Yaşlılarda Çatışma Ve Stres Yönetimi 1

Yanıt Açıklaması: Maslach’ın Tükenmişlik Modeli’ne göre tükenmişlik, öncelikle bireyin duygusal anlamda tükenmesi, sonrasında duyarsızlaşması ve sonuç olarak kişisel başarının düşmesine neden olmaktadır. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin stres verici olarak değerlendirdiği bir olay ve durumla ilgili başa çıkma mekanizmalarını dev­reye sokarken, ardından benzer ya da farklı türde yoğunlukta stres kaynakları ile karşılaşması da stresi algılama biçimi de stresin algılanan derecesini etki­ler. Bu etki de bir olayın-durumun ardışıklığı-sıklığı ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlanmayla birlikte beş zihinsel alanda; sözel anlam, mekânsal oryantasyon, tümevarımsal yargılama, hesaplama ve kelime akıcılığı alanlarında azalma görülür. Birikimli zekâ ise toplumsal deneyimler sırasında kazanılır. İleri yaşlarda artış gösterir, en azından azalmaz.

Yanıt Açıklaması: Çatışmanın olumlu yansımaları olabilmektedir. Çatışma zamanda kişinin önemli sorunlarını dile getirmesine olanak sağlar. Yeni ve yaratıcı fikirler üretebilir. Mevcut bir gerilimin yumuşamasına da yarayabilir. Uygun bir biçimde ele alınırsa çatışmalar ilişkileri daha da güçlendirebilir. Çatışma, yeni bir bakış açısı kazanmaya, kaynaşmaya, kendi görüşüne takılıp kalmamaya, kendini değiştirmeye, farklılıkları takdir etmeye imkân sağlayabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tükenmişlik yaşanan durumlar; stres, kişilik özellikleri, karşılanmamış ya da yüksek beklentiler, düşük benlik saygısı ve sosyal destek kaynaklarının yetersizliği gibi bireysel özelliklerle yakından ilişkilidir. Benlik saygısının yüksek olması değil düşük olması tükenmişlik ile ilişkilidir. Benlik saygısı düşük olduğunda birey, kendisini eksik, yetersiz ve değersiz olarak algılamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Öfkeyi, engellenme ve bireyin kendini tehdit altında hissettiği durumlarda, kendini koruma ya da isteklerini yerine getirmeye yönelik tepkilere neden olan bir duygu olarak tanımlamak mümkündür. Tanımda da görüldüğü üzere aslında öfke, bireyin engellemelere karşı koyması, kendi haklarını koruması ve diğer insanlara uygun mesajlar gönderebilmesi için gereklidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı kişiler genelde değişiklikten kaygılanırlar ve başarılı oldukları alışkanlıklarını sürdürmeyi tercih ederler. Değişiklikten yana değillerdir. Bu durum öğrenme yetisindeki yavaşlamadan da kaynaklanabilir. Zor öğrenen, kolay unutan yaşlı, yeni durumlara uyum sağlamakta güçlük yaşadığı için değişiklik yapmaktan kaçınıyor olabilir. Uzun süre evde kalan yaşlı bireyin huzur evine yerleştirilmesi, Torununa bakan yaşlı bireyin torununun, bakıcıya baktırılmaya başlanması, Yaşlı bireyin evinin yeniden dekore edilmesi ve Yaşlı bireyin eşyalarının yeniden düzenlenmesinde yaşlıların düzenlerini bozabilecek bir yaklaşım söz konusudur. Oysa yaşlı bireyin yapmak istediği değişiklikleri onunla birlikte yapmak, onun istekleri temelli bir değişiklik yapılması söz konusu olduğundan bu durum sağlıklı bir yoldur.

Yanıt Açıklaması: Çatışmaların çözümünde, iş birliği odaklı, her iki tarafından memnun olacağı bir sonucu ortaya çıkarmaya yönelik kazan-kazan yaklaşımı önerilmektedir. Bu yaklaşımda ilişkinin devam ettirilmesi mümkün olur. Kazan-kaybet yaklaşımı, hükmetmenin güç kullanımının olduğu bir çözüm yaklaşımıdır. Bu durum sadece güç uygulayan tarafı memnun edeceği için olumlu bir yaklaşım olarak kabul edilmez. Kaybet-kazan yaklaşımında, karşı tarafın memnuniyetine odaklanılır, çokça taviz verilir. Kaybet-kaybet yaklaşımı ise gereksiz tavizlerin verildiği, iki tarafın da çıkarlarına hizmet etmeyen bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda çözülen bir durumun olmadığını söylemek yanlış olmayacaktır. Ara buluculuk ise bireyler arasında yaşanan çatışmaların çözülmesi için üçüncü kişilere başvurmaktır. Ara bulucular, tarafsızlıklarını koruyarak, iletişim ve çatışma çözme becerilerini kullanır ve söz konusu çatışmanın giderilmesine yardımcı olurlar. Dolayısıyla doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Stresin yaşanma süresine dayalı olarak kısa süreli (akut) ve süreğen (kronik) stres biçiminde sınıflamak mümkündür. Doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Stres üç aşamalı bir süreçtir. Bu süreçler ;Alarm, direnç, tükenmedir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle yaşlılık dönemindeki bireylerin stresin etkilerine karşı çok zayıf olduğu vurgulanmaktadır. Stresin yaşlıların fiziksel ve psikolojik sağlıkları üzerindeki etkileri; merkezi sinir sisteminin zayıflaması, bağışıklık fonksiyonlarının azalması, artan kaygı ve depresyon gibi örüntülerde gözlenmektedir. Aynı zamanda yaşadıkları stres, yaşlıların ölüm risklerini de arttırmaktadır. Bu bulgulara dayanarak, yaşlıların stres düzeylerini düzenlemenin, onların en üst düzeyde sağlıklarını korumak ve yaşam çizgilerini uzatmak ve sağlıklı bir yaşlılık dönemi geçirmek için anahtar kavram olduğu belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlanmada hem olumlu hem de olumsuz bazı geçişler vardır. Yaşlı yetişkinler için olumlu geçişlere, birey için büyükanne ya da büyükbaba olmak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: Arzu edilen şeyin yeterli miktarda olmayışı çatışmalara neden olabilmektedir. Bir alışveriş merkezinde yeterli park alanı bulunmadığında, yiyecek miktarının kısıtlı olduğu ortamlarda ortaya çıkan çatışmalar buna örnek olarak verilebilir. Dolayısıyla doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlanma süreci kalıtım, çevre, hastalık, yaşantılar ve yaşantıların nasıl anlamlandırıldığı gibi faktörlerden etkilenir. Örneğin kişinin ailesindeki bireylerin yaşlanma hızı, yaşadığı koşulların zor olması, ağır bir hastalık geçirmesi, yaşam deneyimleri ve acı veren zorlu yaşantılara maruz kalması gibi durumlar bireyin yaşlılık sürecini de belirler. Bu nedenlerle yaşlılık kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Soru kökündeki örnek olaya bireyin, yaşam deneyimleri ile ilişkili bir süreci vurgulamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık etkileri en fazla uzun süreli bellekte bozulmalara neden olmaktadır. Yaş arttıkça uzun süreli bellekten bilginin geri getirilmesi-hatırlanması güçleşmektedir. Araştırmacılar bu durumu bilgi depolanırken gerekli bellek stratejilerinin kullanılmamasına bağlamaktadırlar. O¨rneğin yaşlılara bir kelime listesi ezberlettirildiğinde “sadece hatırlamaya çalıştım” şeklinde belirsiz bir stratejiden söz etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Bütünleştirme-iş birliği yapma: Yapıcı çatışma çözme stratejilerinden olan iş birliğine ve bütünleşmeye yönelik stratejilerde, karşılıklı iş birliği arayışı, anlaşma olasılıklarının araştırılması, karşılıklı güven ortamı oluşturma, ortak fayda için çözüm arama, empati kurma vb. yer almaktadır

Yanıt Açıklaması: Olumsuz yaşam olaylarının 12 ay öncesine dayanması, bağlantılı olan stresin süreğen olduğunu yansıtır. Süreğen stresin kısa süreli olana göre, sağlık ve iyi oluş üzerinde süreklilik arz eden ve yıkıcı olan olumsuz etkileri vardır. Yaşlının bir yıldır huzur evinde kalmasına rağmen hala stresli oluşu uzun süreli strese örnektir.

Yanıt Açıklaması: Araştırmalarda iyi oluşu etkileyen önemli faktörler göze çarpmaktadır. Bu faktörlerden bir kısmı; kişilik, sağlık, gelir durumu, yaşam doyumu, din, ırk, evlilik ve aile, yaş, cinsiyet farklılıkları, iş memnuniyeti, eğitim, zekâ, davranış ve sonuçları, sosyal iletişim, sosyal destek, yaşam olayları (travmalar, kaygı, stres...vb.), aktiviteler ve biyolojik faktörlerdir

Yanıt Açıklaması: Erikson, 65 yaş ve sonrasında, bireylerin yaşamlarını gözden geçirdiklerini belirtmektedir. Yaşamın gözden geçirilmesi, bireyin geri dönüp kendi yaşam deneyimlerine bakması, bunları değerlendirmesi, yorumlaması ve çoğunlukla yeniden yorumlamasını içerir. Doğru yanıt  "D" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Problem odaklı başa çıkmada birey, kaygı yaratan durumu değiştirmek ve etkilerini azaltmak için neler yapabileceği üzerinde durur ve harekete geçer. Başka bir ifadeyle bu başa çıkma tarzında birey durumu değiştirmeye ve sorunu ortadan kaldırmaya çalışmaktadır. Bu yöntemi kullanan bireylerin, sorun sırasında ve sonrasında daha düşük depresyona sahip oldukları belirtilmektedir. Doğru cevap B'dir.