Yaşlı Psikolojisi

Yanıt Açıklaması: E seçeneği gençler arasında yaşlılara ve yaşlılığa dair olan yanlış inançlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Torunlarıyla ilişkilerinde bir rehber gibi davranan yaşlılar, torunları ihtiyaç duyduklarında torunlarıyla deneyimlerini ve düşüncelerini paylaşmakta, torunları istediğinde onlara önerilerde bulunmaktadırlar. Bu yaşlılar genellikle zengin yaşam tecrübesi, bilgi ve görgüsü sayesinde torunlarının gözünde ailenin bilgesi konumundadır. Bu nedenle torunlar bu tür büyükanne ve büyükbabalardan ailenin öyküsünü dinlemek, deneyimlerinden ve çeşitli konulardaki görüşlerinden yararlanmak istemektedirler. Ancak bu yaşlılar torunları istemedikçe kendiliğinden düşüncelerini aktarma gibi bir davranışta bulunmamaktadırlar. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bireyler, arkadaşlıkları aracılığıyla ait olma, saygı görme, eğlenme ve sevilme ihtiyaçlarını karşılayabilmektedirler. Beslenme ihtiyaçlarının ise arkadaşlıklar yoluyla doğrudan kazanılması durumu söz konusu değildir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Birey zaman içerisinde ve farklı durumlarda farklı davranışlar gösterebilir ama bu davranışlar arasında görece bir tutarlılığın oluş­ması kişilikle ilişkilidir. Örneğin düzenli bir bireyin hem iş yaşamında hem de ev yaşamında düzenlilik göstermesini bekleriz. Ayrıca tanımlarda ortak bi­çimde kişiliğin çeşitli özelliklerin yapılaşmış, birbiri ile ilişkiler oluşturan özellikler bütünü olduğunun da vurgulandığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Benlik bütünlüğünü Erikson, "yaşamanın sonuna gelen bireyin artık yaşaması gereken ve telafisi olmayan tek bir yaşamı olduğunun kabul edilmesi" olarak tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık döneminde de bireylerin fiziksel ve bilişsel alanda yaşadıkları değişiklikler sosyal gelişimlerini etkilemektedir. Yaşlılıkta fiziksel ve bilişsel alanlardaki sınırlılıklara bağlı olarak genellikle sosyal yaşam alanın daralması, alım gücünün azalması ve sosyal ilişkilerin sınırlı hale gelmesi ile karakterize olmuş bir sosyal yaşam biçimi ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde sağlık durumu, ekonomik koşullar ve etkinlik alanının değişmesiyle birlikte yaşlı bireyleri yeni toplumsal roller de beklemektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık döneminde karşılaşılan kritik konulardan biri de Boş Yuva Sendromudur. Son çocuğun da yetişkin bir birey olması ve evden ayrılmasıyla ortaya çıkan boş yuva sendromu yaşlı çiftin ilişkisinin yeni bir boyut kazanmasına yol açmaktadır. Yaşlı çift, o güne kadar çocuklarıyla birlikte yaşadıkları evde bundan böyle baş başa yaşayacak olmanın getirdiği farklı bir sürece girmektedir. Bu süreçte çiftin rolleri ve yaşam biçimi değişmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kişilik tanımlarındaki ilk ortak nokta kişiliğin ayırtedicilik özelliğidir. Her bireyin kişiliği kendine özgü olduğu için kişilik bireyi diğerlerinden ayıran özellikler ve nitelikler topluluğudur. Örneğin Mete çalışkan birisidir dediğimizde bu özelliğinin onu diğer insanlardan ayıran bir özellik olduğuna vurgu yaparız. Kişilik tanımlarında aynı zamanda kişiliğin sürekliliğine ve tutarlılığına da vurgu yapılmaktadır. Bu vurgu ile kişiliğin hem zaman içinde ve hem de farklı durumlarda benzer tepki ve davranışlar gösterilmesine yol açtığı kastedilmektedir. Örneğin düzenli bir bireyin hem iş yaşamında hem de ev yaşamında düzenlilik göstermesini bekleriz. Ayrıca tanımlarda ortak biçimde kişiliğin çeşitli özelliklerin yapılaşmış, birbiri ile ilişkiler oluşturan özellikler bütünü olduğunun da vurgulandığı görülmektedir. Kişiliğin bu özelliği kişiliği oluşturan öğelerin birbirinden bağımsız olmadıkları, birbirleri ile çeşitli örüntüler oluşturarak biricik bir yapı kazanması ile ilgilidir. Örneğin girişken, sorumluluk sahibi ve duyarlı bir kişinin bu özelliklerinin örüntüsü o bireyin biricik bir kişilik oluşturmasını sağlar. Kişiliğin vurgulanan bir diğer yanı ise bireyin çevresi ile kurduğu ilişki biçimlerini içermesidir. Örneğin kaygılı olmak da diğer insanlarla olumlu ilişkiler geliştirmek de kişiliğin öğeleridir. Bu özellikler göz önüne alındığında kişilik bireyleri diğerlerinden ayıran, diğerleri ile ilişkileri belirleyen, tutarlı ve yapılanmış özellikler bütünü olarak ele alınabilir. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle benlik kavramının duyuşsal boyutunu oluşturan benlik saygısı artan yaşla birlikte farklılaşabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Amerikan Psikologlar Derneğinin bir çalışmasında, yaşlılara ilişkin mitler ve gerçekler dile getirilmiştir. Buna göre, yaşlılara ilişkin mitler şunlardır: Pek çok yaşlı birbirine benzemektedir, genel olarak yaşlılar tek başına ve yalnızdırlar, yaşlılar hasta, dayanıksız ve başkalarına bağımlıdırlar, çoğunlukla zihinsel olarak kötü durumdadırlar, yaşlılar üzgün ve keyifsizdirler, ilerleyen yıllarda daha zor, sert ve katı duruma gelirler, yaşlılıkla ilişkili kaçınılamaz düşüşlerle ancak başa çıkabilirler. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlı bireylere yönelik toplumda sahip olunan tutumlardan biri de yaşın kronolojik olarak artması ve yaşlanmanın kaçınılmaz olduğu düşüncesidir. Bununla birlikte, toplumsal, psikolojik ve teknolojik değişimler kronolojik olarak belirlenen yaşlılık dönemi anlayışının değişmesine de yol açmıştır. Aynı yaşta olup, yaşlılığı psikolojik anlamda farklı düzeyde hisseden bireyler olabilir. Yani, kişinin olduğu yaş değil, hissettiği yaş önemlidir. Şadiye Hanım'ın kendi yaş grubundaki bireylerin yaşlı olarak nitelendirilmesini bu tutum nedeniyle kızgınlıkla karşıladığı söylenebilir. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlılık döneminde benlik değişimine ilişkin bir bakış açısını Olası Benlikler Kuramı (Markus ve Nurius, 1986) ortaya koymaktadır. Olası benlikler bireyin gelecekteki benliğine iliş- kin değerlendirmelerini içermektedir. U¨ç tür olası benlik tanımlanmıştır; beklenen, umulan ve korkulan benlik.

Yanıt Açıklaması: Yetişkinlik ve yaşlılık sürecinde kişilik özelliklerinin bazılarında değişimler olabilmektedir. Bu özelliklerin yıllar içerisindeki değişimini ele alan 92 araştırmayı inceleyen bir çalışma dışa dönüklüğün bir boyutu olarak sosyal canlılığın ve açıklığın yaşlılıkla birlikte azaldığını, uyumluluk ve sorumluluğun ise arttığını göstermiştir. Bu bulgulara çok benzer bulgular bir başka araştırmada da elde edilmiş ve dışa dönüklük ve nevrotiklik yaşlılıkla çok değişiklik göstermezken, açıklık kişilik özelliğinin 60’lı yaşlardan itibaren düştüğü, uyumluluk ve sorumlulukta ise artış olduğu ortaya konmuştur. Özetle bireyler yaşlılık dönemiyle birlikte diğer insanlar ile daha uyumlu ilişkiler geliştirebilen ve yaşamlarında daha sorumlu bireyler olmakta ancak bir yandan da yeni fikir ve deneyimlere daha kapalı bireyler olma eğilimi göstermektedirler. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Ünlü filozof, düşünür Cicero (Sisero şeklinde okunur), meşhur eseri olan Yaşlılık (De Senectute) kitabında yazmıştır.

Yanıt Açıklaması: Psikososyal Gelişim Kuramı'na göre yaşlılık döneminde yaşanan karmaşa ise benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluktur. Bu dönemdeki karmaşanın başarılı biçimde çözümlenmesi ile ‘bilgelik’ kazanılır.

Yanıt Açıklaması: Eğitimli olmak

Yanıt Açıklaması: Ekonomik sınırlılıklar nedeniyle bağımsızlığını yitirip başkalarına bağımlı hale gelmiş bir yaşlı birey emekliliğe uyumun sonlandırma evresine geçmiştir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ancak son yıllarda farklı araştırmacılar (Goldberg, 1990; McCrae ve Costa, 1992) tarafından gerçekleştirilen araştırmalar tutarlı biçimde beş temel kişilik özelliği olduğuna ilişkin bulguları ortaya koymuşlardır. Bu kişilik özellikleri nevrotiklik, dışa dönüklük, açıklık, uyumluluk ve öz-disiplindir. Bu kişilik özelliklerinden dışa dönüklük ve uyumluluk daha çok kişiler arası ilişkileri temel alan kişilik özellikleridir.

Yanıt Açıklaması: Kimi yaşlıların önceki yıllardan kazandıkları akran ilişkileri de çeşitli yönlerden değişime uğrayarak, ölene kadar sürebilmektedir. Diğer yandan bireyler yaşamın ilk yıllarından beri öğrendikleri sosyal becerileri kullanarak yaşlılık döneminde yeni ilişkiler de geliştirebilmektedir. Buradan da anlaşıldığı gibi yaşlıların sosyal gelişim özellikleri önceki dönemlerle bağlantılıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yaşlıların sosyal çevrelerinde üç tür ilişkinin öne çıktığı dikkat çekmektedir. Bunlar: (a) eş, kardeş, çocukluk arkadaşları gibi bireylerle kurulan yakın ilişkiler, (b) gençlik yıllarından beri devam eden dostlarla kurulan sosyal ilişkiler, (c) resmi grup ya da kulüplere üyelikler aracılığı ile geliştirilen ilişkilerdir. Doğru cevap C'dir.