Türk Dış Politikası 1

Yanıt Açıklaması: Bağdat Paktı, Irak ve Türkiye arasındaki ittifakı tescilleyerek Bağdat’ta imzalanmıştır. İngiltere 4 Nisan’da, Pakistan 23 Eylül’de ve İran ise 3 Kasım’da pakta girmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye 1949’da ABD öncülüğünde kurulan NATO’ya  üyelik için başvurmuş, bu örgüte girebilmesi yoğun çaba ve özverilerle 1952 yılında gerçekleşmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1945 yılından itibaren ABD ile gelişen ilişkilerin, 1970’lere gelindiğinde Türkiye açısından nasıl bir bağımlılık hâline dönüştüğünün de daha açık bir şekilde ortaya çıktığı bir dönemdir bu dönem. İki örnek, bu tek yönlü politikanın sonuçlarını göstermek açısından önemlidir. Bunlardan ilki haşhaş sorunudur.  İkinci önemli örnek ise 1974 yılındaki Kıbrıs Barış Harekâtı sonrası ABD’nin Türkiye karşı tutumudur. 1974 yılındaki bu harekât, ABD’nin silah ambargosu uygulamasına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1970'li yıllarda iki ülke arasındaki ilişkileri şekillendiren temel konu Kıbrıs'ta yaşanan gelişmeler olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bulgaristan yönetimi 1980'ler boyunca sürekli gündeme gelen bu göçe ancak 1989 yılında izin vermiş ve sayıları yüz binleri bulan göç dalgası yaşanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Turgut Özal, Demirel Hükümeti döneminde Türk ekonomisinin ihracata dayalı yeni bir yapıya geçmesi ve uluslararası ekonomiyle entegre edilmesi amacını taşıyan 1980 tarihli 24 Ocak Kararları'nın mimarıdır.

Yanıt Açıklaması: Dönemin ABD yönetimi bu darbe sonrası net bir olumsuz bakış göstermemekle birlikte, anayasal sürecin gördüğü zararı belirtmekle yetinmiştir.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül 1980 darbesinin ABD’nin politikalarına uyan önemli sonuçları bulunmaktadır. Afganistan’ın SSCB tarafından işgali ve İran’daki rejim değişikliği, ABD’nin bölgesel ve hatta küresel çıkarları bakımından büyük riskler taşımaktaydı. Darbenin uluslararası platformda desteklenmesi Türkiye istemektedir. İran’ın yaşadığı rejim değişikliği ile Batı ittifakından ayrılması, İran-Irak savaşı ve PASOK yönetimdeki Yunanistan’ın ABD karşıtı tutumu olarak sıralanabilir. 1970’lerde ABD ile zayıflayan ilişkiler işte bu nedenlerle Türkiye ile olan ilişkileri geliştirmeyi elzem kılmıştır.

Yanıt Açıklaması: ABD'nin 1980'lerde başlattığı, nükleer silahların kullanım aşamasında yok edilmesine dayanan proje Yıldız Savaşları Projesidir. Proje, karşılıklı mahvolma esasına dayanarak caydırıcı etki yaratan nükleer denge anlayışı yerine nükleer silahların kullanım aşamasında yok edilmesine dayanmaktadır. Buna göre düşman füzeler uzaya yerleştirilen lazer vb. ışınlarla yok edilecektir.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül darbesinin temel nedenleri ekonomik sıkıntılar; can güvenliği sorununa yol açan ideolojik çatışmalar; ve siyasi istikrarsızlık olarak gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: Kıbrıs Sorununa ilişkin olarakYunanistan, adanın Türkler ve Rumlar arasında taksiminden yanadır demek yanlıştır

Yanıt Açıklaması: Ambargo kararıının Senato’da onaylanması sonrasında Türkiye’nin tepkisi gecikmemiştir. Türkiye, öncelikle NATO ile olan ilişkilerin tekrar gözden geçirileceğini ve ABD ile olan savunma anlaşmalarına ilişkin görüşmelerin artık bir anlamının olmadığı belirtmiştir. Ardından 13 Şubat 1975 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulduğu ilan edilmiştir. Devlet başkanı olarak Rauf Denktaş seçilmiştir. Sadi Irmak hükümeti sonrası iktidara gelen S.Demirel hükümeti ise ülkedeki tüm ABD üslerinin ve tesislerinin faaliyetini durdurduğunu ve bunların TSK’nin denetimine bırakılma kararını açıklamıştır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu anlaşma, Türkiye ile ABD arasında yapılan en etkili ve uzun yıllar tartışmaları devam edecek olan 23 Haziran 1954 tarihli askerî Tesisler Anlaşması’dır. Bu anlaşmayla Türkiye, aralarında İncirlik Üssü’nün de bulunduğu bazı topraklarını ABD’ye askerî amaçlı kullanma izni vermiştir.

Yanıt Açıklaması: 1980 yılına gelindiğinde Reagan’ın ABD Başkanı olmasıyla “Yeni Soğuk Savaş” dönemine girildiği kabul edilmektedir. Sovyetler’in Afganistan’ı işgali ve Doğu Akdeniz’e inme çabası, İran’ın yaşadığı rejim değişikliği ile Batı ittifakından ayrılması, İran-Irak savaşı ve PASOK yönetimdeki Yunanistan’ın ABD karşıtı tutumu bunun belirleyici etkenleri olarak sıralanabilir. 1970’lerde ABD ile zayıflayan ilişkiler bu nedenlerle Türkiye ile olan ilişkileri geliştirmeyi elzem kılmıştır. Bu dönemde Sovyetler'in Irak'ı işgali ise söz konusu olmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin adaya müdahalesi bu şekilde engellenirken bir yandan da adaya yönelik diplomatik çalışmalar sürmekteydi. Başkan Johnson’un özel temsilcisi sıfatıyla ABD Dışişleri Eski Bakanı Dean Acheson, yeni bir ara buluculuk pozisyonunda 9 Temmuz 1964’te adaya yönelik, daha sonra Acheson Planı olarak bilinecek planını sunmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1980 yılına gelindiğinde Reagan’ın ABD Başkanı olmasıyla “Yeni Soğuk Savaş” dönemine girildiği kabul edilir. Bunun belirleyici etkenleri, Sovyetler’in Afganistan’ı işgali ve Doğu Akdeniz’e inme çabası, İran’ın yaşadığı rejim değişikliği ile Batı ittifakından ayrılması, İran-Irak Savaşı ve PASOK yönetimdeki Yunanistan’ın ABD karşıtı tutumu olarak sıralanabilir.

Yanıt Açıklaması: Kıbrıs Cumhuriyeti 1960 Anayasası ile kurulmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: SSCB’nin Küba’ya füze rampası kurma girişimi ABD ile SSCB arasında bir krizin çıkmasına neden olmuş, bir nükleer savaşın eşiğine gelinmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu dönemde Afganistan’ın SSCB tarafından işgali ve İran’daki rejim değişikliği, ABD’nin bölgesel ve hatta küresel çıkarları bakımından büyük riskler taşımaktaydı. Böyle bir dönemde Türkiye’nin sadık müttefikliğine ve iş birliğine çok ciddi bir ihtiyaç söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin adaya askerî bir müdahalede bulunamamasının temel nedenleri şu şekildedir: Olası müdahalenin Türk ordusundaki lojistik yetersizlikler yüzünden başarısızlığa uğraması ve sonrasında bunun telafisinin mümkün olmayacak sonuçlar doğurması endişesi; Müdahalenin NATO müttefiki olan Türkiye ve Yunanistan arasında bir savaşa dönüşme olasılığı; ABD’nin bu tür bir askerî müdahaleye kesin olarak karşı olması ve ABD’deki Rum lobilerinin Türkiye karşıtı etkin faaliyetleri; Sovyetlerin Rum yanlısı tutumu ve Makarios’u tüm adanın temsilcisi olarak görmeleri sebebiyle olası bir müdahalede Sovyetlerin de müdahalede bulunması endişesi. Doğru yanıt E seçeneğidir.