyacını ifade eder. Özgürlük ihtiyacı; insanın hayatını nasıl yaşamak, kendini nasıl ifade etmek, kiminle ilişki kurmak, ne yazmak veya okumak, nasıl ibadet etmek istediğini ve insanların diğer alanlardaki yaşantılarını ifade eder. Eğlence ihtiyacı gülme, şakalaşma, spor aktiviteleri, okuma, derleme ve kişinin birçok başka yaşam alanını içerebilir.  Glasser (1998)’e göre insanın bütün davranışlarının altında yatan neden, varlığını sürdürebilme isteğidir. Bu ihtiyaçlarının altında yatan, aslında insanın varlığını sürdürebilme isteğidir. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Biyoloji: Bazı bireyler mizaç özelliği olarak daha öfkeli, heyecanlı ya da çekingen olabilirler. Yani doğuştan getirdiğimiz bazı özelliklerimiz çatışma durumlarını ne sıklıkta yaşayacağımızı ya da bu durumlarda nasıl tepki vereceğimizi belirleyebilmektedir. Örneğin öfkeli bir mizaca sahip bir bireyin, öfkeli olmayan bir diğerine göre daha fazla çatışma yaşayacağı söylenebilir. En azından çatışma durumlarının olumsuz sonuçlanma ihtimalinin daha yüksek olacağı düşünülebilir.

Yanıt Açıklaması: Yukarıdan aşağı kuramında ise mutluluk, genetik faktörlerin, bu faktörlerin etkilemesiyle birlikte yaşantılarla şekillenen kişilik özelliklerinin ve bireyin bilişsel süreçlerinin bir ürünüdür. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Yaşam boyu gelişimi temel alan Erikson insan gelişiminde sekiz evreden bahsetmektedir. Bu dönemlerin son üç evresi genç yetişkinlik, yetişkinlik ve ileri yetişkinlik dönemlerini kapsar. Bu dönemlerin isimleri yakınlığa karşı yalnızlık, üretkenliğe karşı durgunluk ve benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk olarak adlandırılmıştır. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.