Uluslararası İlişkiler Kuramları 1

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Her iki yaklaşımın temel kavramları güç mücadelesi, kendine güvenme ve güvensizliktir. Yine her iki kurama göre, uluslararası ilişkilerin temel aktörü olan devletler bütüncül ve yekpare yapılardır. Bencil davranan ve sadece ulusal çıkarları doğrultusunda hareket eden rasyonel birimlerdir. Neorealizmin klasik realizmden farklılıkları ise; yapı olarak tanımlanan sistemin devletlerin dış politikası üzerindeki belirleyici ve sınırlayıcı etkisi üzerinde durması, uluslararası politikada davranışsal düzenlilikler olduğunu varsayması, dış politikalardaki benzerliklere dikkat çekmesi, bilim felsefesinin ilkelerini önemsemesi, tarihsel bir yaklaşım yerine yapısalcı bir yaklaşım benimsemesi, ahlak ve etik gibi normatif unsurlar üzerinde durmaması ve anarşi kavramına yüklediği anlamdır.

Yanıt Açıklaması: Tarihi, birtakım evrelere ayıran Mackinder’e göre, birinci evrede Makedonyalılar Akdeniz’e hâkim olarak kara üstünlüğünü sağlamıştır. İkinci evrede Romalıların Kartacalıları yenerek Akdeniz’e hâkim olması bir kere daha kara gücünün üstünlüğüyle olmuştur. Mackinder, modern dönemdeyse İngiltere’nin ilk önemli deniz gücü olarak öne çıkmış olmasına rağmen, XX. yüzyılda Avrupa’nın büyük devletlerinin baskısıyla zor anlar yaşadığına ve bu konumunda önemli bir gerileme yaşandığına işaret etmiştir. Çağdaş dünyadaysa deniz güçlerinin nispî üstünlüğünün geçici bir durum olduğunu belirterek, teknolojik gelişmeyle üstünlüğün zaman içerisinde tekrar kara gücüne geçeceğini ileri sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Realist okulun önde gelen yazarlarından Strausz-Hupe, diğer realist düşünürlerden biraz farklı olarak, coğrafya ve çevresel faktörlere daha fazla önem vermekte ve bunun siyasal davranışı sınırlayıcı bir etkiye sahip olduğunu belirtmektedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Liberal düşünür, ‹ngiliz iktisatçı John A. Hobson’a göre, emperyalizm kapitalizm içindeki yanlış uygulamalardan kaynaklanan yapısal bir sorundur. Kapitalist toplumlar aşırı üretim ve yetersiz tüketim ikilemini yaşamaktadır. Hobson, kapitalist devletlerin ortaya çıkan zenginlik fazlasını bir takım refah artırıcı önlemlerle yeniden bölüştürecek bir sistem geliştirmeleriyle bu yapısal sorunu çözebileceklerini savunmuştur. Pratikte kapitalist devletler bunu yapmak yerine, ortaya çıkan sermaye fazlasını ülke dışında kâr elde etmek amacıyla yeniden yatırıma dönüştürmeyi tercih etmektedir. Diğer bir deyişle ülke içinde kullanılmayan sermaye ve tüketilmeyen mal için, yeni yatırım ve pazar olanaklarının araştırılması emperyalizme yol açmaktadır. Hobson, emperyalizmin kaçınılmazlığını kabul etmeyerek halkın tüketim gücünü yükseltmek gerektiğini ileri sürmektedir. Lenin, emperyalizm ve savaşlar arasındaki ilişkiyi açıklarken I. Dünya Savaşı’na kadar olan dönemdeki savaşların, emperyalist güçlerin sömürge mücadelesinden kaynaklandığını ileri sürmektedir. Ancak, emperyalist devletler arasındaki işbirliğinin, özellikle Asya ve Afrika’daki azgelişmiş bölgelerin sömürülmesi amacını taşı-dığına da işaret etmektedir. Emperyalist güçlerin ayrı ayrı etki alanı oluşturma çabaları için yapılan ittifaklar, savaşa, geçici olarak ara verilmesine neden olmuştur. Kapitalist devletlerin bu pazarlara ve hammadde kaynaklarına her zaman ihtiyaçları olduğu için, kapitalist devletlerin var olduğu bir dünyada çatışma eksik olmayacaktır. Dolayısıyla Lenin’e göre, uluslararası çatışmaları ortadan kaldırmanın önkoşulu kapitalizmi ortadan kaldırmaktır. Zira bir kapitalist ülkenin genişlemesi mutlaka diğer bir ülkenin zararına olacağından, kapitalist emperyalizm uluslararası savaşları kaçınılmaz hale getirmektedir (Dougherty ve Pfaltzgraff, 1990: 230-31). Paul Sweezy de emperyalizmi dünya ekonomisinin gelişiminde bir aşama olarak tanımlamaktadır. Sweezy’ye göre bu aşamada (a) endüstri malları için dünya pazarında ileri kapitalist ülkeler rekabet halindedir; (b) tekelci sermaye hakim sermaye şeklidir; (c) sermaye ihracı dünya ekonomik ilişkilerinin belirgin özelliğidir. Bu temel ekonomik ilişkilerin sonucu olarak iki özellik daha bulunmaktadır: (d) dünya pazarında çıkar çatışmaları ve uluslararası tekelci birleşmelere yol açan ciddi rekabet ve (e) dünyanın işgal edilmemiş yerlerinin önde gelen kapitalist güçler (ve onların uyduları) tarafından paylaşılması (Sweezy, 1975: 79).

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Uluslararası ilişkilerde devletlerin dışındaki uluslararası örgütler, ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşları, ulusal ve uluslararası medya kuruluşlarının rolü dikkate alınmaz. Bu realizmin egemen ulus devlet varsayımıyla ilgilidir. Yüksek politika, realistler için devletin varlığını sürdürmeye ilişkin ulusal güvenlik konusu olarak nitelendirilmektedir. Kendine güvenme ise, realistler için, her devletin kendi güvenliğini kendisinin sağlaması varsayımıdır.

Yanıt Açıklaması: Merkez ve periferi ülkeler coğrafi ayırımla belirlenmezler. Ancak merkez ülkelerin ve periferi ülkelerin belli coğrafi bölgelerde yoğunlaşmış oldukları görülür. Merkez ve Periferi bölgelerin üretim biçimleri ve ekonomik faaliyetleri de farklılaşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Jeopolitik düşünce okulu altı grupta değerlendirilebilir. Geofrey Parker’ın sınıflandırmasına göre; ikili düşünce (binarist), marjinalistler, üçlü düşünce (trinary), bölgeciler (zonalist), merkezciler ve çoğulcular (pluralist) olarak ele alınmaktadır. Tekilciler bu sınıflandırmaya dahil değildir.

Yanıt Açıklaması: Jeopolitik teoriye göre ülkesel genişlikle dış politika arasında doğrudan bir nedensellik ilişkisi vardır.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş dünyada deniz güçlerinin nispi üstünlüğünün geçici bir durum olduğunu ve dengenin kara gücü lehine değişeceğini belirten jeopolitikçi : Mackinderdir.

Yanıt Açıklaması: Liberal düşünür, İngiliz iktisatçı John A. Hobson’a göre, emperyalizm kapitalizm içindeki yanlış uygulamalardan kaynaklanan yapısal bir sorundur. Kapitalist toplumlar aşırı üretim ve yetersiz tüketim ikilemini yaşamaktadır. Hobson, kapitalist devletlerin ortaya çıkan zenginlik fazlasını bir takım refah artırıcı önlemlerle yeniden bölüştürecek bir sistem geliştirmeleriyle bu yapısal sorunu çözebileceklerini savunmuştur. Pratikte kapitalist devletler bunu yapmak yerine, ortaya çıkan sermaye fazlasını ülke dışında kâr elde etmek amacıyla yeniden yatırıma dönüştürmeyi tercih etmektedir. Diğer bir deyişle ülke içinde kullanılmayan sermaye ve tüketilmeyen mal için, yeni yatırım ve pazar olanaklarının araştırılması emperyalizme yol açmaktadır. Hobson, emperyalizmin kaçınılmazlığını kabul etmeyerek halkın tüketim gücünü yükseltmek gerektiğini ileri sürmektedir. Lenin, emperyalizm ve savaşlar arasındaki ilişkiyi açıklarken I. Dünya Savaşı’na kadar olan dönemdeki savaşların, emperyalist güçlerin sömürge mücadelesinden kaynaklandığını ileri sürmektedir. Ancak, emperyalist devletler arasındaki işbirliğinin, özellikle Asya ve Afrika’daki azgelişmiş bölgelerin sömürülmesi amacını taşıdığına da işaret etmektedir. Emperyalist güçlerin ayrı ayrı etki alanı oluşturma çabaları için yapılan ittifaklar, savaşa, geçici olarak ara verilmesine neden olmuştur. Kapitalist devletlerin bu pazarlara ve hammadde kaynaklarına her zaman ihtiyaçları olduğu için, kapitalist devletlerin var olduğu bir dünyada çatışma eksik olmayacaktır. Dolayısıyla Lenin’e göre, uluslararası çatışmaları ortadan kaldırmanın önkoşulu kapitalizmi ortadan kaldırmaktır. Zira bir kapitalist ülkenin genişlemesi mutlaka diğer bir ülkenin zararına olacağından, kapitalist emperyalizm uluslararası savaşları kaçınılmaz hale getirmektedir. Paul Sweezy de emperyalizmi dünya ekonomisinin gelişiminde bir aşama olarak tanımlamaktadır. Sweezy’ye göre bu aşamada (a) endüstri malları için dünya pazarında ileri kapitalist ülkeler rekabet halindedir; (b) tekelci sermaye hakim sermaye şeklidir; (c) sermaye ihracı dünya ekonomik ilişkilerinin belirgin özelliğidir. Bu temel ekonomik ilişkilerin sonucu olarak iki özellik daha bulunmaktadır: (d) dünya pazarında çıkar çatışmaları ve uluslararası tekelci birleşmelere yol açan ciddi rekabet ve (e) dünyanın işgal edilmemiş yerlerinin önde gelen kapitalist güçler (ve onların uyduları) tarafından paylaşılması.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Marks ve Engels’e göre tarih boyunca ekonomik çıkarlar ve ihtiyaçlar güç ilişkilerini etkilemiş, baskı altında tutulan ezilen sınıflarla egemen güçler arasındaki çatışma devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu örnekler liberal uluslararasıcı anlayışın E şıkkında verilen savına daha uygun düşmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Devletin içerisinde faaliyet gösterdiği ve karar vericilerin kararlarını oluşturdukları ortam” anlamında kullanılan çevrede; diğer devletlerin tutumu, bölgesel gruplaşmalar, teknolojik, ekonomik, siyasal, toplumsal ve askeri gelişmeler gibi öğeler yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt Türkiye'dir. Rusya, anakarada yer alırken İngiltere, Japonya ve G. Afrika dış hilalde yer alır.

Yanıt Açıklaması: Realizm, esas olarak I. Dünya Savaşı sonrası süreçte idealizmin temel düşüncesinin ve uluslararası barış ve güvenliği sağlamaya dönük varsayımlarının iflas etmesi üzerine ona bir meydan okuma olarak gelişmiştir. İlk ortaya çıkması da aslında idealizmin eleştirisiyle başlamış ve özellikle II. Dünya Savaşı sonrası süreçte güvenlik meselesinin, uluslararası sistemin ana gündemini oluşturmasıyla oldukça çekici hale gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Marjinalist düşünceye göre, gerek deniz gerekse kara alanlarından birinin tek başına dünyanın merkezi olarak dikkate alınması doğru değildir. Uzun vadede, her iki bölgede yer alan ülkeler, kenar kuşaktaki güçlerle ilişkilerinde çevre (periferi: ikincil) konumunda olacaklardır. Dolayısıyla global anlamda esas mücadele ve çatışma; nüfusu, sahip olduğu kaynakları ve jeostratejik konumu bakımından çok önemli olan kenar kuşağın denetimini ele geçirmeye yönelik olacaktır.