Uluslararası İlişkiler Kuramları 1

Yanıt Açıklaması: Oyun teorisine yöneltilen temel eleştiri : Teorinin uluslararası ilişkileri basitleştirmesi

Yanıt Açıklaması: Modern zamanlar dikkate alındığında karar verme süreci, sistematik bir araştırma konusu olarak ilk defa siyaset biliminin dışındaki diğer alanlarda söz konusu olmuştur. Örneğin; psikoloji alanında çalışan araştırmacılar, kişilerin kararlarını etkileyen motivasyonlar üzerinde durmuşlar ve bazı insanların karar verirken diğerlerine göre daha fazla zorlanmasının nedenlerini sorgulamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Çatışmayı ve rekabeti öngören karar verme süreçlerine ve ilişki biçimlerine uygulanacak bir teori olarak eleştiriler de almıştır. Özellikle dünya politikasının bir oyuna indirgenmesi, aşırı basitleştirme ve soyutlaştırma olarak değerlendirilmektedir. Oyun teorisi, farklı amaçları ve çıkarları olan iki ya da daha fazla oyuncu (aktör) arasındaki ilişkileri inceler. Hiçbir oyuncu, oyunu tamamen kontrol edebilme imkânına sahip değildir ve sonuçları belirleyen, tarafların izleyecekleri stratejilerdir. Her bir oyuncu ya da taraf, diğer tarafın izleyeceği olası politikaları dikkate alarak politikasını ve stratejisini belirler. Her oyunda oyuncular için tehdit, hile, blöf ve karşı blöf gibi olası politikalar ve davranışlar bulunabilir. Bununla beraber, her zaman çatışma söz konusu olmamakta, işbirliğinin mümkün olduğu durumlar da gündeme gelebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Thomas Kuhn bilimsel gelişmeyi, normal bilim ve devrimci bilim (olağanüstü bilim) dönemi olmak üzere iki döneme ayırarak incelemektedir. Bir paradigmanın varlığında, onun yönlendirmesi doğrultusunda yapılan bilim normal bilimdir. Eğer bu normal bilim döneminde, eldeki paradigma bulmaca çözmede yetersiz kalır ya da başarısızlığa uğrar ve bu, bütün bilim dalını ilgilendiren aykırılıklar haline gelirse bunalım da başlar. Bunalım yeni paradigmanın yürürlükteki paradigmanın yerini almasıyla sona erer. Bu paradigma değişikliğine Khun bilimsel devrim demektedir.

Yanıt Açıklaması: Pangernemik yaklaşımlar “lebensraum” politikalarına önemli ölçüde destek sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Kaplan, güç dengesi sisteminin devam edebilmesi için birbirine yakın güçte en az beş ulusal devletin bulunması gerektiği üzerinde durmaktadır. Bu sayının altına düşülmesi, sistemin yıkılmasıyla sonuçlanabilir. Örneğin, bu sayının üçe inmesi durumunda, herhangi iki devlet anlaşarak, diğer devleti yok etme yoluna gidebilir.

Yanıt Açıklaması: Popper’a göre bilimsel teorileri diğerlerinden ayıran yanlışlama ilkesidir. Bir teori için onu doğrulayan istenildiği kadar sayısız kanıt ileri sürülebilir fakat bilimsel olabilmesi için sınanabilir yani yanlışlanabilir olması gerekir. Tüm kuğular beyazdır gibi bir önerme için beyaz kuğuların sayılması imkansızken bir siyah kuğunun gösterilmesiyle yanlışlanabilir ve bu şekilde formüle edilirse bilimsel hale gelebilir.

Yanıt Açıklaması: Realistlere göre devletin varlığını sürdürmeye ilişkin olan ulusal güvenlik konusu yüksek politika, ticari, mali, parasal, sağlıkla vb. ilgili konular da alçak politika olarak değerlendirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Oyun teorisi, genel olarak realizmin varsayımlarıyla analiz yapan bir teoridir. Öncelikle devletlerin rasyonel davrandıklarını varsayması, devletler arasındaki ilişkileri çıkar maksimizasyonuna dayandırması ve uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak devleti kabul etmesi, realizmin özelliklerini yansıtmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Hume empirik yönteme dolayısıyla pragmatizme inanmış olan bir düşünürdür.

Yanıt Açıklaması: Karar verme teorisi, karar verme sürecini analiz ederken bunu bazı modeller yardımıyla yapmaktadır. Bunlar arasında, iki adım ileri bir adım geri ya da küçük değişiklikler modeli, sarhoş yürüyüşü modeli, kumarbazın iflası modeli, rasyonel politika modeli, örgütsel süreç modeli, bürokratik politika modeli, küçük gruplarla karar verme modeli, standart prosedürler modeli ve şelale modeli en fazla bilinendir ve kullanılanlardır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Oyunlar işbirliğine açık olup olmamalarına göre sınıflandırılabilmektedir. Oyun teorisi ve modelleri, esas olarak sonuçlar üzerine kurulu olduğundan, bu çerçevede kazancın yapısı, oyunun niteliğinin belirlenmesi açısından ayrı bir öneme sahiptir. Poker, briç ve dama gibi rekabete dayalı oyunlar dışında, pek çok oyun, işbirliğine yol açabilir hatta bunu gerektirir. Buradan yola çıkarak oyunlar, sabit toplamlı (sıfır toplamlı) ve değişken toplamlı oyunlar olarak, iki ana gruba ayrılmaktadır. Bunlardan sabit toplamlı oyunlar, oyuncular arasında tam rekabete dayalı oyunlardır. Bu tür oyunlar; birinin kazancı diğerinin kaybına eşit olduğu için, sonucun sıfır çıktığı, sıfır toplamlı oyunlar olarak nitelendirilmektedir. Oyunculardan birinin kazancı diğerinin aynı oranda ve miktarda kaybı anlamına geldiği için sonucun değişmemesi nedeniyle sabit toplamlı oyunlar olarak nitelenebilir. Sıfır toplamlı olmayan oyunlar da diyebileceğimiz değişken toplamlı oyunlardaysa oyunun sonundaki toplam kazanç, Tarafların izleyecekleri ortak stratejilere bağlı olarak değişebilmektedir. Oyuncular arasında yapılacak işbirliği ya da izlenecek stratejinin koordinasyonu, oyunun sonunda elde edilecek kazancı artırabilir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararas› sistem teorisi, devletlerin büyüklükleri, aralar›ndaki iliflkiye ba¤l› olarak gelifltirilen sistem modelleri ile devletlerin d›fl politikalar›n› aç›klar ve analiz eder. Buna göre, uluslararas› yap›n›n; güç dengesi, iki kutuplu, çok kutuplu veya tek kutuplu olufluna göre devletlerin d›fl politikalar› de¤iflebilmekte, çat›flma ve ifl- birli¤i ihtimali artmakta ya da azalmakta, uluslarararas› hukukun ve diplomasinin ifllevsel olup olmayaca¤›na önceden karar verilebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Ulusal güç dendiğinde, en başta askeri güç akla gelmekle beraber siyasal altyapı, ekonomik durum, coğrafi konum, dolayısıyla büyüklük, nüfus ve teknolojik düzey de aynı derecede önemlidir. Realist yazarlar için ulusal güç, uluslararası politika ve dış politikanın oluşumunda ana öğe olup, hem bir araç, hem de doğrudan doğruya bir amaç olarak uluslararası politikanın temelini oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: "Sistemi oluşturan değişkenlerin etkileşim içinde olmaları", Morton A. Kaplan’ın sistem tanımına göre temel bir varsayımdır.

Yanıt Açıklaması: Descartes’ın idealizmine karşı natüralist bir görüşün radikal temsilcisi olan Thomas Hobbes (1588-1679), Kara Avrupası rasyonalizminin karşısında yer alan yeniçağ empirizminin doğmasında önemli bir işleve sahip olmuş, bir ingiliz filozofudur. Hobes'a göre her şey -maddi,ruhi, insanlarla ve devletlerle olan her şey- doğal nedenlere bağlıdır ve bütün bilgilerimiz nesnelerin duyu organlarımız üzerindeki etkilerinden meydana gelir. Bu yönüyle Hobbes materyalist ve naturalist bir düşünceye sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Marks’ın temel yapıtı olan Kapital’de ayrıntılı olarak ele aldığı artı değer tezine göre işçi, kapitalist sermaye birikimine yol açan ve kapitalist yeniden üretimin ana unsurunu oluşturan artı değeri üretir. Artı değer, dolaşıma konan paranın ilk değerindeki artış olup, bunun kaynağı ücretli emektir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası sistemi incelerken dünyayı merkez (core) ve çevre (periferi) ülkeler olmak üzere ikiye ayıran Galtung, bu sınıflandırmayı yaparken her ülkenin de kendi içinde merkez ve çevreye ayrılabileceğini belirtir. Galtung’a göre yapısal şiddeti doğuran bu merkez çevre ya da metropol uydu ilişkisidir. Galtung bu ilişkiyi emperyalizm olarak nitelemektedir.

Yanıt Açıklaması: K. J. Holsti ise tarihsel faktörlerin yan›s›ra, sistemin s›n›r›n›, sistemdeki siyasal birimler aras›ndaki iliflkileri, gücün da¤›l›m›n›, siyasal birimlerin temel karakterlerini ve bunlar aras›ndaki iliflkileri düzenleyen kurallar›n iflleyifl biçimini dikkate alarak, befl uluslararas› siyasal sistem modeli ortaya koymufltur. Bunlar s›ras›yla: 1) Hiyerarflik sistem, 2) güç dengesi sistemi, 3) gevflek iki kutuplu sistem, 4) s›k› iki kutuplu sistem ve 5) çok kutuplu sistemdir. Di¤er sistemci yazarlar gibi Holsti de devletlerin, farkl› uluslararas› sistemlerde farkl› davran›fllar ortaya koydu¤unu göstermeye çal›flmaktad›r. Di¤er bir deyiflle gücün yaklafl›k olarak eflit bir flekilde da¤›lm›fl oldu¤u, bir güç dengesi sisteminde, devletlerin davran›fllar›, etkileflimin ald›¤› biçim, iki kutuplu ve çok kutuplu sistemlerden farkl›l›k göstermektedir (1974: 92-96).