Uluslararası İlişkiler Kuramları 1

Yanıt Açıklaması: Neorealizmin, klasik realizmden farklılıkları; yapı olarak tanımlanan sistemin, devletlerin dış politikası üzerindeki belirleyici ve sınırlayıcı etkisi üzerinde durması, uluslararası politikada davranışsal düzenlilikler olduğunu varsayması, dış politikalardaki benzerliklere dikkat çekmesi, bilim felsefesinin ilkelerini önemsemesi, tarihsel bir yaklaşım yerine yapısalcı bir yaklaşımı benimsemesi ve anarşi kavramına yüklediği anlamdır.

Yanıt Açıklaması: Bunların göz önünde bulundurulması devletler arasında bir karşılaştırma yapmayı kolaylaştırdığı gibi, söz konusu devletin davranışlarının daha sağlıklı bir şekilde analiz edilmesine de imkân tanımaktadır (Snyder et. al. 1969: 200-201).

Yanıt Açıklaması: Evrensel sistem ve birim veto sistemi Kaplan’ın geliştirdiği modellerdir. Bunların dışında kalan modeller Holsti ile benzerlik göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: "Milli gelir", karar verme teorisinde dikkate alınması gereken öğelerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Sistem teorisi ya da uluslararası sistem teorisi, devletler arasındaki güç dağılımının ve ilişkilerin belirlediği, aralarında bağımlılık ilişkisi olan, egemen ulus devletlerin oluşturduğu yapıyı inceler. Teorinin başlıca varsayımı, uluslararası sistem denilen bu yapının, devletlerin dış politikalarını belirlemesidir. Bu anlamda sistem ve yapı ile onun unsurları olan devletlerin dış politikaları arasında tek taraşı, tayin edici ve belirleyici bir ilişkinin olduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla yapıyla devletlerin dış politikaları arasında, deterministik bir ilişki kurulmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Rastgele adımlar modelinde politika sürekli farklı etkilere açık olduğundan, her an değişiklik gündeme gelebilir. Dolayısıyla politikanın sonucunu baştan tahmin etme imkânı bulunmamaktadır. Ulusal politikalar ve tarihi olaylar belli bir noktadan başlamakta fakat daha sonra tasarlanan ya da rastgele gelişen olayların etkisiyle büyük değişiklikler geçirerek farklı bir görünüm kazanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Klasik iktisadın tanımına göre uluslararası ekonomi, ulusal ekonomilerin toplamından ibaret olan ve uluslararası ekonomik etkileşimlerinden oluşan bir süreçtir. Dünya ekonomisi ise bunun ulusal ekonomileri aşan bir nitelik kazandığına ve çok uluslu sermaye hareketlerini, özel finans kurumlarının ve bireylerin ekonomik faaliyetlerini de içine alan daha karmaşık bir sürece dönüştüğünü ifade etmek için kullanır. Oysa Wallerstein’a göre dünya ekonomisi bir toplumsal iş bölümüdür. Bu anlamda ne 20. Yüzyıla özgü bir ifade ne de ulusal ekonomilerden oluşan bir ekonomidir; dünya ekonomisi kapitalist üretim sürecinin oluşturduğu bir sistemdir ve dolayısıyla kapitalist bir yapıya sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Sonsuz Barış Immanuel Kant’ın 1795’te yazmış olduğu bir eserdir.

Yanıt Açıklaması: S‹STEM MODELLER‹NE YÖNEL‹K ELEfiT‹R‹LER Kaplan’›n sistem modellerine yönelik elefltirilerde, söz konusu sistemlerden, özellikle güç dengesi ve gevflek iki kutuplu sistemin d›fl›nda kalan sistemlerin, büyük ölçüde, varsay›msal nitelikte sistem modelleri oldu¤una dikkat çekilmektedir. Bu anlamda, s›nama olana¤› olmayan modeller olduklar› için, bilimsel niteliklerinin oldukça tart›flmal› oldu¤u ifade edilmektedir. Özellikle bunlardan, birim veto sistemi ve s›k› iki kutuplu sistemin, di¤er sistem modellerinin bozulmas› ya da gelifl- mesi sonucu ortaya ç›kabilece¤i ileri sürülürken, hiyerarflik ve evrensel sistem modellerininse iç politika ve uluslararas› politika aras›ndaki ay›r›m çizgisinde yer ald›klar›, çünkü bu sistemlerin yap›sal ve içsel (kurumsal ve hükümetsel) unsurlara birlikte iflaret etti¤i belirtilmektedir. Kaplan’›n sistem modellerine yöneltilen bir baflka elefltiriyse söz konusu modellerin statik soyutlamalar olduklar› fleklindedir (Reynolds, 1979: 39)

Yanıt açıklaması yok

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Güç Dengesi Sistemi sayıları en az beş olması gereken ve güçlerinin yaklaşık olarak eşit olduğu varsayılan ulusal devletlerden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Üçlü düşünceye (trinary thinking) göre dünya jeopolitiği, başlıca üç güç merkezine ayrılmıştır. Bunlar; okyanuslar ya da deniz alanları (maritimes), kıtalar ya da kara parçalar› (continentals) ve kenar kuşak (rimland) olup, dünya politikası hep bu üçü arasındaki dengeye oturmuştur.

Yanıt Açıklaması: Pozitivizm bilimin tekliği üzerinde durur, toplumsal olayların doğa bilimlerinin yöntemleriyle açıklanabileceğini ileri sürer. Epistemoloji bilginin kaynağıyla ve bilimsel bilginin gelişimiyle ilgilidir ve bu çerçevede kısaca bilgi teorisi olarak ifade edilir. Ontoloji varlığın kendisini, varlığın temel özelliklerini konu alan kısaca varlığın bilimi anlamına gelen kavramdır. Metodoloji bilimsel araştırmalarda ve bilimsel bilgiye ulaşmada yöntem kullanımıyla ilgili bir kavramdır. Rasyonalizm ise akılcı yaklaşımı benimser ve gerçek bilginin akıl ve zihin yoluyla tümdengelim yöntemiyle ulaşılan bilgi olduğunu iddia eder.

Yanıt Açıklaması: Fransız coğrafya okuluna göre, insan kendi doğal çevresini değiştirebilen ve kendisine yönelik seçenekleri en sonunda kendisi belirleyebilen bir karaktere sahiptir. Bu nedenle çevre ve özellikle coğrafya, insanın eylemlerini etkileyen çok sayıda unsurdan biri olarak görülmelidir. Coğrafya bize ne yapmamızı emreden bir öğe olmayıp tercihlerimizi oluşturmada yol göstericidir. Coğrafya ve çevresel faktörler bu anlamda insan davranışlarını koşullandırmak yerine, dış politika davranışlarının oluşmasında karar vericinin önündeki seçeneklere işaret etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Oyun teorisi, genel olarak realizmin varsayımlarıyla analiz yapan bir teoridir. Öncelikle devletlerin rasyonel davrandıklarını varsayması, devletler arasındaki ilişkileri çıkar maksimizasyonuna dayandırması ve uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak devleti kabul etmesi, realizmin özelliklerini yansıtmaktadır. Ayrıca ilişkilerde belirsizlik ve güvensizlik, oyun teorisinin de temel varsayımları arasında yer almaktadır. Oyun teorisi, yukarıda da belirtildiği gibi oyuncuların rasyonel davrandığını, rakibin en olumsuz tutumuna göre stratejinin belirlendiğini ve çıkarın maksimum kılınması ya da zararın minimuma indirilmesinin temel amaç olduğunu varsayar. Optimal denge noktası, her iki oyuncu için de minimaks (maksimum zararın minimuma indirildiği) ya da maksimin (minimum kazancın maksimuma çıkarıldığı) noktasıdır.

Yanıt Açıklaması: Rosecrance, Avrupa Ahengi (Concert of Europe), Milletler Cemiyeti (League of Nations) ve Birleşmiş Milletler Örgütü (United Nations) gibi mekanizmaları düzenleyici mekanizmalar olarak dikkate alırken devletler arasındaki güç mücadelesi, çıkar çatışmaları ve ayrılıkçı hareketler gibi, sistemdeki istikrarı tehdit eden gelişmeleri ise bozucu girdiler olarak adlandırmaktadır. Diğer taraftan yazar, emperyalizmin hâkim olduğu bir ortamda işgal edilecek toprakların kalmamasını, çevresel kısıtlayıcı olarak değerlendirmektedir. Bozucu girdilerin ağırlıkta olması, sistemi istikrarsız, düzenleyici mekanizmaların ağırlıkta olmasıysa istikrarlı olarak nitelemektedir.

Yanıt Açıklaması: Karar verme yaklaşımlarında, karar vericinin kişiliği ve dış politikayla ilgili gelişmeleri algılayış biçimi önemli olduğu kadar, bu kararın oluştuğu içsel, dışsal çevrenin ve bürokrasinin etkisi de önemlidir. Ancak karar verme teorisine göre, içsel ve dışsal gelişmeler ve faktörleri nihai aşamada karar haline dönüştüren ve dış politikayı belirleyen yine bireydir. Aynı koşullarda ve aynı durum karşısında farklı karar vericiler farklı karar verebilmektedir.

Yanıt Açıklaması: K. J. Holsti ise tarihsel faktörlerin yan›s›ra, sistemin s›n›r›n›, sistemdeki siyasal birimler aras›ndaki iliflkileri, gücün da¤›l›m›n›, siyasal birimlerin temel karakterlerini ve bunlar aras›ndaki iliflkileri düzenleyen kurallar›n iflleyifl biçimini dikkate alarak, befl uluslararas› siyasal sistem modeli ortaya koymufltur. Bunlar s›ras›yla: 1) Hiyerarflik sistem, 2) güç dengesi sistemi, 3) gevflek iki kutuplu sistem, 4) s›k› iki kutuplu sistem ve 5) çok kutuplu sistemdir. Di¤er sistemci yazarlar gibi Holsti de devletlerin, farkl› uluslararas› sistemlerde farkl› davran›fllar ortaya koydu¤unu göstermeye çal›flmaktad›r. Di¤er bir deyiflle gücün yaklafl›k olarak eflit bir flekilde da¤›lm›fl oldu¤u, bir güç dengesi sisteminde, devletlerin davran›fllar›, etkileflimin ald›¤› biçim, iki kutuplu ve çok kutuplu sistemlerden farkl›l›k göstermektedir (1974: 92-96).

Yanıt Açıklaması: Çıkarların uyumu doktrinine göre, birey kendi çıkarı için çalışırken toplum çıkarı için de çalışmış olur. Kendi çıkarı peşinde koşan devlet, uluslararası toplumun çıkarına da çalışmış olur. İdealistlere göre bireyin görevi toplumun genel yararına tabi olmaktır. Realist düşünür Carr bu doktrini, idealistlerin kendi çıkarlarını, dünyanın geri kalanına kabul ettirmek amacıyla bir evrensel çıkar fikri oluşturma çabası olmakla eleştirmektedir.