Uluslararası Ticaret Hukuku

Yanıt Açıklaması: Hukukun düzen fonksiyonunu yerine getirebilmesi için gerekli hususlardan biri verilen mahkeme kararlarının uygulanmasıdır. Bir mahkeme kararının genel olarak iki sonucu/ etkisi söz konusudur: (i) kesin hüküm etkisi/kuvveti ve buna bağlı olarak kesin delil etkisi/ kuvveti ile (ii) icraî etki/icra edilebilirlik. Kesin hüküm etkisi, tarafları, konusu ve sebebi aynı yeni bir davanın açılamamasını ifade eder. Ayrıca bu karar, başka davalarda kesin delil etkisine de sahiptir; yani mahkeme, içeriğine ilişkin hususa aykırı bir karar veremez. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Antlaşmanın birçok hükmünde “satım sözleşmesi” kavramı kullanılmakla birlikte, kavramın tanımı yapılmamıştır. Bunun en önemli gerekçesi, farklı hukuk düzenlerinde mal satımı sözleşmeleri ile ilgili tanımların birbirinden çok değişik olmaması gösterilmektedir. Aksi durum da, yani farklı hukuk düzenlerinde değişik tanımların yer alması da gerekçe gösterilmektedir. Bununla birlikte, CISG m. 30’a göre satıcının borcu, malları teslim etmek, onlara ilişkin belgeleri vermek ve malların mülkiyetini geçirmektir. Keza CISG m. 53’de de alıcının borcu, bedel ödeme ve malı teslim alma olarak belirtilmiştir. Buna göre, Antlaşma anlamında mal satım sözleşmesi, satıcının kararlaştırılan malı teslim etme ve mülkiyeti devretme ve gerekiyorsa onlara ilişkin belgeleri verme borcu altına girdiği, buna karşılık alıcının malı teslim alma ve kararlaştırılan bedeli ödeme borcu altına girdiği sözleşme olarak tanımlanabilir. Satım sözleşmesi Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 207’de tanımlanmıştır. Bu hükme göre, “Satış sözleşmesi, satıcının, satılanın zilyetlik ve mülkiyetini alıcıya devretme, alıcının ise buna karşılık bir bedel ödeme borcunu üstlendiği sözleşmedir.” Yukarıda verilen tanımla TBK’nin bu tanımı birbiriyle örtüşmektedir. CISG m. 1’de belirtildiği üzere Antlaşma “mal satımı sözleşmelerine” uygulanmaktadır. Antlaşmanın birçok maddesinde mal kavramı kullanılmakla birlikte, kavramın tanımı yapılmamıştır. Ancak, bir bütün olarak bakıldığında, Antlaşmanın sadece taşınır mal satımını düzenlediği görülmektedir. Dolayısıyla, taşınmaz malların satımı Antlaşmanın uygulama alanı dışında kalmaktadır. Yukarıda belirtilen taşınmaz satımından başka, CISG m. 2’de bazı satım sözleşmesi çeşitleri de Antlaşmanın uygulama alanı dışında bırakılmıştır. Bu hükme göre, (1) tüketici satım sözleşmeleri; (2) açık artırma yoluyla yapılan satımlar; (3) cebrî icra veya diğer kanun gereği yapılan satımlar; (4) menkul kıymet, kambiyo senedi ve para konulu satım sözleşmeleri; (5) gemi, tekne, hava yastıklı taşıt veya hava taşıtı satımı; (6) elektrik satımı Antlaşmanın uygulama alanına girmeyen satım sözleşmeleridir.

Yanıt Açıklaması: Hukuk seçimi açık olarak yapılabileceği gibi, zımni (örtülü) şekilde de yapılabilir. Bununla birlikte, Türk hukukunda farazi hukuk seçimi kabul edilmemiştir. Bu anlamda tarafların açıkça veya zımnen hukuk seçimi yapmadığı durumlarda, yetkili Türk mahkemesinin sözleşme taraflarının farazi iradelerinden hareketle, bir başka ifadeyle taraflar hukuk seçimini düşünmüş olsalardı hangi devlet hukukunu seçeceklerine ilişkin bir varsayımdan yola çıkarak uygulanacak hukuku tayin etmesi mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: Türk hukukunda, bazı uyuşmazlıklar için arabulucuya başvurmak zorunludur.

Yanıt Açıklaması: Tabiiyet, gerçek kişileri, tüzel kişileri ve şeyleri ( hava araçları ve deniz gemileri ) bir devlete bağlayan hukuki ve siyasi bağdır. Vatandaşlık ise sadece gerçek kişilerin bir devletle olan hukuki ve siyasi bağını ifade eder. Bu sebeple gerçek kişiler bakımından '' tabiiyet  ve vatandaşlık '' aynı anlamda kullanılmakla birlikte, tabiiyet sadece gerçek kişileri değil tüzel kişiler ve şeyleri de içeren daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Milletlerası yetkisi özel hükümle belirlenen Türk mahkemeleri MÖHUK’un 41 ve devamı maddelerinde belirlenmiştir. Buna göre 41. maddede Türklerin kişi hâllerine ilişkin davalarda; 42. maddede yabancıların kişi hâllerine ilişkin bazı davalarda; 43. maddede miras davalarında; 44. maddede iş sözleşmesi ve iş ilişkisi davalarında; 45. maddede tüketici sözleşmesine ilişkin davalarda ve 46. maddede sigorta sözleşmesine ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin yetkisi özel olarak düzenlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümü için tarafların bu yönde anlaşmaları aranıyorsa iradi (ihtiyari) tahkimden bahsedilir.

Yanıt Açıklaması: MO¨HUK uyarınca zımni (örtülü) hukuk seçimi de geçerlidir. Zımni hukuk seçimi, sözleşme hükümlerinden veya ha^lin şartlarından tereddüde yer vermeyecek biçimde anlaşılabilen hukuk seçimi olarak ifade edilmiştir (m. 24, f.1).

Yanıt Açıklaması: Sözlü yapılan yetki anlaşmaları geçersizdir. Ayrıca, uyuşmazlıkla ilgili kesin yetkiye sahip bir başka Türk mahkemesi bulunmamalıdır. Diğer yandan, yetki anlaşması tacirler veya kamu tüzel kişileri arasında yapılmalı; uyuşmazlık konusu hukuki ilişki, belirli veya belirlenebilir olmalı ve yetki anlaşmasında yetkili kılınan mahkeme veya mahkemeler belirli olmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Satıcıya bedelin vesaik mukabilinde (karşılığında) ifa edilmesini sağlayan ödeme yöntemine vesaik mukabili (karşılığı) ödeme (cash against documents) denir. Vesaik, emtiayı temsil eden belge anlamına gelir. Bu ödeme yönteminde, satıcı (ihracatçı) malını gönderdikten sonra alıcının (ithalatçının) ülkesindeki bir yetkili aracı bankaya malların sevk evrakını yollar ve bu evrakın, bedelin ödenmesinden sonra alıcıya teslimi konusunda talimat verir. İşleme aracılık yapan bankalar, kendilerine verilen belgeleri alıcıya teslim ederler.

Yanıt Açıklaması: Ticari taşınır mal satımı sözleşmeleri CISG Antlaşmasının uygulaması kapsamındadır. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Yanıt Açıklaması: Mutad mesken, kişinin hayat ilişkilerinin merkezi niteliğinde olan ve gerçek ve fiilî duruma uygun bulunan yer (fiilî ikametgâh) olarak kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sözleşmenin tarafı olan taşıyıcı “âkit taşıyıcı” ya da “asıl taşıyıcı”; sözleşmenin tarafı olmamakla beraber taşıma işini icra eden taşıyıcı ise “fiili taşıyıcı” ya da “alt taşıyıcı” olarak nitelendirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Zıya, eşyanın hukuki veya fiili bir imkânsızlık sebebiyle gönderilene teslim edilememesidir. Kavram; hem eşyanın telef olmasını yani özünün yok olması, iktisadi değerini veya amacına uygun kullanım özelliğini yitirmesi hem de kaybolması hallerini içine alır.

Yanıt Açıklaması: Yabancı unsurlu uyuşmazlıklarda uygulanacak hukukun yabancı bir devlet hukuku olarak tayin edildiği hallerde, söz konusu hukukun uygulanmasını engelleyen iki durum vardır. Birisi "kamu düzenine aykırılıklar" diğeri ise doğrudan uygulanan kurallardır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Türk hukukunda tanıma ve tenfize ilişkin hükümler, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tanıma yabancı bir mahkeme kararının taşıdığı kesin hüküm etkisinin yabancı bir ülkeye de teşmili, yabancı bir ülkede de kabulüdür (Arat, 1964, s. 437). Eğer bir yabancı mahkeme kararının sadece kesin hüküm ve/veya kesin delil etkisinden yararlanılmak isteniyorsa, bu takdirde mahkeme kararının tanınması gerekli ve yeterlidir (MÖHUK m. 58(1)). Bununla birlikte, yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra edilmesi isteniyorsa, yani yabancı mahkeme kararının gereğinin yerine getirilmesi için devletin icra makamlarından yardım istenecekse tenfizi gerekmektedir (MÖHUK m. 50(1)). Dava türlerine ilişkin ayırım çerçevesinde konuyu ele aldığımızda, tespit kararları ve yenilik doğurucu kararların tanınmasının, eda kararlarının ise tenfizinin gerektiğini söyleyebiliriz. Ancak, bazen edayı içeren yabancı mahkeme kararının Türkiye’de kesin hüküm etkisinden yararlanılmak istenebilir ki bu takdirde de tanınması talep edilmelidir. Örneğin tarafları, sebebi, konusu aynı olan yabancı mahkeme tarafından verilmiş bir eda kararı varken, Türkiye’de yeniden dava açılırsa, karşı taraf yabancı mahkeme kararının kesin hüküm etkisinden yararlanabilmek için tanınmasını talep edebilir. Zira bu durumda kararın tanınmasında hukuki menfaat vardır. Kısaca ifade edilmek gerekirse, tenfiz her zaman kararın gereği için icra makamlarının yardımına başvurulacağında söz konusu olur. Kararın, eda, tespit veya inşaî olması, tanıma mı yoksa tenfiz mi talep edilmesi gerektiği konusunda fikir verebilir; ancak, her zaman için kararın hangi etkisinden yararlanılmak istendiğine bakılması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Milletlerası yetkisi özel hükümle belirlenen Türk mahkemeleri MÖHUK’un 41 ve devamı maddelerinde belirlenmiştir. Buna göre 41. maddede Türklerin kişi hâllerine ilişkin davalarda; 42. maddede yabancıların kişi hâllerine ilişkin bazı davalarda; 43. maddede miras davalarında; 44. maddede iş sözleşmesi ve iş ilişkisi davalarında; 45. maddede tüketici sözleşmesine ilişkin davalarda ve 46. maddede sigorta sözleşmesine ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin yetkisi özel olarak düzenlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kısa adı Varşova Sözleşmesi olan, 1929 tarihli Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Sözleşmeye ülkemiz 3 Aralık 1977 tarihinde katılma yolu ile taraf olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Yetki anlaşması yazılı şekilde yapılmalıdır. Sözlü olarak yapılan yetki anlaşması geçersizdir. Ancak, HMK’da aksi yönde bir hüküm bulunmadığından adi yazılı şekilde yapılan bir yetki anlaşması da geçerlidir; yani resmî yazılı şekilde yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.