Temel Sağlık Ve Hastalık Bilgisi

Yanıt Açıklaması: • Presbiyopi Göz merceğinin, uyum amacıyla gözün odağını değiştirme yeteneğini kaybetmesidir. Kırklı yaşlarda hemen herkes de oluşur. • Blefarit Göz kapağının inflamasyonudur. Her iki cinste ve her yaşta görülebilir. • Konjonktivit Göz kapağının iç kısmını ve gözün ön yüzeyini kaplayan şeffaf bir zar olan konjonktivanın inflamasyonudur. Viral, bakteriyel veya alerjik olabilir. Gözde kızarıklık, yanma, kaşıntı ve sulanma vardır. Mikrobik olanlarda çapaklanma olabilir. • Renk Körlüğü (Daltonizm) Büyük çoğunluğu kalıtımsaldır. Bununla birlikte görme siniri, görme noktası ve göz tansiyonu gibi nedenlerle de oluşabilir. Erkeklerde daha fazla görülür. • Retina Dekolmanı Göz tabakalar hâlinde bir organdır. Bu hastalıkta retina altındaki tabakadan ayrılır ve görme kaybına neden olur. Hipertansiyon, diyabetes mellitus, göze gelen travmalar, dejenaratif miyopi de görülebilir. • Makula Dejenerasyonu (Sarı Nokta Hastalığı) Yaşlanmanın bir sonucudur. Yaş ilerledikçe yavaş yavaş gelişir. Zamanla görme kaybı ile sonuçlanır. Görme alanında ortada siyah/karanlık/görünmeyen bir alan olarak karşımıza çıkar. • Şaşılık Sağ ve sol göz küreleri çok hassas bir biçimde birlikte/senkronize hareket eder. Şaşılık, iki gözün aynı anda ve aynı oranda hareket edememesidir. Bunun sonucunda gözler bir cisme odaklanamaz. Çift görme söz konusu olabilir. • Üveit Üveit, gözün üvea adını verdiğimiz iris, koroid ve silier cisimden oluşan tabakalarının inflamasyonudur. Behçet hastalığı gibi bazı romatizmal hastalıklarda, travmalarda ortaya çıkabilir. • Katarakt Lensin yani göz merceğinin şeffaflığını yitirmesidir. Bunun sonucunda kişi puslu görür, katarakt ilerledikçe görmenin kalitesi iyice kötüleşir. • Glokom Halk arasında göz tansiyonu olarak da bilinir. Göz içi basınç artar. Sıklıkla 40 yaş üzerinde görülür. Yıllar içerisinde ilerleyerek göz sinirine zarar verir ve görme kaybına neden olabilir. • Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Göz nemli olmalıdır. Bunun için gerekli gözyaşı sıvısını lakrimal bezler salgılar. Bu sıvı gözü nemlendirdikten sonra lakrimal kanal adı verilen küçük kanalcıklardan buruna dökülür. Bu kanalların tıkanmasıdır. Bu durumda gözyaşı buruna dökülemez ve ağlama gibi dışarıya dökülür. • Kuru Göz Gözyaşının yeterli miktarda üretilememesi sonucu gözün nemlenememesidir. Özellikle son yıllarda bilgisayar kullanımının artmasına bağlı olarak bilgisayar kullanıcılarında sık görülen bir durumdur. Devamlı ekrana bakma sonucu göz kırpmanın daha seyrek olması bu durumun nedenidir. • Göz Tümörleri Gözde en sık görülen ve görme kaybına neden olan göz tümörü retinablastom adı verilen malign kanserdir.

Yanıt Açıklaması: Dünyanın her yerinde oldukça yoğun ve çok bulaşıcı tarzda seyir gösteren hastalığın etkeni varisella-zoster virüsüdür (VZV). Hastalık genellikle 10 yaşın altındaki çocuklarda daha fazla görülmektedir. Vücudun farklı bölgelerinde kabarıklıklar, veziküller ve kabuklanmalarla karakterize olan bir hastalıktır. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: KAH için Engellenemeyen-Düzeltilemeyen Risk Faktörleri: Erkek olmak (Erkeklerde kadınlara göre 4 kat daha fazla görülür), yaş (Genelde 40 yaştan sonra görülür), genetik faktörler (ailede KAH öyküsü olan veya erken yaşta KAH nedeniyle ani ölüm görülmesi), Diyabetes mellitus ve / veya obezite varlığı. KAH için Engellenebilir-Düzeltilebilir Risk Faktörleri: Sigara kullanımı, hipertansiyon varlığı, fiziksel aktivite azlığı aşırı alkol tüketimi, yoğun ve sürekli stresli yaşam, kan lipidlerinde (kolesterol, trigliserid, LDL kolesterol) yükseklik, tersine HDL kolesterolde düşüklüktür.

Yanıt Açıklaması: Akciğer embolisi, venlerdeki trombozlardan (pıhtılardan) kopan parçaların sağ kalp ve oradan akciğere gelip küçük damarları tıkaması sonucu oluşan bir hastalıktır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Vektör; hastalık etkenlerini kendi biyolojik ve anatomik özelliklerine göre farklı şekillerde vücutlarında taşıyan ve bunları diğer canlılara nakleden canlılardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çocuk felci, Türkiye’de en son 1998 yılında bildirilmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: AIDS, sifiliz, gonore, şankroid, lenfogranuloma venereum, granuloma inguinale, üretri­tis, servisit, genital herpes gibi hastalıklar cinsel yolla bulaşan hastalıklardır.

Yanıt Açıklaması: Kalpte 4 kapakçık vardır. Kapakçıkların temel görevi kalbin kasılması sırasında kanın tek yönlü olarak akışını sağlamak; kalbin gevşemesi durumunda ise kanın geriye kaçışını engellemektir. 1. Trikuspit kapak: Sağ atrium ile sağ ventrikül arasındaki kapak 2. Pulmoner kapak: Sağ ventrikülden kanın akciğerler gönderildiği pulmoner arter (akciğerlere kirli kanı taşıyan atardama) önündeki kapak 3. Mitral kapak: Sol atrium ile sol ventrikül arasındaki kapak 4. Aort kapağı: Sol ventrikülden temiz kanı tüm vücuda taşıyan aort damarının önündeki kapak

Yanıt Açıklaması: El yıkama işlemi en az 60 saniye sürmelidir.

Yanıt Açıklaması: Kalbi besleyen damarlara koroner damarlar denir. Koroner damarların plak denilen mad­delerle tıkanmasıyla ortaya çıkan hastalığa koroner arter hastalığı denir. Damar içinde­ki plak kolesterolün birikmesiyle oluşur. Kolesterol plaklarının damarlar içinde artması damarı zaman içinde daraltır. Bu olay aterosklerozis olarak adlandırılır. Kalp damarları içinde plak oluşumunun artması kalp kasının beslenmesini güçleştirir (iskemi-yetersiz kan akımı) kişide anjina denilen göğüs ağrılarına yol açar. Anjina ağrıları, aktivite düzeyi artırdıkça, örneğin merdiven ya da yokuş çıkarken artar ve koroner arter hastalıklarının en belirgin belirtisidir. Anjina ağrıları kalp kasının yeterli kan alamadığının göstergesidir.

Yanıt Açıklaması: Sağlığın korunması basamakları şunlardır: 1. Birincil (Primer) Korunma Hastalık kişide biyolojik olarak başlamadan önce alınan önlemlerle sağlığın korunmasıdır. Örneğin; çevredeki olumsuz etmenlerin yok edilmesi, insanların maruz kalmasının önlenmesi, aşılama, iyi beslenme, aile planlaması yöntemlerinin kullanılması, hiç sigara içmemek, kişisel hijyen kurallarına uymak, çocuğa bakım veren kişilerin eğtimi, sağlık eğitimi gibi önlemlerdir. 2. İkincil (Sekonder) Korunma Hastalıkların belirtisiz dönemlerinde ya da belirtilerin (semptomların) hafif olduğu dönemlerde erken tanı ve etkin tedavi edilmeleridir. İkincil korumaya “erken tanı” hizmetleri de denir. Örneğin; meme kanseri taramaları, prostat kanseri taramaları, yendidoğanlarda hipotiroidi, fenilketonüri, işitme taramaları vb.

Yanıt Açıklaması: Clostridium botulinum enfeksiyonu: Clostridium botulinum türü bakterilerin neden olduğu özellikle sinir sistemine etki eden çok tehlikeli bir enfeksiyondur. Bu bakteriler oksijensiz ortamda yaşamlarını rahatlıkla sürdürebilirler. Bu nedenle hijyenik koşullarda hazırlanmamış hazır konserve ve ev tipi konserve yiyeceklerde bol miktarda ürerler ve toksinlerini salgılarlar. Bakteri içeren bu besinleri tüketen kişiler hastalığa yol açan toksinleri almış olurlar. Kuluçka süresi 18-72 saat arasında değişebilir. Sinir sistemi üzerine de etkileri olan bu toksinler vücutta baş ağrısı, görme bozukluğu, kas güçsüzlüğü, bulantı, kusma, kabızlık ve ilerleyen aşamalarda da felce yol açabilir.

Yanıt Açıklaması: Bazı Patojen Canlılar ve Oluşturduğu Hastalıklar Etken Oluşturduğu Bazı Hastalıklar Metazoalar (Helmintler, Eklembacaklılar) Kancalı kurt enfeksiyonları, Taeniosis, Kist hidatid, Uyuz, Protozoalar Sıtma, Toksoplasmoz, Amipli dizanteri, Giardiosis Bakteriler Menenjit, Tifo, Pnömoni, Tüberküloz, Brucelloz Mantarlar Kandidiazis Riketsialar Tifüs Virüsler Kızamık, Çocuk Felci, KKKA, Kızamıkçık, Kabakulak, AIDS,

Yanıt Açıklaması: Gutun temel sebebi kanda ürik asit düzeylerinin yükselmesidir. Kanda seviyesi yükselen ürik asit kristalleşerek eklemlerde, tendonlarda ve çevre dokularda birikir.

Yanıt Açıklaması: Nezle (Soğuk Algınlığı): Hastalığın etkeni çeşitli virüslerdir. Öksürük ve aksırıkla çok kolay bulaşır. Düzenli ve teknik el yıkama alışkanlığının olmaması, yemeklerde ortak kullanılan tabak, bardak ve genel olarak kullanılan havlu gibi malzemeler hastalığın bulaşmasını kolaylaştırır. Hastalıkta en önemli semptomlar; burun akıntısı ve tıkanıklığı, boğazda yanma hissi, gözlerde sulanma,hâlsizliktir. Yaşlılarda ve bebeklerde şiddetine göre ateşle seyredebilir. Hastalığın prognozu bağışıklık sistemi güçlü bireylerde iyidir. Yaşlılar, bebekler ve başka kronik rahatsızlığı olanlarda şiddetli seyredebilir. Her bireyde bağışıklık sistemini olumsuz etkileyeceği için ikincil bulaşıcı hastalıklara zemin hazırlayabilir. Hastalık birkaç günde kendiliğinden geçer. Etken virüs olduğu için tedavide antibiyotik kullanımının hiçbir faydası yoktur. Hastalıktan korunmada beslenmeye dikkat edilmeli ve bulunulan kapalı mekânların çok iyi havalandırılmasına dikkat edilmelidir.

Yanıt Açıklaması: Mycobacterium tuberculosis tarafından oluşturulan, öncelikle akciğerlerde görülen, bununla birlikte kemik, karaciğer, beyin gibi organlarla meninks (beyin zarı), plevra, perikard, periton gibi zarlarda da görülebilen ciddi bir enfeksiyondur. Özellikle yaşam koşullarının kötü olduğu yerlerde yaşayanlarda, zayıflarda, sigara içenlerde, madencilerde ve tozlu işlerde çalışanlarda sıklığı yüksektir. Özellikle son yıllarda HIV/AIDS’in görülmesiyle birlikte bu kişilerde vücut direnci düştüğü için sayılan risk gruplarında olmayanlarda da tüberküloz olguları görülmeye başlamıştır. Kilo kaybı, gece terlemesi, kronik ve balgamlı öksürük, hemoptizi başlıca semptomlarıdır.  Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hiperplazi, doku içindeki hücre sayısının normalden fazla olması hâlidir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gıda güvenliğinde HACCP ile ilgili terimler:  Tehlike: Patojen canlıların besinlere bulaşması, besinlerde üremesi ve bakterilerin toksinlerini salgılamasıdır. Risk: Besin maddesi üzerinde oluşması ve olası tehlikelerin boyutunu ve şiddetini ifade eder. Kontrol noktası: Bu kontrol noktası sağlıkla ilgili olmayıp daha çok gıdanın fiziksel ve lezzet durumunun kontrol edildiği aşamadır. Kritik kontrol noktası: Gıda üretiminde oluşabilecek tehlikenin tespit edilerek önlene bilmesi, makul seviyelere çekilmesi veya tamamen ortadan kaldırılmasıdır. Şiddet: İnsan sağlığını bozacak zararlı maddelerin gıda maddesinde ya da ortamda bulunması hâlinde sağlığa zarar verme gücüdür. Portör: Kendisi hasta olmadan hastalığı diğer insanlara bulaştırabilecek hastalık etmenini vücudunda barındıran taşıyıcı kişilerdir.

Yanıt Açıklaması: Metastazis, Eğer bir kanser kan damarları, lenf sistemi ya da dokular aracılığı ile bulunduğu yerden bir başka organa yayılmaya başlarsa buna metastatik (yayılıcı-istila edici) kanser, bu işlemede metastazis denir. Yayılan (metastatik) kanserlerde kanser ilk başladığı yerin adı ile anılır. O¨rneğin bir meme kanseri akciğer dokusuna da yayılmışsa onun adı akciğer kanseri değil metastatik meme kanseridir. Kanserin yayıldığı dokularda kanser köken aldığı dokudaki moleküler özellikleri gösterir (örneğin aynı kromozomal değişiklikler). Metastatik kanserler en saldırgan ve en ölümcül kanser tipleridir. Doğru seçenek D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tip II Diabetes Mellitus'ta ailesel öykü (soygeçmiş) önem kazanır. Çünkü Tip II DM'nin ailenin diğer üyelerinde görülme olasılığı yüksektir. Bu nedenle  doğru yanıt C seçeneğidir.