Diplomasi Tarihi

Yanıt Açıklaması: Meslekten yetişen ilk sefir ise 1872’de Atina’ya atanan Mahmut Esat Bey olmuştur. Mahmut Esat Bey’in kariyeri Bâbıâli Tercüme Odası’nda başlamıştır. Dört yıl Paris’te devlet adına eğitim gördükten sonra hariciye hizmetine geri dönen Mahmud Esat Bey mesleği boyunca Saint Petersburg, Paris, Peşte gibi dış merkezlerde Katiplik kademelerini geçtikten ve merkezde Tercüme Odası’nda çalışmış, ardından otuz beş yaşında Atina’ya atanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ford’un başkanlık döneminin 1977’de son bulmasına kadar bakanlık yapan Kissinger’in, bu görevlerinde ABD dış politikasına ne şekilde yön verdiğinin ayrıntılarına burada girilmesi doğal olarak söz konusu değildir. Bununla beraber, süper güçler arası “détente” politikalarına katkıları, Çin’e açılım, Vietnam savaşının sona erdirilmesinde oynadığı ve 1973’te Kuzey Vietnam’lı muhatabı ile ortaklaşa Nobel Ödülü kazandıran hayati rolü hatırlatmak gerekir. Devletteki kariyerinden sonra Kissinger hâlâ aranan bir danışman ve yorumcu olarak kalmıştır. Üç büyük ciltlik hatıraları yanında 1994’te yayınladığı Diplomasi adlı eseri ile diplomasi teorisi alanında kendini kabul ettirmiş yazarlar arasında yerini almıştır. bu doğrultuda doğru seçenek B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1648 Münster - Osnabrück Antlaşmalarıyla Avrupa hükümdarları o zamana kadar hep savaşa ve çatışmaya dayanan ilişkilerini bir düzene sokma gereğini anladıkları zaman, diplomatik teori daha açık bir ‘siyasi’ renge bürünmüştür.

Yanıt Açıklaması: Karşılıklılık kavramının söz konusu olmadığı bu dönemlerde, Avrupa devletlerinin İstanbul’da daimi elçi bulundurmaları Osmanlı Devleti’nin büyüklüğünün ve Osmanlı padişahlarına saygının bir işareti sayılır ve yabancı elçiler, ülkeleri adına talepte bulunmaya gelen misafirler olarak görülürdü. Nitekim, daimi elçilerin ve önemli bir diplomatik misyonla veya protokol gereği tahta çıkma veya barış akdi için Osmanlı Devleti’ne gelen fevkalade ve orta elçilerin, Osmanlı sınırından içeri girdikleri andan itibaren her türlü yol masrafları, ağırlama ve konaklama giderleri devlet tarafından karşılanırdı. Buna karşı, ilişkilerin bozulduğu hâllerde ‘aman’ ile gelmiş olan yabancı devlet elçisinin misafirlik statüsü iptal edilmekte hatta hapsedilmekteydi. Elçi hapsi uygulaması, savaş açılan ülkedeki Osmanlı tüccar ve uyruklarının iadesini sağlamak için de başvurulan bir yöntemdi. Son olarak 1799’da Mısır sorunu nedeniyle Fransa’ya savaş açıldığında Fransa Maslahatgüzârı Ruffin’in maiyeti ile birlikte Yedikule’ye hapsedilmesinden sonra, karşılıklılık ilkesine dayalı diplomasiye geçilen III. Selim döneminde elçi hapsedilmesi uygulamasından vazgeçilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Her hâlükârda karşılıklılığa dayanan 19. Yüzyıl başlarına kadarki beş yüz yıla yakın bir sürede Osmanlı Devleti’nin yabancı ülkelerle siyasi, hukuki ve ekonomik ilişkilerde İslami bir kavram olan ‘aman (veya eman)’ sistemi temel ilkeyi oluşturmuştur. Arapçada güven ve güvenlik demek olan bu kelime İslam ülkesine girmek isteyen bir kişi veya orduya müsaade, güvence vermek anlamını taşımaktadır

Yanıt Açıklaması: ‘Modern diplomasi’ özel hukuki kurallarla korunan ve sürekli olarak dış ülkelerde veya uluslararası kuruluşların merkezlerinde ikamet eden diplomatların oluşturduğu bir ağın dış politika uygulama faaliyetleri şeklinde doğmuştur.Bu ağ ilk olarak İtaya yarımadasında 15. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmış ve Münster ve Osnabrück Kongrelerini (1644-8) izleyen iki buçuk asır içinde belirli bir olgunluğa ulaşmıştır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Maksim Litvinov 1941-1943 yılları arasında ABD Büyükelçisi, sonra da Sovyetler Birliği Dışişleri Halk Komiser Yardımcısı olmuştur. Stalin 1941-1946 yılları arası Sovyetler Birliği Halk Komiserleri Kurulu Başkanılığı yapmıştır. Aleksey Rikov ve Dmitri Şepilov dışişleri halk komiserliği yapmalarına rağmen ilk dışişleri halk komiserliğine atanan Troçki’dir.

Yanıt Açıklaması: Edmund Burke’nin diplomasiye yönelik tanımı şöyledir: "Diplomasi uluslararası ilişkilerde ve müzakerelerde maharet ve yetenektir." Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1863 yılında Batı üniversitelerine benzer bir bilim kurumu olarak ilk Osmanlı Darülfünun’u kurulmuştur. Hariciye Nezareti Avrupa diplomasi modeli çerçevesinde reforme edilmiştir. Ayrıca, o vakte kadar fenerli Rumlar veya lisan bilen diğer gayrımüslimler tarafından yürütülen hariciye hizmetlerine lisan bilen, yetenekli memurlar almak üzere Hariciye Nezaretine bağlı olarak bir Lisan Mektebi dahi açılmıştır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Olumsuz tanımlar da eksik değildir: Ambrose Bierce’e göre diplomasi ‘ülkesi için yurtsever yalan söyleme sanatıdır’. Talleyrand için ‘diplomasi yalan söylemek ve inkâr etmektir’. Ludwig Boerne de benzer görüştedir: ‘diplomasi Fransızca konuşmak, konuşup bir şey söylememek ve sahte laflar etmektir’. Çarpıcı tanımlama örnekleri de vardır: ‘diplomasi başkasının sizin istediğinizi yapmasına müsaade etmektir’. Lester B.Pearson; ‘diplomasi savaşın başka vasıtalarla sürmesidir’ Zhou Enlai. Ve bir atasözü: ‘diplomasi en fena şeyleri en hoş şekilde söylemektir’. Bu bağlamda doğru seçenek E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İlk dışişleri halk komiserliğine atanan Troçki’nin dış ilişkilere yaklaşımı son derece radikaldi. Onların düşüncesine göre komünist devrimi nasıl olsa bütün Avrupa’ya yayılacaktı, sonra da sırada bütün dünya vardı. Dolayısıyla “dış ilişkiler” ancak geçici bir durum olabilirdi.

Yanıt Açıklaması: Avrupa devletleri sisteminin doğuş sancıları 17. yüzyıl sonundaki kısa süren savaşlarının yanısıra Yedi Yıl Savaşları’nın 1763’te sona ermesiyle tamamlandı. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Hans Morgenthau’nun Uluslararası Siyaset: Güç ve Barış Mücadelesi adlı eseri uluslararası siyasette gerçekçilik teorisini en tutarlı şekilde ortaya koyan bir metin olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ sona ererken Batı Avrupa'da Papalık dışında diplomatik alanda belirli adımlar atan en önemli siyasi birim Venedik idi. Konstantinopolis ile yakın ilişkileri dolayısıyla Bizans diplomatik sisteminden esinlenen Venedik diplomasisi önce diğer İtalyan şehir devletleri, daha sonra Fransa ve İspanya tarafından kopya edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1748 Aix-la-Chapelle anlaşması görüşmelerinde Fransızca alfabetik sırasının kabul edilmesi Fransa’nın diplomatik zaferi sayılır. Aslında Fransa’nın bu konudaki daha önemli başarısı bütün Viyana Kongresi sürecinde ve Kongre nihai senedinin yazılmasında Fransızcanın kullanılmış olmasıdır. Gerek Viyana Kongresi’nde gerek daha sonraları Aix-la-Chapelle ile 1763 Paris ve 1783 Andlaşmalarında, bu kullanımın geçici olduğunu belirten kayıtlar bulunmakta ise de 19. yüzyıl boyunca uluslararası ilişkilerde Fransızca özel bir yer işgal etmeye devam etmiştir. Bu arada İngiliz dışişleri bakanlığının yabancı diplomat ve hükümetlerle İngilizcenin kullanılması konusundaki ısrarlı tutumları Fransızcanın bu hâkimiyetini uzun süre sarsamamıştır (Fransızlar bugün de, dillerinin uluslararası ilişkilerdeki bu tarihî üstünlüğünü savunsalar dahi, İngilizceye karşı bu davayı kaybettikleri açıktır). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Venedik, İstanbul’un fethinin hemen ardından daimi elçi bulunduran ilk devlet olmuştur

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ'da diplomasi esas olarak kilise etrafında gelişti.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle Avrupa büyük güçleri arasında kırk yıldan fazla sürdürülebilmiş olan barışın sonu geldi. Böylece “klasik” diplomasinin ayakta durmasına katkıda bulunduğu güçler dengesi sistemi de çökmüş oldu.