Uluslararası Ticaret Hukuku

Yanıt Açıklaması: Anayasa'da Türk yargı teşkilatına ilişkin bazı temel ilkelere yer verilmiştir. 141. maddede mahkemelerin kuruluşunun görev ve yetkilerinin, işleyişinin ve yargılama usüllerinin kanunla düzenleneceği belirtilmiştir. Görev, bir davaya belli bir yargı yerindeki hukuk mahkemelerinden hangisinin, yetki ise bir davaya hangi yerdeki görevli mahkemenin bakacağını belirtir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan uygulanan kurallar, bir devletin hukuki, ekonomik ve sosyal menfaatlerinin ya da toplumun menfaatlerinin korunmasını amaçlayan kurallar olup uyuşmazlığın yabancı unsurlu olup olmadığına bakılmaksızın uygulanırlar.

Yanıt Açıklaması: Taraflar aralarındaki satım sözleşmesinde B devletinin hukukunun uygulanmasını kararlaştırmışlardır. Sözleşmeye konu mallar A devletinden ithal edilecektir. Ancak mallar zamanında teslim edilememiş ve taraflar arasında uyuşmazlık doğmuş ve dava Türk mahkemelerinde açılmıştır. Türk mahkemesi, söz konusu uyuşmazlığa, taraflarca sözleşmede belirlenmiş olan B devleti hukukunu uygulayacaktır. Malların zamanında teslim edilememiş olması malların geldiği ülkedeki ihracat yasağına ilişkin bir düzenlemeden kaynaklandığı takdirde, hâkim söz konusu kurala etki tanımak imkânına sahiptir. MÖHUK m. 31’de yer alan “etki tanınabileceği” ifadesi, üçüncü ülke hukukundaki söz konusu kuralın maddi bir vakıa ya da fiilî bir unsur olarak kabul edilerek bu vakıaya uygulanacak hukukun öngördüğü sonuçları uygulayabileceği anlamına gelir. Dolayısıyla, hâkim, söz konusu sözleşmeyle sıkı ilişkili olan üçüncü devlet hukukunun (malların ithal edileceği devlet hukukunun) doğrudan uygulanan kural niteliğindeki bu hükmünü dikkate almak suretiyle, söz konusu kural sebebiyle sözleşmenin gereği gibi ifa edilmediğini tespit eder. Hâkim, bu durumu uygulanacak hukuka göre bir mücbir sebep veya satıcının kusurunun bulunmadığı bir durum olarak nitelendirerek buna uygulanacak hukuktaki (taraflarca seçilen B devleti hukukundaki) yaptırımları bağlayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Varşova Sözleşmesi Kısa adı Varşova Sözleşmesi olan, 1929 tarihli Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Sözleşmeye ülkemiz 3 Aralık 1977 tarihinde katılma yolu ile taraf olmuştur.

Yanıt Açıklaması: MÖHUK m. 50(1)’e göre, “Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye’de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır.” Hükümde, tenfizi istenen kararın niteliğiyle ilgili bulunması gereken üç ön şart belirtilmiştir. Bu şartlar da yukarıda sayılanların hepsini içermektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK), yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin tayini ve yabancı kararların tanınması ve tenfizine ilişkin kurallardan oluşur (m. 1, f. 1).

Yanıt Açıklaması: Yabancıların Türkiye’de dava açmalarında veya takipte bulunmalarında teminat yükümlülükleri, yabancı mahkemeden yardım istenmesine milletlerarası istinabe denir.

Yanıt Açıklaması: Hukuk düzeninde yetki anlaşmasının  2 şekilde yapılması mümkündür. Ya taraflar aralarında sözleşme yaparken sözleşmenin bir maddesinde yetkili mahkemeyi belirleyebilirler ki bu takdirde yetki şartı / kaydı / klozu söz konusudur. Yahut sözleşmenin akdedilmesinden sonra taraflar ayrıca bir anlaşmayla yetkili mahkemeyi belirleyebilirler ki bu takdirde yetki sözleşmesinden bahsedilir. Belirtilerden ilki, sözleşmede yer alan bir kayıt şeklinde iken, ikincisinde anlaşmanın bizahatihi konusu yetkili mahkemenin belirlenmesidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türk hukukunda yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi konusu genel olarak MÖHUK’un 50 ilâ 59. maddelerinde düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bazı kararlar vardır ki bunlar maddi hukuka ait bir durumun kurulması, değiştirilmesi veya ortadan kaldırılması için mutlaka mahkemeden karar alınması gereken, tarafın veya tarafların mahkeme dışında istediği sonucu elde edemeyeceği nitelikte kararlar olup; mahkemenin talebi kabul etmesi hâlinde istenen sonuç, başka herhangi bir icraî işleme gerek kalmaksızın doğar. Bu kararlara yenilik doğurucu (inşaî) kararlar denir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Karakteristik edim bir sözleşmeye özelliğini veren, o sözleşmeyi karakterize eden edimdir. Sözleşmelerin büyük bir çoğunluğunda taraflardan birinin edimi paradır. Bu sebeple, karakteristik edim para edimi olarak kabul edilemez. Karakteristik edim, para ediminin karşısındaki edimdir. Dolayısıyla bir sözleşmedeki karakteristik edim borçlusu, para edimini ifa edecek tarafın karşısındaki taraftır. O¨rneğin satım sözleşmelerinde karak- teristik edim borçlusu satıcıdır. Kira, faktoring, leasing gibi kullanım hakkı veren sözleş- melerde kullanım hakkı veren kişinin edimi karakteristik edimdir. Hizmet ve veka^let gibi iş görme sözleşmeleri bakımından karakteristik edim iş görenin edimidir. Kefalet, rehin gibi sözleşmeler bakımından, garanti verenin edimi karakteristik edimdir. Sigorta sözleş- meleri gibi riskin üstlenildiği sözleşmelerde ise riski üstlenen kişinin (sigortacının) edimi karakteristik edim olarak kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kısmi Hukuk Seçimi Taraflar, sözleşmeye uygulanacak hukuk olarak seçtikleri hukukun sözleşmenin tama- mına uygulanacağını kararlaştırabilecekleri gibi, aralarındaki sözleşmeyi parçalamak su- retiyle farklı kısımlarına farklı devlet hukuklarının uygulanmasını da kararlaştırabilirler (MO¨HUK m. 24, f.2). Dolayısıyla kısmi hukuk seçimi de geçerlidir. Ancak taraflarca kısmi hukuk seçiminin yapılması durumunda, sözleşmenin makul şekilde bölünebilen kısımları bakımından farklı devlet hukuklarının uygulanması kabul edilmelidir. O¨rneğin satıcının hak ve yükümlülükleri bakımından A devleti hukukunun, alıcının hak ve yükümlülükleri bakımından B devleti hukukunun uygulanması kararlaştırılabilir. Hukuk Seçiminin Zamanı MO¨HUK m. 24, f. 3 uyarınca taraflar sözleşmelerine uygulanacak hukuku her zaman seçebilecekleri gibi, yapmış oldukları hukuk seçimini değiştirebileceklerdir. Ancak yine aynı hüküm uyarınca sözleşmenin kurulmasından sonraki hukuk seçimi, üçüncü kişi- lerin hakları saklı kalmak kaydıyla, geriye etkili olarak geçerlidir (MO¨HUK m. 24, f. 3). Sözleşmenin kurulmasından sonra yapılan hukuk seçimine ilişkin bu sınırlandırmanın amacı, sözleşmenin tarafı olmamakla birlikte söz konusu sözleşmeden belli haklar elde etmiş olan kişilerin söz konusu haklarının korunması isteğidir.

Yanıt Açıklaması: Demiryolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesi (COTIF/CIM).

Yanıt Açıklaması: Bağlama kurallarına ilişkin bir başka ayrım, tek yanlı ve çok yanlı (ya da iki yanlı) bağlama kurallarına ilişkindir. Ancak bağlama kuralında yer verilen objektif kriter çerçevesinde uygulanacak hukuk hâkimin hukuku olabileceği gibi yabancı bir devlet hukuku da olabilecekse, söz konusu kural “çok yanlı (ya da iki yanlı) bağlama kuralı” olarak isimlendirilir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’da Türk yargı teşkilatına ilişkin bazı temel ilkelere yer verilmiştir. Anayasa’nın 9. maddesinde, yargı yetkisinin bağımsız mahkemelerce kullanılacağı; 141. maddesinde, mahkemelerin kuruluşunun, görev ve yetkilerinin, işleyişinin ve yargılama usullerinin kanunla düzenleneceği belirtilmiştir. Anayasa’da ayrıca, bazı yüksek yargı organlarına ilişkin hükümler de bulunmaktadır. O¨rneğin m. 154’de Yargıtay, m. 155’de Danıştay’a ilişkin hükümler getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Uyuşmazlık bulunduğunu düşünen taraf, karşı tarafa yazılı bir talep göndererek, arabulucuya başvuru teklifinde bulunabilir; otuz gün içinde olumlu yanıt gelmezse teklif reddedilmiş sayılır.

Yanıt Açıklaması: Modern hukukta, genel olarak kuralları koyan ve kurallara riayet etmeyenlere karşı yaptırım uygulayan devlettir. Yaptırım uygulama görev ve yetkisi devletin tekelindedir. Bu nedenle, kendi kendine hak alma dahi, tanınmış istisnai hâller dışında ise veya şartları bulunmuyorsa devlet tarafından cezalandırılır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen bilgiler DTÖ'yü anlatmaktadır. Cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Hakem-bilirkişi kurumu, Türk hukukunda bugün için bizatihi kanuni bir düzenlemenin konusu değildir. Ancak, hakem-bilirkişilik, HMK m. 193 çerçevesinde Türk hukukunda delil sözleşmesi olarak kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: DGÖ’nün merkezi Brüksel’de bulunmakta olup, ayrıca Amerika, Avrupa, Asya Pasifik, Orta Doğu ve Afrika’yı içerecek şekilde altı adet bölgesel kapasite geliştirme ofisi de bulunmaktadır.