Yaşlı Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: yaşlıya ve yaşlılığa karşı olumsuz tutumlar söz konusudur. “Ununu elemiş, eleğini asmış”, “Yaşı 70 işi bitmiş”, “Kurt kocayınca köpeklerin maskarası olur”, “Ölünce yer beğensin, kalınca el beğensin”, “Elin ermez, gücün yetmez”, “Ele şenlik olursun”, gibi atasözlerimiz toplumumuzda yaşlıya ve yaşlılığa dair olumsuz bakış ile ilgili ipuçları vermektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılar hakkında bilinen yanlışlar: Tüm yaşlılar hastadır. • Yaşlı insanlar günümüzün yaşantılarını anlamazlar ve az vericidirler. • Tüm yaşlılar gri saçlı, gözlüklü ve işitme cihazlıdırlar. • Yaşlılar karar vermede ve yargılamada yavaştırlar. • Yaşlılar kendi ihtiyaçlarını karşılayamazlar ve kendilerini yönetemezler. • Yaşlılar mutsuz, amaçsız ve cinsel aktiviteye ilgisizdirler. • Birçok yaşlı uzun süreli bakım kurumlarından yararlanabilir, çünkü aileleri veya arkadaşları onlara bakmazlar.

Yanıt Açıklaması: Soruda mevcut durumlarına ilişkin kısa bilgiler sunulan Ahmet ve Mehmet Beylerin, psikolojik yardım almaya ilişkin olumlu tutumlarını etkileyen temel etmenin sosyo-ekonomik düzey olduğu söylenebilir. Diğer seçeneklerde yer alan etmenler de olumlu tutuma yol açan etmenler olsa da, bu iki kişinin tutumlarını farklılaştıran temel etmenin ekonomik durumları olduğu görülmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bireylerin arkadaşlık ilişkilerinde cinsiyet de belirleyici bir role sahiptir.

Yanıt Açıklaması: En yalın haliyle öğrenme, yaşantılar yolu ile duygu, düşünce ve davranışlarda kalıcı izli değişikliklerin meydana gelmesi olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kültürel yapıdır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara yönelik sunulacak psikolojik yardım sürecinde karşılaşılması en olası başlıklar; umut­suzluk, yaşlanma kaygısı, ölüm korkusu, depresif belirtiler, yas ve benlik saygısının azalması yla ilgili olacaktır. Yaşlılıkla ilgili psikolojik danışmanlık hizmetlerinin, diğer gelişim dönemlerinde bulu­nan bireylere sunulan psikolojik danışma faali­yetlerinde olduğu gibi, uyum sağlayıcı, yöneltici, ayarlayıcı, önleyici, gelişimsel, tamamlayıcı ve kriz odaklı olarak ele alınması söz konusudur. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Kişiliğin bir diğer yönü olan bireyin kendisine yönelik algılarında da yaşlanmayla birlikte değişimler olmaktadır. C¸ünkü yaşlanma fizyolojik yapıda, bilişsel özelliklerde ve sosyal yaşamda bir çok değişimi beraberinde getirir. Bu değişimler sonucunda bireyin kendisine ilişkin algıları da farklılaşabilir. O¨zellikle bozulan sağlık ve emeklilik ile azalan gelir bireyin kendine atfettiği değerde düşüşe neden olabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşam Akışı” kavramı bir bireyin hayatında gerçekleşen değişim, aynı kalan durumlar, düzenli ilerlemeler, dalgalanmalar gibi somut olarak görülen özelliklerini açıklamaktadır. “Yaşam Döngüsü” kavramı ise bireylerin hayatlarının kendilerine özgü, eşsiz bir deneyim olduğu kabul edilse de tüm bireylerin hayatında çocukluk, ergenlik, yetişkinlik öncesi, yetişkinlik ve yaşlılık olarak yaşlara bölünen aynı döngünün tamamlandığını ifade etmektedir. Bu döngünün içerisinde yaşam çeşitli sorgulamaların yapıldığı beş yıllık geçiş dönemleri ve beş yıllık “Yaşam Yapı”larının yer aldığı on dönemle tarif edilmektedir. “Yaşam Yapısı”, diğerleriyle ilişki halindeki bireylerin yaşamlarına nasıl biçim verdikleriyle ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Nevrotizm kişilik özelliği daha çok olumsuz duyguları yaşamakla ilgilidir. Bu kişilik özelliğine yüksek düzeyde sahip bireyler yaşamı zor, tehdit edici ve problemli olarak algılayan, kendine ve çevresindeki kişilere güvensiz, çabuk kaygı ve stres yaşayan kişilerdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Tutum, salt sahip olduğumuz inançlara dayalı olarak belli bir şeye karşı göstermiş olduğumuz duygusal tepkilerdir

Yanıt Açıklaması: Yaşlanma ile beyinde şu açılardan gerileme gözlenir (Santrock, 2014; Polat ve Kumral, 2010 ): • Bölgesel beyin hacminde • Kortikal kalınlıkta • Snaptik yoğunlukta • Myelinleşmenin bazı yönlerinde • Dopamin ve serotonin gibi nörotransmiterlerin fonksiyonlarında • Beyin korteksine kan akışında • Nöronlarda karışıklığın toplanmasında

Yanıt Açıklaması: Bilgelik uzmanlık bilgisi olarak ele alınmış ve bilgelikle ilgili bilgi ve becerileri tanımlayan beş kriter öne sürülmüştür. Bunlar: Gerçeğe dayalı zengin bilgi; yaşam ve onun türlerine ilişkin genel ve özel bilgi Zengin işlemsel bilgi; hayata dair konularda yargı ve öneri geliştirme stratejileri hakkında genel ve özel bilgi Yaşam boyu bağlamsallık; yaşam bağlamları ve onun zamansal ilişkisine yönelik bilgi Görecelilik; değer, amaç ve önceliklerde farklılıklar hakkında bilgi Belirsizlik; yaşamın ve onu yönetme yollarının belirsizliği ve ön görülemezliği hakkındaki bilgi Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Roger Gould (1935-) ve çalışma arkadaşları hem “normal” hem de “psikiyatrik hastalığı olan” bireyler üzerinde yaptıkları araştırmada her iki grubun da gelişimsel açıdan benzer özellikler sergilediğini ortaya koymuşlardır. Gould’un kuramı da Levinson ve Vaillant’ın kuramı gibi yetişkin gelişimine odaklanır. Çocukluk döneminde bireylerin anne-babalarının onların hayatında olacağı ve onları koruyacaklarına ilişkin varsayımları olduğunu, olgunlaşmamış inanç kalıpları çerçevesinde olduklarını öne sürmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Üç tür olası benlik tanımlanmıştır; beklenen, umulan ve korkulan benlik. Beklenen benlik bireyin şuan ki koşullarını değerlendirip, gelecekte gerçekleşeceğini düşündüğü benliği, umulan benlik ise gerçeklemesini istediği benliği ve korkulan benlik ise bireyin gerçekleşmesinden korktuğu benliğini içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Olası benlikler bireyin gelecekteki benliğine ilişkin değerlendirmelerini içermektedir. Üç tür olası benlik tanımlanmıştır. Bunlar beklenen, umulan ve korkulan benliktir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Günlük dilde bunama olarak da adlandırılan demans zihinsel yeteneklerin aşamalı olarak gerilemesidir ve özellikle bellekte sorunlara neden olur. Demansta yaşın artışına bağlantılı olarak kronik kafa karışıklığı ve unutkanlık görülür. Birey özellikle yakın geçmişi hatırlamakta güçlük yaşayabilir. Demans ilerlediğinde ise birey yemek yemeyi, temizlenmeyi ya da çok yakınlarını bile unutabilir. Yaşlılıkta görünen demansın yaklaşık yarısına alzheimer neden olmaktadır. Alzheimer hastalığı beynin dokusunda bozulmalara neden olur. Alzheimer’ın başlangıcında birey hatırlamada güçlük yaşadığını fark eder ve bu süreçle başa çıkmaya çalışır. İlerledikçe dikkat ve kısa süreli bellekte problemler gözlenir, eşyaları koyduğu yerleri unutur. Konuşmada da sorunlar gözlenir.

Yanıt Açıklaması: Yaşla ve deneyimle bağlantılı bir kavram olarak ele alınmakta ve derin bilgi sahibi olmayı ifade eden terim bilgeliktir.

Yanıt Açıklaması: Catell zekânın farklı alt bileşenleri olduğu görüşündedir ve bu alt bileşenler akıcı zekâ ve kristalize zekâdır. Muhakeme yeteneği, işlem hızı, hatırlama zihinsel yetenekleri içeren akıcı zekânın orta yetişkinlikle birlikte düşmeye başladığı ve yaşlılıkta bu düşüşün devam ettiği ortaya konmuştur. Buna karşın bireyin biriktirdiği bilgileri içeren ve daha çok uzun süreli bellek ve sözel becerileri ile ilişkili olan kristalize (birikimli) zekâ yaşam boyu artış göstermekte ve yaşlılıkta bu artış korunmaktadır. Çünkü bu zekâ eğitim, deneyim ve çevre ile etkileşimin bir sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Balayı evresindeki emekliler genellikle çalışma yaşamında yapmak isteyip de, yapamadıkları her şeyi gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar. Örneğin bu evredeki bireylerin sık sık seyahate çıktıkları, akranlarını ziyaret ettikleri, tatil yaptıkları, hobileriyle ilgili kurslara ve etkinliklere katıldıkları görülmektedir. Doğru cevap B'dir.