Yaşlı Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: Peck’e göre yaşlılık döneminde benlik bütünlüğüne ulaşılması için yapılması gerekli olan birtakım düzenlemeler bulunmaktadır, benlik bütünlüğü bu düzenlemeler sonucunda gerçekleşmektedir. Benlik bütünlüğü için gerçekleştirilmesi gereken düzenlemelerden ilki benlik farklılaşmasına karşın iş rolüne saplanmadır. Yaşlılık döneminde gerçekleşen ve gerçekleşecek olan emeklilikle birlikte bireylerin kendi öz-değerlerini çalışma yaşamı dışında tanımlamayı öğrenmeleri gerekliliğine dikkat çekilir. Bu düzenlemeyi iyi bir şekilde yapan bireyin öz-değeri tamamen işine bağlı değildir, çeşitli rollere ve karmaşık benlik duygusuna sahiptir. Bir diğer gerekli düzenleme ise bedeni aşmaya karşın bedene saplanma’dır. Yaşlılıkla birlikte gerçekleşen fiziksel gerilemeler, ağrı ve sızılar nedeniyle daha genç yaşlarda yapılan aktiviteler bu dönemde gerçekleştirilemeyebilir. Bu nedenle bireylerin azalan fiziksel kapasiteyle yaşamdan keyif alma yollarını bulmaları gerekir. Son gerçekleştirilmesi gerekli düzenleme ise benliği aşmaya karşın benliğe saplanmadır. Bu düzenleme yaşamın sonu olduğu ve odağın kendi ihtiyaçlarında değil gelecek kuşaklarda olması gerektiği bakış açısını geliştirmeyi içerir. Bunu başaran bireyler kalıcı anlamı olan bir şey başardıklarını hissederler. Bu anlam ise çocuk yetiştirme, güçlü kişiler arası ilişkiler geliştirme ve topluma anlamlı katkılar sağlama ile gerçekleşebilir. Benliği aşmayı geliştirmek Erikson’ un benlik bütünlüğüne sahip olmaya benzemektedir. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Üç tür olası benlik tanımlanmıştır; beklenen, umulan ve korkulan benlik. Beklenen benlik bireyin şu an ki koşullarını değerlendirip, gelecekte gerçekleşeceğini düşündüğü benliği, umulan benlik ise gerçeklemesini istediği benliği ve korkulan benlik ise bireyin gerçekleşmesinden korktuğu benliğini içermektedir.

Yanıt Açıklaması: Normatif Yaşa Bağlı Etki: Aynı yaş grubundaki bireylerin çoğu için kestirilebilir olan, benzerlikler gösteren etkiler demektir. Ergenlik ve menopoz gibi fiziksel süreçleri de, okula başlama, evlilik, emeklilik gibi çevresel süreçleri de kapsar.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılıkta seçici dikkatte azalma görülmez.

Yanıt Açıklaması: Ergenlikte ise arkadaşlar bireylerin kendilerine özgü kimlik geliştirme sürecinde yer alan ana dinamiklerden biri olup, kendine özgü bir sosyal çevre oluşturma ve değerler sistemini geliştirmede etkili role sahiptir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uzun süreli bellek türlerinden ilki olan anlamsal bellek sahip olduğumuz genel bilgileri içermektedir. O¨rneğin arabanın nasıl çalıştığına dair bilgiler bu bellekte yer alır

Yanıt Açıklaması: Psikososyal gelişim Kuramına göre kişiliğin gelişimi yaşam boyu devam eder. Kişiliğin yaşam boyu geliştiği düşüncesini epigenetik ilkeye dayandırmıştır. Birinci ünitede ayrıntılı olarak açıklanan bu ilkeye göre kişilik ya- şam boyu evrensel olarak belirli aşamalardan geçerek ilerlemektedir. Yanıt A'dır

Yanıt Açıklaması: Düşünce ergenlik sonrasında oluşan ve yetişkinlik boyunca deneyimlere bağlı olarak gelişen düşünce biçimi Piaget'in bilişsel kuramına göre soyut işlemler dönemi sonrası gerçekleşmektedir.

Yanıt Açıklaması: Daha önceki dönemlerde arkadaş edinmek daha kolay iken, yaşlılıkta arkadaş bulmanın zor olması da yaşlı bireylerin sahip oldukları arkadaşlık ilişkilerine daha fazla önem vermelerine neden olmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bütünleşmemiş kişilik tiplerinde psikolojik işlevlerde bütünüyle bozukluk, duygu kontrolünde zayıflık ve düşünme işleminde bozulmalar söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılıkta kişilik gelişimine daha kapsamlı açıklama getiren kuram ise Atchley (1971) tarafından geliştirilmiş olan Süreklilik Kuramıdır. Bu kuramda yaşlanma benliğin çeşitli parçalarında gerçekleşen gelişimi içerir. Gelişim süreklilik gös- terir ve yaşlılık döneminde de birey diğer dönemlerdeki özellikleri bağlamında süreklilik gösterme eğilimine sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Yaşam doyumu, kişilerin yaşamın genelinden duydukları memnuniyeti belirtmek üzere kullanılan bir kavramdır. Düzenli spor yapmak bireylerin bilişsel ve genel sağlık düzeyine olumlu etki yapmakta, benlik saygısını yükseltmekte ve dolayısıyla yaşam doyumu yükselmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bilgelik uzmanlık bilgisi olarak ele alınmış ve bilgelikle ilgili bilgi ve becerileri tanımlayan beş kriter öne sürülmüştür (Blates ve Smith, 1990). Bunlar: • Gerçeğe dayalı zengin bilgi; yaşam ve onun türlerine ilişkin genel ve özel bilgi • Zengin işlemsel bilgi; hayata dair konularda yargı ve öneri geliştirme stratejileri hakkında genel ve özel bilgi • Yaşam boyu bağlamsallık; yaşam bağlamları ve onun zamansal ilişkisine yönelik bilgi • Görecelilik; değer, amaç ve önceliklerde farklılıklar hakkında bilgi • Belirsizlik; yaşamın ve onu yönetme yollarının belirsizliği ve ön görülemezliği hakkındaki bilgi

Yanıt Açıklaması: Bilgelik uzmanlık bilgisi olarak ele alınmış ve bilgelikle ilgili bilgi ve becerileri tanımlayan beş kriter öne sürülmüştür; 1. Gerçeğe dayalı zengin bilgi; yaşam ve onun türlerine ilişkin genel ve özel bilgi 2. Zengin işlemsel bilgi; hayata dair konularda yargı ve öneri geliştirme stratejileri hakkında genel ve özel bilgi 3. Yaşam boyu bağlamsallık; yaşam bağlamları ve onun zamansal ilişkisine yönelik bilgi 4. Görecelilik; değer, amaç ve önceliklerde farklılıklar hakkında bilgi 5. Belirsizlik; yaşamın ve onu yönetme yollarının belirsizliği ve ön görülemezliği hakkındaki bilgi anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Bireyin gelişiminde kalıtım kadar deneyimleri de önemli bir role sahiptir. Çünkü birey doğduktan sonra çeşitli yaşantılar geçirmekte ve kültürden etkilenerek yeni beceri ve bilgiler öğrenmektedir. Bu durum kalıtım ve deneyimlerin gelişimde ortak etkisi olduğuna işaret etmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen seçeneklerin hepsi eş kaybı durumunda yaşanabilecek sonuçlardandır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Araştırmalar bu bilişsel özelliklerde gerilemenin özellikle 60’lı yaşlarda belirginleştiğini ve 70’lerin ortalarından 80’lerin sonlarına bu düşüşün yüksek düzeylere ulaştığını göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Bebeklik dönemindeki sosyal ilişki kervanında sadece ebeveynler yer almaktayken, çocuklukta bu kervana kardeşler, arkadaşlar, akrabalar katılmaktadır. Yıllar ilerledikçe sosyal kervan, öğretmenler, iş arkadaşları, komşular gibi yeni bireylerin katılımıyla giderek genişlemektedir. Ancak bireyler gelişim sürecinde sosyal kervanlarına yeni üyelerin katılımını sağladıkları gibi, kimi üyeleri de kervanlarından çıkararak kalan üyelerle yollarına devam etmektedirler (Antonucci, 1990). Bireyler sosyal kervanına katılan her kişi ile farklı düzeylerde sosyal ilişkiler geliştirmektedirler. Buna göre sosyal kervana katılan kimi bireylerle yakın ve samimi ilişkiler geliştirilebilirken, kimileri ile geçici, yüzeysel ya da zorunlu ilişkiler kurulabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yıllar ilerledikçe sosyal kervan, öğretmenler, iş arkadaşları, komşular gibi yeni bireylerin katılımıyla giderek genişlemektedir. Ancak bireyler gelişim sürecinde sosyal kervanlarına yeni üyelerin katılımını sağladıkları gibi, kimi üyeleri de kervanlarından çıkararak kalan üyelerle yollarına devam etmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Olası benlikler olabilecek, olması istenen ve olmaktan korkulan olmak üzere üç ayrı benliği içerir.