Yaşlılarda Çatışma Ve Stres Yönetimi 1

Yanıt Açıklaması: Yılmazlık kavramı “çabuk iyileşen, kendini toparlayan, güçlükleri yenme yeteneği olan, dirençli ve esnek (kişi)” anlamında kullanılmaktadır

Yanıt Açıklaması: Tükenmişliğin insanlardan uzaklaşma ve yakın ilişkilerden kaçınma gibi sosyal belirtileri vardır. Huzurevinde kalan yaşlıların büyük çoğunluğunun yaşama dönük üretici bir şey yapmadıklarını, kendi hayatlarını zenginleştirecek etkinliklere katılmadıklarını ve sonuçta geri çekildiklerini belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı birey, geçirdiği her gün gücünden ve sağlığından biraz daha kaybeder. Maddi güçlükler, çocuklarla kişiler arası çatışma, akranlarıyla çatışma, arkadaşların ölümü, yalnızlığın farkında olma, hastalık ya da yeti yitimi, emekliliğe uyum sağlayamama gibi yaşlılık döneminde ortaya çıkabilecek olası gelişimsel krizler yaşarlar. Görme ve işitme kayıpları bunların en önemlilerindendir. 65 yaşından büyük kişilerin üçte birinde sosyal ilişkilerini bozacak düzeyde işitme kaybı vardır. Yaşlıların konuşulanları anlamasını etkileyen de bu işitme kaybıdır. Sesin anlaşılmaması, tam duyu kaybına göre yaşlıyı daha çok etkiler. Konuşulanları tam anlamayan kişide, sosyal yalıtım, depresyon ve paranoid yorumlamaya yatkınlık gözlenir. Yani konuşulduğunu duyan ancak ne konuşulduğunu anlayamayan yaşlı, konuşmanın bir parçası olamayacak, geri çekilecek ve izole olacaktır. Bu durum yaşlının kırgınlık, yalnızlık ve üzüntü yaşamasına neden olabilir. Artık genç, güzel, güçlü ya da sağlıklı olmayan yaşlıların benlik saygıları da bu durumlarından etkilenmektedir. Görme ve işitme kayıplarının yanı sıra öğrenme ve bellek kapasitesindeki düşüş, reaksiyon zamanının uzaması (özellikle karmaşık görevlerde), uykuya geçişin uzaması, uyuduktan sonra sık uyanma gibi uyku sorunlarının artması da yaşlının kaygı düzeyini artıran, kendisini çaresiz, yetersiz, işe yaramaz ve hatta yük olarak algılamasına neden olabilecek durumlardır.Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Stresi uyarıcı durumlar-olaylarla karşılaşıldığında insanlar çeşitli duygusal tepkiler gösterirler. Sık ya­şanan duygular; kaygı, korku, öfke, saldırganlık, üzüntü, suçluluk, pişmanlık, utanç, çöküntü, dikkatini toplama ve sürdürmede zorluk, hafıza sorunları ve duygu küntlüğüdür. Bu duygulardan bir kısmı stresi uyaran olay ve durum dışında kişinin yaşadığı fizyolojik tepkileri fark etmesi ile de oluşur. Örneğin; sürekli kalp çarpıntısı, her an bir şey olacakmış gibi içinde kötü bir his yaşayan, ağzı kuruyan, sürekli tuvalete taşı­nan kişi, bunların bir hastalığın belirtisi olduğunu düşünüp daha da “strese girer”. Yukarıdaki açıklamalar, stresin ürünü olan fizyolojik değişimlerin psikolojik tepkileri tetiklemesi, kişinin bunu algılaması ve de­ğerlendirmesi ile yeni bir stres kaynağına dönüşebildiğini yansıtmaktadır. Bu da stresin döngüsel biçimde çoğalabilen bir yönü olduğunu anlamamızı sağlar. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması: Benlik saygısı ve kendini kabul, yaşlılıkta da çok önemli olan bir kavramdır. Benlik saygısı bireyin toplumdaki rolü ve ilişkileri ile yakından ilişkilidir. Yaşlılık ise bireyin toplumdaki rolü ve ilişkilerinde önemli değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Fiziksel ve zihinsel yeteneklerdeki kayıplar, yaşlı bireyin benlik saygısının düşmesini kolaylaştırır (İlgar, 2008). Çünkü yaşlılar, çoğu kez artık güçlerinin kalmadığını düşünerek tüm iş ve uğraşlardan kendilerini uzak tutmakta ve kendilerini “değersiz”, “işlevlerini yitirmiş” ve “güçsüz” hissetmeleri de onların yaşamdan doyum sağlamalarında önemli bir engel oluşturmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Özer (2013) çalışmasında kadınlar ve bekârların düşük eğitim düzeyindekilerin, kendine ait geliri olmayanların ve kişisel bakımını yapamayanların hem duygusal istismara ve hem de ihmale bu özellikler taşımayan diğer yaşlılardan daha fazla ugramış oldukları da saptanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Iİlk defa 1970’lerde insanlara yardım hizmeti sunan mesleklerde çalışanlarda rastlanan bir durum olarak tanımlanmasına rağmen günümüzde tükenmişlik, şirket yöneticilerinden, bankacılara, güvenlik güçlerinden, bir yıldır tatil yapmamış, tüm ev işleri ve çocuklarının bakım sorumluluğu üzerinde olan anneye kadar herkesin yaşayabileceği bir sendrom olarak tarif edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hükmetme-üstünlük kurma: Bu çatışma çözme stratejisinde, karşı taraf üzerinde baskı oluşturma, kendi isteğini yerine getirme söz konusudur. Burada sözel ve fiziksel saldırı, tehdit, ısrarcı olma gibi stratejiler uygulanır.

Yanıt Açıklaması: Sürekli öfke ise, bireyin sürekli yüksek seviyede öfkeli olması, çok fazla şeyin öfkesini tetiklemesi ve öfke durumlarına kışkırtıcı tepkiler vermesidir . Diğerlerini öfkelendirmeyecek durumlarda kolayca öfkelenen, hemen her şeye öfkelenen, hep öfkeli olan insanlar için sürekli öfke düzeylerinin yüksek olduğu söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: İyi oluş, iki temel görüşü ve yapıyı içinde barındırmaktadır. Bu görüş ve yapılar hedonizm ve eudaimonizmdir. Hedonik bakış açısına göre iyi oluş, mutluluk, zevk ve doyum almayı içinde barındıran öznel iyi oluşu (subjective well-being) işaret ederken; eudaimonic bakış açısına göre iyi oluş, tam olarak fonksiyonlarını yerine getiren, kendini gerçekleştiren bireyin gösterdiği özellikler bütünü olarak psikolojik iyi oluşa (psychological well-being) karşılık gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Wolin ve Wolin, (1993) “Zarara Karşı Mücadele” olarak adlandırdıkları bir model geliştirmişlerdir. “Zarar Modeli” bireyleri tıbbi bir model gibi zarar görmüş ve tedaviye ihtiyacı olan insanlar olarak görür. “Mücadele Modeli” ise onları kötü ve zarar verici deneyimler yaşamış ama sonunda daha güçlü olabilecek insanlar olarak görür.

Yanıt Açıklaması: Yukarıda verilen tanım İyi Oluş Kuramlarından "Adaptasyon kuramı" na aittir.

Yanıt Açıklaması: Havighurst, yaşlılıkta gelişim görevlerini altı başlıkta toplamaktadır: (1) Emeklilik durumuna ve azalan gelire uyum, (2) Ölen eş ile meydana gelen duruma uyum, (3) Kendi yaşıtları ile yakınlık kurma, (4) Azalan fiziksel güç ve çabuk bozulan sağlık durumuna uyum, (5) Toplumsal ve vatandaşlık görevlerini yerine getirme, (6) Doyurucu fiziksel yaşam düzenlemesi oluşturma.

Yanıt Açıklaması: Araştırmalarda iyi oluşu etkileyen önemli fak- törler göze çarpmaktadır. Bu faktörlerden bir kısmı; kişilik, sağlık, gelir durumu, yaşam doyumu, din, ırk, evlilik ve aile, yaş, cinsiyet farklılıkları, iş memnuniyeti, eğitim, zekâ, davranış ve sonuçları, sosyal iletişim, sosyal destek, yaşam olayları (travmalar, kaygı, stres…vb.), aktiviteler ve biyolojik faktörlerdir. Doğru yanıt "E" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Aşama aşama yaşanan bir süreç olan tükenmişlik; şevk ve coşku dönemi, durgunluk dönemi, engellenme dönemi ve ilgisizleşme dönemi olmak üzere dört başlıkta toplanmıştır. İlk evrede bireyin enerjisi yüksektir ve gerçekçi olmayan beklentiler sergilemektedir. Sonrasında karşılaştığı güçlüklerden ve daha önce yadsıdığı bazı durumlardan giderek rahatsız olmaya başlamıştır. Üçüncü evrede yoğun bir engellenmişlik duygusu yaşar. Bu durumda ya başa çıkmaya yönelik yeni stratejiler geliştirir ya da pasif saldırgan tutumlarla işi yokuşa sürme, direnç gösterme ve kendini çekme gibi davranışlara başvurur. Son evrede derin bir inançsızlık, mesleğe karşı ilginin azalması ve umutsuzluk baş gösterir. Kişisel başarısı düşer ve sosyal çekilme durumu yaşanır.

Yanıt Açıklaması: Gordon' a göre A, B, C, D şıklarının hepsi Öfke duygusunun altında yatan nedenlerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlanmayla birlikte beş zihinsel alanda; sözel anlam, mekânsal oryantasyon, tümevarımsal yargılama, hesaplama ve kelime akıcılığı alanlarında azalma görülür.

Yanıt Açıklaması: Üretken olan bireyler hangi yaşta olursa olsunlar kendilerini iyi hissederler. Ülkemizde yaşlı bireylerin çiçek yetiştirdikleri ya da hayvan besledikleri görülen durumlardır. Zaman zaman dışarıya çıkmak, market alışverişi yapmak isterler. O yüzden yaşlı bireylere yapabilecekleri sorumluluklar vermek iyi oluşları ve yaşamı yük olarak algılamamaları için faydalı olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Tükenmişliğin davranışsal belirtileri, başkaları tarafından da kolaylıkla gözlenebilen ve değerlendirilebilen belirtilerdir. Bu belirtiler, işe karşı duyarsızlaşma, karşısındakini suçlama, diğerlerine karşı küçümseyici, alaycı, cezalandırıcı ve saldırganca davranışlar ortaya koyma, işin yapılış şekli konusunda kendisini yeni alternatiflere kapatma şeklinde ortaya çıkabilir. Ayrıca unutkanlık, işlerin onun taşıyabileceğinden fazlaymış gibi gelmesi, davranışta katı olma, hareketsizlik, bazı şeyleri sürekli erteleme ve kolay ağlama gibi davranışlar da gözlenmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.