Yaşlı Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: Etkinlik ve yaşam doyumlarına göre farklı dört kişilik tipi bulunmaktadır. Bunlar bütünleşmiş, zırhlı-savunucu, pasif-bağımlı, bütünleşmemiş kişilik tipleridir.

Yanıt Açıklaması: Bilginin nasıl edinilip, saklandığını ve nasıl kullanıldığını açıklayan temel yaklaşımlardan birisi Bilgiyi İşleme Modeli’dir (Atkinson ve Shiffrin, 1968).

Yanıt Açıklaması: Bazı yaşlılar, emeklilik yaşamının gerçekleriyle karşılaştıktan sonra, sahip oldukları koşulları yeniden değerlendirip kendileri için yeni emeklilik rolleri geliştirmektedir. Yeniden yönelim olarak adlandırılan bu evrede bireyler toplum yararına gönüllü işlerde çalışma, torun bakma, dini etkinliklere katılma, el sanatları ile uğraşma gibi roller üstlenerek, içinde bulundukları gelişim dönemine ve emeklilik standartlarına uygun bir şekilde yaşamlarını yeniden yapılandırmaktadırlar. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Etkinlik Kuramı'na göre; başarılı yaşlılık mümkün olduğunca orta yaştaki aktivite ve tutumların yaşlılık sürecinde de sürdürülmesi ile mümkün olmaktadır. Birey yaşlılık döneminde toplumdan uzaklaşmak yerine aktif, enerjik ve üretken olduğunda olumlu benlik algısını korumakta ve yaşamından doyum elde etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bana bir grup sağlıklı bebek verin bu bebeklerin kalıtsal özelliklerine, yeteneklerine, eğilimlerine, becerilerine ya da soylarına bakmaksızın her birine istediğimi öğretebilirim. diyen biri kalıtımdan çok çevresel süreçlerin önemine vurgu yapmaktadır. Davranışçı görüşün bakış açısıdır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal kervan, bireylerin kendilerine özgü ilişki ağlarını içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Göka ve Aydemir (2000), yaşlılık danışmanlığında/terapisinde kullanılmakta olan temel yaklaşımları 4 grupta toplamakta ve bu grupların altında da alt kuramlardan bahsetmektedirler. Bu gruplandırma; 1. Bireysel Dinamik Psikoterapiler Psikoanalitik Psikoterapi 2. Dinamik Olmayan Psikoterapiler Kısa Süreli Psikoterapi Destekleyici Psikoterapi Bilişsel-davranışçı Terapi Cinsellik (seks) Terapisi Yaşamı Gözden Geçirme Terapisi 3. Aile Terapisi 4. Grup Psikoterapileri

Yanıt Açıklaması: Bireylerin emeklilik yaşı, emeklilik beklentileri, emekli olma nedenleri, emeklilik geliri, sağlık durumu gibi koşullarının farklı olması bireyler arasında farklı emeklilik deneyimlerinin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Benlik bütünlüğü için gerçekleştirilmesi gereken düzenlemelerden ilki benlik farklılaşmasına karşın iş rolüne saplanmadır. Yaşlılık döneminde gerçekleşen ve gerçekleşecek olan emeklilikle birlikte bireylerin kendi öz-değerlerini çalışma yaşa- mı dışında tanımlamayı öğrenmeleri gerekliliğine dikkat çekilir.Örneğin yönetici olarak çalışan bir birey kendisini sadece bir yönetici değil eş, büyükbaba gibi diğer rollerle de tanımladığında benlik bütünlüğüne ulaşabilir.Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık döneminde kişiliğin gelişimine ilişkin kuramlarının en eskilerinden birisi Kopma Kuramıdır. Henry ve Cumming (1961) tarafından geliştirilen bu kurama göre bireyler yaşlılığın getirdiği değişimlerle birlikte aktif ve sosyal yaşamdan yavaş biçimde uzaklaşmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Duyusal

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığa uyum sürecinin de stresli bir süreç olduğu düşünüldüğünde benlik saygısının yaşlılık sürecindeki değişimi önemli olmaktadır. Benlik saygısının yaşla birlikte nasıl değişim gösterdiğini inceleyen araştırmalar yaşlılıkla birlikte benlik saygısında düşüş olduğunu göstermiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık döneminde arkadaşlıklar uzun sürer, yoğun duygular içerir, gönüllülüğe ve eşitliğe dayanmaktadır.Yaşlılıkta da arkadaşlığın bireylerin sosyal gelişimini etkileyen bir role sahip olduğu görülmektedir.Yaşlı bireylerin arkadaşlık ilişkilerinde cinsiyet de belirleyici bir role sahiptir. Bireyler yaşlılıktan önceki dönemlerde genellikle kendilerine benzeyen kişilerle arkadaşlık etme eğilimi sergilerken, yaşlılık döneminde arkadaşlık ilişkilerinde bu yönde bir benzerliğin olup olmamasını önemsememektedirler.

Yanıt Açıklaması: Bellek ayrımı ise açık bellek ve örtük bellektir. Açık bellek bilinçli bir biçimde bilinen olay, durum ya da kavram bilgisini içerirken, örtük bellek daha çok otomatik olarak gerçekleştirilen beceri ve rutinlere ilişkin bilgiyi içerir. Örneğin bir ülkenin başkenti bilgisi açık bellekte yer alırken bilgisayarın nasıl kullanıldığı bilgisi örtük bellekte yer almaktadır. Yaşla birlikte bu bellekte farklı değişimler gözlenmektedir. Açık belleğin yaşlanmadan çok daha fazla etkilendiği, buna karşın örtük belleğin çok daha az etkilendiği görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılığa uyum süreci,  stresli bir süreçtir ve bu süreçte benlik saygısının değişimi önemli olmaktadır. Benlik saygısının yaşla birlikte nasıl değişim gösterdiğini inceleyen araştırmalar yaşlılıkla birlikte benlik saygısında düşüş olduğunu göstermiştir. Benlik saygısındaki değişim, cinsiyetler açısından farklılık göstermesi de söz konusu olabilmektedir. 25-104 yaş arasındaki 3617 kişi ile ABD’de gerçekleştiri- len bir araştırmada, kadınların genç yetişkinlikte erkeklere göre daha düşük benlik saygısına sahipken yaşlılıkla birlikte her iki cinsiyette de gerçekleşen düşüş nedeniyle bu farkın kapandığı ortaya konmuştur. Aynı araştırmada ayrıca eğitim düzeyinin de tıpkı cinsiyet gibi bir etkiye sahip olduğu belirtilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yardım arama davranışını olumlu etkileyen etmenler; Tanıdık ve güven duyulan bir yardım ele­manına erişim durumu, Yardım sunan uzmana karşı olumlu algıla­rın olması, Yardım arama davranışına dair önceki olumlu deneyimler, İlk temasta saygı, şefkat, etkin dinleme ve koşulsuz kabul gösterilmesi, Yardım arama/değişim için içsel olarak güdülenmek, Yüksek sosyo-ekonomik düzey, Tedavi/müdahale sürecine katılım konu­sunda denetim duygusuna sahip olmak Maddi olarak hizmetin karşılanabilir olması Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Kopma kuramına göre, bireyler yaşlılığın getirdiği değişimlerle birlikte aktif ve sosyal yaşamdan yavaş biçimde uzaklaşmaktadır. C¸ünkü yaşlılıkla birlikte birey kendiyle ilgili endişelere odaklanmakta, daha fazla ben merkezci olup diğer insanlardan uzaklaşmayı, yaşamdan kopmayı seçmektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Etkinlik ve yaşam doyumları farklı dört kişilik tipi tanımlanmaktadır. Bunlar bütünleşmiş, zırhlı-savunucu, pasif-bağımlı, bütünleşmemiş kişilik tipleridir. Bütünleşmiş kişilik tipindeki bireyler yüksek yaşam  doyumuna sahip, iyi işleyen, bilişsel yetenekleri tam, olgun, esnek bireylerdir.

Yanıt Açıklaması: Temel kişilik özelliklerini belirlemeye odaklanmış ayırıcı özellik kuramlar da bulunmaktadır. Bu kuramlar temel kişilik özelliklerini araştırmalara dayalı olarak ortaya koymayı amaçlamaktadırlar. İlk olarak Allport’un çalışmaları ile başlamıştır. Catell 12 temel kişilik özelliği tanımlarken, Eysenck araştırmalarında üç temel kişilik özelliği olduğunu öne sürmüştür (Yazgan İnanç, 2011). Ancak son yıllarda farklı araştırmacılar (Goldberg, 1990; McCrae ve Costa, 1992) tarafından gerçekleştirilen araştırmalar tutarlı biçimde beş temel kişilik özelliği (Tablo 6.1) olduğuna ilişkin bulguları ortaya koymuşlardır.Butler bu grupta yer almamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 12 temel kişilik özelliğini öne süren kişi Catell dir.