Temel Gerontoloji

Yanıt Açıklaması: Kalp yetmezliği, kalp kasının yapısı veya işleyişinde Kalp yetmezliği, kalp kasının yapısı veya işleyişinde bozulma olması nedeniyle kalbin odacıklarının kanla dolma veya kanı pompalayabilme yeteneğinin bozulmasıdır. Kalp yetmezliğinin nedenleri arasında; iskemik kalp hastalıkları, hipertansiyon,kapak hastalıkları, alkol, şeker hastalığı ve sistemik hastalıklar sayılabilir. Altmış beş yaş üzerinde kalp yetmezliği nedenleri arasında birinci sırayı hipertansiyon alır. En sık görülen belirtiler: • Dispne (Nefes darlığı), ilk zamanlar hareket esnasında, daha sonra istirahat esnasında. • Çabuk yorulma, halsizlik • Gece artan nefes darlığı veya öksürük (paroksismal noktürnal dispne) • Ortopne (yüksek yastıkla yatma veya dik pozisyonda oturma) • Karında dolgunluk • Bacak ve bileklerde şişme • Çarpıntı (taşikardi) • Bulantı, iştahsızlık. Bu beklenen yakınmalar yaşlılarda görülebileceği gibi, beklenmeyen bazı yakınmalar yaşlı kalp yetmezliğinin bulguları olabilir. Beklenmeyen yakınmalar: • Bilinç değişikliği (kendinde olmama, uykuya eğilim) • Baş dönmesi • Bayılma (senkop)

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarla yaşam kalitesi genellikle aktif yaşlanma kavramı ile birlikte ele alınır. Aktif yaşlanmayı, hastalıklardan korunma ve tedavi gibi sağlık hizmetleri yanında, davranışsal, sosyal ve psikolojik, çevresel ve ekonomik faktörler belirlemektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda uyku bozukluklarının tedavisinde, uyku bozukluğu şikayeti ayrıntılı olarak değerlendirilmelidir. Tedavide altta yatan neden anlaşılmaya çalışılmalıdır. Öncelikli olarak ilaç dışı yöntemler denenmelidir.

Yanıt Açıklaması: Eylem önerileri, öncelikli üç konuya göre düzenlenmiştir; Yaşlılar ve kalkınma, yaşlılıkta sağlık ve iyi olma durumunun artırılması ve güvenli, kolaylaştırıcı ve destekleyici çevrelerin sağlanmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kadınlarda boy 20 yaşında maksimum değere ulaşırken, erkelerde 25 yaşında en üst düze­yine ulaşır .

Yanıt Açıklaması: Yaşlı ayrımcılığı terimi ilk defa 1969 yılında, Amerika Ulusal Yaşlılık Enstitüsü başkanı Gerontolog Robert Butler tarafından kullanılmıştır. Butler, yaşlı ayrımcılığını yaşlı insanla­ra yönelik, ırk ayrımcılığı ve cinsiyet ayrımcılığı gibi eyleme dönüşebilen bir terim olarak tanımlamıştır. Palmore'a göre ise yaşlı ayrımcılığı; "ileri yaşlardaki bireylere yönelik ön yar­gıyı, tutum ve davranışlar aracılığıyla ifade eden bir terim" dir.

Yanıt Açıklaması: Az gelişmiş toplumlardan Uganda Afganistan, Çad ve Mozambik’ te ortanca yaş 18 Yaşın altındadır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı ve hasta hizmetlerinin tarihçesi 1700’lü yıllara kadar uzanır. Önceleri kiliselerin desteği ile bir araya gelen gönüllüler evlere, özellikle yoksul hastalara yemek ve yardım götürmek amacıyla ev ziyaretleri yaptılar. 1796’da kurulan Boston Dispanseri, Amerika’da evde bakım hizmeti sunan ilk kuruluştur.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılarda sık görülen ve yaşam kalitesini etkileyen sağlık sorunları şöyle sıralanabilir: Kalp-damar hastalıkları, hipertansiyon, inme, diyabet, kanser, KOAH, kas-iskelet hastalıkları, mental hastalıklar (demans, depresyon), görme-işitme bozuklukları ve semptomlar: Ağrı, yorgunluk, idrar ve dışkı kaçırma vb. Yaşlıların yaşadığı sağlık sorunlarının, onların yaşam kalitesine etkisi açısından bakıldığında, yaşlılarda görülen dört temel (zaman zaman yaşlılar için mahşerin dört atlısı olarak ifade edilen) sorunun yol açtığı yeti kayıplarının yaşam kalitesini önemli ölçüde tehdit ettiği bildirilmektedir. Bunlar: 1. Düşmeler 2. Demans (bunama) 3. Depresyon ve 4. İdarar ve gaita (dışkı) kaçırmadır (tıpta inkontinans olarak bilinen). Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İnsomnia Uykuya dalmakda ve sürdürmede güçlük, sabah erken kalkma ve kalktığında dinlenilememiş olmadır. Yaşlılıkta en sık karşılaşılan uyku yakınmasıdır. Doğru cevap B' dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2015-2020’de yaşam boyu sağlığın geliştirilmesi ve sağlıklı yaşlanma için belirlenen hedef 4, yaşlılara yönelik güvenli ve sağlıklı çevrenin oluşturulması için gerekli düzenlemelerin yapılması ve strateji olarak yaşlı için ev içi ve dışında güvenli ve sağlıklı çevre koşullarının sağlanması şeklinde belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: OSAS’ın tedavisinde genel önlemler şunlardır • Kilo verme: Obezite OSAS için önemli bir risk faktörüdür. Obez olan kişilere kilo verdirmek önemlidir. • Alkol ve sigara ve sedatiflerden sakınma: Obstriktif uyku apnelerini arttıran, sigara ve sedatif ilaçlardan sakınılması gerekir. • Yatış pozisyonu: Bu hastalığın ağırlığı sırt üstü yatmayla artar. Bunun için sırtüstü yatmaları engellenebilir. • Eşlik eden hastalıkların tedavisi: OSAS’ın bazı hastalıklarla ilişkisi vardır. Özellikle hipotiroidi ve akromegali varsa tedavi edilmelidir. Doğru cevap E' dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığa vurgu yapmak üzere Birleşmiş Milletler tarafından 1983 yılında "Viyana Ulus­lararası Yaşlanma Eylem Planı" hazırlanmıştır. Eylem planında yer alan başlıklardan biri de "Barınma ve Çevre" başlığıdır. Planda, insanların yeterli barınma ve iyi çevre koşullarına sahip olmasının tüm ülkelerde ve tüm yaş grupları için yaşam kalitesini etkileyen önemli bir durum olarak kabul gördüğü ifade edilmiştir. Ayrıca; barınmanın sürekliliğinin yaşlılar için daha da önemli olduğu, mekânların yaşlı aktivitelerinin merkezini oluşturduğu; eve uyum, günlük yaşam için ev içi uygulamalar, evde kullanılan araçların kolay kullanımı­nı sağlayacak biçimde düzenlenmesinin hastalığı azaltacağı gibi, yaşlıların kısıtlılıklarıyla yaşamalarını kolaylaştıracağı vurgulanmıştır. İkinci olarak, yine Birleşmiş Milletler tara­fından 2002 yılında "Madrid Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı" kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Gelişmiş ülkelerde insan hayatına verilen önem sonucu kişilik hak ve hukukunda gelişmeler olmuş ve hastanın bilgilendirilmesi ve tıbbi uygulamaları serbestçe kabul etmesi beklenmiştir. Tıpta bu ilkenin hayata geçmesi “aydınlatılmış onam” (informed consent) yoluyla olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal devlet" ilkesi; herkese, içinde yaşamakta olduğu toplumun olanaklarına uygun bir yaşam düzeyini sağlamakla kendini görevli bilen devlet anlayışını ifade eder. Bu ilkeyi benimseyen devletler, vatandaşların sosyoekonomik durumlarını iyileştirmek, insan onu­runa yaraşır bir hayat sürmelerini sağlamak ve sosyal güvenliklerini temin etmek husus­larında kendilerini yükümlü görmüşlerdir. Bu yükümlülükler, anayasal dayanaklarla da "görev" haline gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Senkop, beyne giden kan akımının azalmasına bağlı olarak bilincin ve postural tonusun geçici kaybına denir.

Yanıt Açıklaması: Türk mevzuat sisteminde yukarıdan aşağıya doğru anayasa, kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik ve tebliğ ve içtihatlar mevzuat kurallarını oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Nörojenik kökenli ağrılar: Sinir kökü basıları, periferik nöropatiler, postherpetik nevraljiler (örneğin zona sonrası ağrılar), talamik sendrom. Doğru cevap A' dır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyet’inde 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı Belediye Kanunu ile ilk defa Belediyelere bakıma muhtaç kişilerin (yaşlılar dâhil) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü getirilmesi üzerine, değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirge­me Kurumu Kanunu (SHÇEK) 24/05/1983 ta­rih ve 18059 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş bir kanundur. Kanunun birinci maddesinde kanunun amacı belirtilmiş ve amaç olarak “korunmaya, bakıma veya yardıma ihtiyacı olan aile, çocuk, engelli, yaşlı ve diğer kişilere götü­rülen sosyal hizmetlere ve bu hizmetleri yürütmek üzere kurulan teşkilatın kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklar ile faaliyet ve gelirlerine ait esas ve usulleri düzenlenmek” gösterilmiştir. Kanunun 21. maddesinde “kurum, korun­maya, bakıma, yardıma muhtaç aile, çocuk, özürlü ve yaşlılar ile sosyal hizmetlere muhtaç diğer kişileri tespit ve incelemekle görevlidir. Bu kişilerin kuruma duyurulmasında ve kurum ile işbirliği yapılmasında; mahalli mülki amirler, sağlık kuruluşları, köy muhtarları, genel kol­luk kuvvetleri ve belediye zabıta memurlarının yükümlü olduğu yasada vurgulanmaktadır. Doğru yanıt C’dir.