Türk Dış Politikası 1

Yanıt Açıklaması: 1973 tarihinde yürürlüğe giren Katma Protokol Türkiye ile AET arasında 22 yıl içerisinde gümrük birliğinin tesisini öngörmüştür.  Bu takvim uyarınca 31 Aralık 1995 itibariyle Gümrük Birliği gerçekleşmiştir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: II. Barış Harekâtının önemli sonuçlarından biri de Yunanistan’ın NATO’nun tutumunu eleştirerek NATO’nun askerî kanadından ayrılma kararı olmuştur. Soğuk Savaş koşullarında özellikle ABD’de ciddi rahatsızlık yaratan Yunanistan’ın bu kararının telafisi için sonraki yıllarda Türkiye üzerine yoğun baskı kurulmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1960-1970 dönemi uluslararası ortamda bazı değişikliklerin meydana geldiği ve güç dengelerinin yeniden hareketlenmeye başladığı bir dönemdir. Bu dönemde, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) liderliğindeki bloklaşma geçmişe göre de¤iflen güç dengesi ekseninde bir yumuşama dönemine girmiş ve So¤uk Savaş’ın gerilimi nispeten biraz da olsa düşmüştür. 1950’lerin sonuna do¤ru, ABD’nin SSCB karşısındaki askerî ve teknolojik üstünlüğü SSCB’nin atakları karşısında kaybolmaya başlamış, ABD, Başkan Eisenhower’ın Kitlesel Karşılık Doktrini’ni, SSCB’nin ABD topraklarını vurabilecek silahlar elde etmesi dolay›s›yla terk etmifltir. Bunun en önemli göstergesi 1962 yılında yaşanan Küba Krizi olmuştur. 1959 yılında Küba’da yaşanan kominist devrimin ard›ndan bu ülkenin ABD ile iliflkileri bozulmufl ve Küba SSCB ile yakınlaşmaya başlamıştır. Bundan rahatsızlık duyan ABD, 1961 yılında Başkan J.F. Kennedy öncülüğünde Küba’ya başarısız bir askerî çıkarma yapmış (Domuzlar Körfezi Çıkarması) ve bu olaydan sonra ABD ile Küba aras›ndaki ilişkiler iyice gerilmiştir. Bu fırsattan yararlanan SSCB, Küba ile ilişkilerini daha da geliştirmiştir. SSCB’nin Küba’ya füze rampası kurma girişimi ABD ile bir krizin çıkmasına neden olmuş, bir nükleer savaşın eşiğine gelinmiştir. Böylelikle her iki taraf da karflılıklı olarak birbirlerini vurulabileceklerini anlamış, dolayısıyla ileride ç›kabilecek bir savafl ihtimaline karşı önlemler almaya gitmiş ve yeni bir uluslararası konjönktür ortaya çıkmıştır (Sander, 1987:491). Temel olarak nükleer denklik mantığı üzerinde gelişen Dehşet Dengesi (Ballance of Terror) politikaları uluslararası siyasete egemen olmaya başlamıştır (Sönmezoğlu, 2006: 60). Bu politika, nükleer güce sahip ülkelerin her birinin, di¤erinin de kendisini yok edecek bir karşılık vereceğinden çekinerek nükleer silaha dayalı bir ilk saldırıdan kaçınması durumudur. Günümüzde geçerli nükleer denge anlayışı hâlâ dehşet dengesidir

Yanıt Açıklaması: 1980’lerin başlarında Yunanistan’da iktidarda olan Papandreu hükümetinin ülkesinde nükleer silahlara izin vermeyerek, Balkan ülkelerinde nükleer silahsızlanma çalışmaları yürütmesi, Bulgaristan ile saldırmazlık anlaşması yapması, ABD’nin Libya’yı bombalamasını (1986) kınaması ve Sovyetlerle sıcak ilişkiler yürütmesi ABD’nin Yunanistan ile ilişkilerinin zayıflamasına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Türkiye 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında, ABD'nin Sovyetlere karşı İslam ülkelerinden oluşacak bir cephe oluşturma stratejisine dayanan "Yeşil Kuşak" projesine yakınlaşmaya başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye ile Avrupa Topluluğu (AT) arasındaki ilişkiler 1970’li yılların sonlarına doğru giderek daha da bozulmaya başlamıştır. 1974 Kıbrıs Harekatı sonrası Türk askerinin adadan ayrılmayışı ve bunun bir “işgal” olarak kabul edilmesi, sonrasında Türk tarafının adanın kuzeyinde tek taraflı olarak devlet ilanı Batı Avrupa ülke lerince tepkiyle karflılanmıfltır. Ayrıca, Türkiye’de yaşanan kaos ortamı ve insan haklarının ihlali ilişkilerin daha da gerilmesine neden olmuştur. Bu süreç, AT ile üyelik temelli ilişkileri de zayıflatmış, iki taraf da taahhütlerini gerektiği gibi yerine getirmemiştir. İşte bu dönem içinde yaşanan 12 Eylül askeri darbesi, ilişkileri olduğundan kötü duruma getirmiş, insan hakları ve demokrasi konusunda kaygıları iyice artırmıştır. Aydınlara karşı açılan davalar, işkence olaylarının gündeme gelmesi, politikacıların gözetim altına alınması ve siyasetten yasaklanması bu kaygıların oluşmasında önemli etkiye sahiptir. Bunun yanında, 1981 yılında Yunanistan’ın AT’ye tam üye olduktan sonra Topluluk içinde Türkiye karşıtı bir kampanya yürütmesi, Türkiye’deki yoğun gözaltı ve tutuklamalar AT’nin 1982 yılında Türkiye ile olan ilişkilerini süresiz olarak dondurduğunu açıklamasıyla sonuçlanmıştır. Bazı ülkelerin Türk vatandaşlarına vize uygulamalarını kaldırması AT ile ilişkilerin bozulmasının nedeni değil sonucudur.

Yanıt Açıklaması: Yunanistan’ın Ege’de petrol arama faaliyetlerine girişmesi, Yunanistan’ın Bulgaristan ile dostluk anlaşması imzalaması, TYunan vatandaşlarının Türkiye'deki taşınmazlarına ilişkin hakların dondurulması kararının kaldırılması, iki ülke arasında Davos sürecinin başlaması Özal döneminde yaşanan gelişmeler arasındadır. 12 Eylül darbesinin ardından askerî yönetim Yunanistan’ın NATO’nun askerî kanadına dönmesine izin vermiştir.