Yaşlı Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E dir. Yaşlının üretken değil, tüketici olduğu düşüncesi, Yaşın kronolojik olarak artması ve yaşlanmanın kaçınılmaz olduğu düşüncesi, Yaşlıların akranları ile bir arada olmayı istedikleri, gençlerle anlaşamayacakları düşüncesi ve Yaşlı hoşgörülü ve esnek değil düşüncesi - bu düşüncülerin hepsi yaşlılığa ve yaşlıya dair kuşaktan kuşağa aktarılan tutumlar ve değer yargılarıdır.

Yanıt Açıklaması: Örneğin bir işyeri sahibi Mehmet Bey, 67 yaşına geldiğinde işlerini kızı Ayşe’ye devrederek, köşesine çekilip yaşamını daha çok evinde dinlenerek geçirebilir. Kopma (çözülme) kuramına göre Mehmet Bey’in işlerinden elini ayağını çekmesi çok normal ve olması gereken bir durumdur.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C dir. Birbirinden oldukça farklı yaşlı grupları vardır fikri, Amerikan Psikologlar Derneğinin çalışmasına göre yaşlılar konusunda oluşan mitlerden birisi değil, gerçektir.

Yanıt Açıklaması: Bu kuramda yaşlanma benliğin çeşitli parçalarında gerçekleşen gelişimi içerir. Gelişim süreklilik gösterir ve yaşlılık döneminde de birey diğer dönemlerdeki özellikleri bağlamında süreklilik gösterme eğilimine sahiptir. Süreklilik zaman içerisinde evrimsel tutarlılık ve bağlantılı olma anlamına gelmektedir. Bireyin değerleri, tutumları, inançları, benlik algısı, ilişkileri, yaşam stili süreklilik gösterir. Ancak kuram özelliklerin tamamen aynı kaldığına değil uyuma vurgu yapmaktadır. Değişim ve süreklilik eş zamanlı olarak gerçekleşir, önemli olan süreklilik ve değişim arasında dengeyi sağlamaktır. Bireyler çevre koşullarında meydana gelen değişimlere uyum sağlarlar. Bu uyum sağlama ise süreklilik oluşturmakla gerçekleştirilir (Atcheley, 1999).

Yanıt Açıklaması: Soruda açıklaması verilen kavram, psikolojik yaşlılıktır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kişilik birçoğumuz tarafından oldukça anlaşılır bir kavram olabilir ancak kişilik araştırmacıları tarafından oluşturulan tek bir kişilik tanımı bulunmamaktadır. Farklı araştırmacılar kişiliğin farklı yönlerine vurgu yaparak kişiliği farklı olarak tanımlamaktadır. Bu nedenle birçok farklı kişilik kuramı ve tanımı bulunmaktadır. Ancak farklı kişilik tanımlarının ortak noktaları bulunmaktadır ve bu ortak noktalar kişiliği anlamımıza olanak sağlamaktadır. Kişilik tanımlarındaki ilk ortak nokta kişiliğin ayıredicilik özelliğidir. Her bireyin kişiliği kendine özgü olduğu için kişilik bireyi diğerlerinden ayıran özellikler ve nitelikler topluluğudur.

Yanıt Açıklaması: Yardım arama davranışını olumlu etkileyen etmenler ; • Tanıdık ve güven duyulan bir yardım elemanına erişim durumu, • Yardım sunan uzmana karşı olumlu algıların olması, • Yardım arama davranışına dair önceki olumlu deneyimler, • İlk temasta saygı, şefkat, etkin dinleme ve koşulsuz kabul gösterilmesi, • Yardım arama/değişim için içsel olarak güdülenmek, • Yüksek sosyo-ekonomik düzey, • Tedavi/müdahale sürecine katılım konusunda denetim duygusuna sahip olmak • Maddi olarak hizmetin karşılanabilir olması şeklinde ele alınabilir. Yardım arama tutumunu olumsuz etkileyen etmenler arasında ise; • Utanma, zayıf görünme konusundaki isteksizlik, aptal, hastalık hastası birisi olarak görülme korkusu, insanların sorunlarını kendilerinin çözmesi gerektiğine dair inançlar, • Belirtileri, sorunları normalleştirme çabası, • Ruhsal hastalıklarla etiketlenme/teşhis edilme korkusu, • Bozuk, sorunlu aile geçmişi, • Sisteme veya yardım uzmanına duyulan güvensizlik, • Yardım arama davranışına dair önceki olumsuz deneyimler, • Mevcut yardımların varlığına dair bilgi/farkındalık eksikliği, • Erteleme davranışı ve • Depresyon/kaygı/madde bağımlılığı gibi bir soruna sahip olmak gösterilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşamın her aşamasını birlikte paylaştıktan sonra yaşlılık dönemindeki güçlüklerle de birlikte mücadele eden çiftler birbirlerine daha çok bağlandıkları için evlilik doyumu da artmaktadır. Öte yandan geçmiş yıllardan beri mutsuz olan çiftler yaşlılık yıllarında daha da mutsuz olabilmektedir. Bu bireyler genellikle birbirlerine karşı yıllardır biriktirdikleri olumsuz duyguları bu dönemde açığa vurdukları için evliliklerinin sarsılması gibi sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Flanagan, yetişkinlerde yaşam doyumunu etkileyen 15 etkenden bahsetmektedir.Bu etkenler; 1. Maddi iyi oluş ve maddi güvence 2. Sağlık ve kişisel güvenlik 3. Eşle ilişkiler 4. Çocuk sahibi olmak ve yetiştirmek 5. Anne-babalarla, kardeşlerle, evlatlarla ve diğer yakınlarla ilişkiler 6. Arkadaşlarla ilişkiler 7. Diğer insanlara yardım etmeye ve onları cesaretlendirmeye yönelik etkinliklerde bulunmak 8. Yerel ve ulusal yönetimlerle ilgili etkinlilerde bulunmak 9. Entelektüel gelişim 10. Kişisel anlayış ve planlama 11. Mesleki rol 12. Yaratıcılık ve kendini ifade etme 13. Sosyalleşme 14. Rekreasyonel etkinliklere edilgen ve gözleme yoluyla katılım 15. Rekreasyonel etkinliklere aktif katılım Görüldüğü gibi bu etkenler arasında IV numarada verilen "yalnızlık" yeralmamaktadır. Bu yüzden D seçeneği doğru yanıtdır.

Yanıt Açıklaması: gençler arasında yaşlılara ve yaşlılığa dair bazı yanlış inançların olduğu ifade edilmektedir (Fadıloğlu, 1992, akt. Özer, 2001). Bunlar aşağıda sıralanmıştır: Yanlışlar • Tüm yaşlılar hastadır. • Yaşlı insanlar günümüzün yaşantılarını anlamazlar ve az vericidirler. • Tüm yaşlılar gri saçlı, gözlüklü ve işitme cihazlıdırlar. • Yaşlılar karar vermede ve yargılamada yavaştırlar. • Yaşlılar kendi ihtiyaçlarını karşılayamazlar ve kendilerini yönetemezler. • Yaşlılar mutsuz, amaçsız ve cinsel aktiviteye ilgisizdirler. • Birçok yaşlı uzun süreli bakım kurumlarından yararlanabilir, çünkü aileleri veya arkadaşları onlara bakmazlar.

Yanıt Açıklaması: Soyut işlemler döneminde bir problem durumuna ilişkin tek bir doğru yanıt aranırken soyut sonrası düşüncede bir problemin farklı yollarla çözülebileceğine ilişkin düşünce gelişmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bilgelik yaştan bağımsızdır her yaşta artabilir.

Yanıt Açıklaması: Bu kişilik özellikleri nevrotiklik, dışa dönüklük, açıklık, uyumluluk ve öz-disiplindir. Nevrotizm kişilik özelliği daha çok olumsuz duyguları yaşamakla ilgilidir. Bu kişilik özelliğine yüksek düzeyde sahip bireyler yaşamı zor, tehdit edici ve problemli olarak algılayan, çabuk kaygı ve stres yaşayan kişilerdir. Bu kişilik özelliğinin diğer ucunda duygusal denge gelmektedir. Diğer bir temel kişilik özelliği dışa dönüklüktür. Dışa dönüklük özelliği yüksek olan bireyler konuşkan, neşeli ve sosyal bireylerdir. Dışa dönüklüğün diğer ucunda ise içe dönüklük yer almaktadır. Açıklık kişilik özelliği ise deneyime açık olmakla ilişkilidir. Bu kişilik özelliğine yüksek düzeyde sahip kişiler yeni fikirlere, deneyimlere açık, yaratıcı kişilerdir. Uyumluluk kişilik özelliğine sahip bireyler ise diğer insanlar ile iş birliğine dayalı ilişkiler kuran, diğer insanlara güven duyan bireylerdir. Öz-disiplin kişilik özelliği ise davranışlarda ısrarcı olma ve dürtüyü kontrol etmekle ilgilidir. Bu özelliğe yüksek düzeyde sahip bireyler sorumlu davranan, düzenli bireylerdir. Bu kişilik özelliklerinden dışa dönüklük ve uyumluluk daha çok kişiler arası ilişkileri temel alan kişilik özellikleridir. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlıların sık sık geçmi­şi yâd ettiklerini, anılarını anlattıklarını gözlemle­mişsinizdir. Bu süreç ve etkiler psikoloji biliminin de üzerinde çalıştığı alanlardan birisi olmuştur. Bu konuda çalışmalar yapan Butler (1963’ten akt. Erber, 2013) yaşamı gözden geçirmenin yaşlılığın aktif ve önemli bir parçası olduğunu vurgulamış­tır. Yaşamı gözden geçirme evrensel bir süreç olarak kabul edilmektedir. Bir çok kuramcı da yaşamın gözden geçirilmesini yaşlılık döneminin gelişimsel bir görevi olarak tanımlamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Alanda yapılan araştırmalar, açıklığın yaşlılıkla birlikte azaldığını, dışa dönüklüğün ve nevrotikliğin yaşlılıkla çok değişiklik göstermezken, uyumluluk ve sorumluluğun arttığını ortaya konmuştur. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılara ve yaşlanmaya yönelik tutumları, önyargıları belirlemek amacıyla bazı ölçme araçları kullanılmaktadır. Bunlardan birisi yaşlılara yönelik farklı tutumları temsil eden 23 maddeden oluşan Yaşlı Ayrımcılığı Tutum O¨lçeğidir. Bu ölçek, yaşlının yaşamını sınırlama, yaşlıya yönelik olumlu ayrımcılık ve yaşlıya yönelik olumsuz ayrımcılık olmak üzere üç farklı tutumun belirlenmesine hizmet et- mektedir

Yanıt Açıklaması: Yetişkinlik yıllarındaki bilişsel gelişimi kapsamlı biçimde ele alan kuram ise Schaie’nin Bilişsel Gelişimin Aşamalı Modelidir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Kişiliğin yaşam boyu gelişimine ilişkin kapsamlı açıklamalardan birisi olan psikososyal gelişim kuramı Erik Erikson (1950)’a aittir.

Yanıt Açıklaması: Bilişsel işlevlerin yaşlılık dönemindeki değişiminde yaşlanmayla birlikte beyinde gerçekleşen değişimler oldukça önemlidir. Yaşlanma ile beyinde şu açılardan gerileme gözlenir (Santrock, 2014; Polat ve Kumral, 2010 ): Bölgesel beyin hacminde Kortikal kalınlıkta Snaptik yoğunlukta Myelinleşmenin bazı yönlerinde Dopamin ve serotonin gibi nörotransmiterlerin fonksiyonlarında Beyin korteksine kan akışında Nöronlarda karışıklığın toplanmasında.

Yanıt Açıklaması: Yaşanılan duygusal yoğunluklar, yakın kayıpları, yalnızlık, hastalıklar, güç ve yeti yitimleri, değişen sosyal roller, kronik hastalıkların yaşanılması, ölüm kaygısı gibi ve benlik değerindeki azalma yaşlı bireyleri depresif belirtilere daha yatkın kılmaktadır. Yaşlı bireylerin yaşlı olmaya dair yükledikleri olumsuz anlamlar, inançlar (işe yaramıyorum, sevilmiyorum, değer görmüyorum vb.) depresif belirtileri yoğunlaştırmaktadır. Doğru cevap C'dir.