Türk Dış Politikası 1

Yanıt Açıklaması: II. Dünya Savaşı sonrası dönemde Türkiye’nin izlediği dış politika denge politikasıdır

Yanıt Açıklaması: Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin toprak bütünlüğünü korumak gerekçesiyle Kıbrıs Anayasası’nın kendisine verdiği “garantörlük” hakkına dayanarak darbeden 5 gün sonra, 20 Temmuz 1974’te adaya müdahalede bulunmuştur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1950’li yıllarda Türkiye, Karadeniz’i çevreleyen Sovyet etkisini kendi güvenliği açısından büyük bir tehdit olarak görüyordu. Ancak Yugoslavya’nın Sovyetler Birliği ile ilişkilerinin bozulması, ayrıca Yunanistan’daki iç savaşı komünist gerillalara karşı Batı yanlılarının kazanması, bütün Batı ittifakı gibi Türkiye’yi de rahatlatmıştır. Bu gelişmeler, Türkiye’nin asıl büyük endişesi olan Balkanlarda bir Sosyalist Slav Bloku (Sönmezoğlu, 2006:89) çabalarını da ortadan kaldırmıştır. Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya’yı birbirine yakınlaştıran yalnızca bu ülkelerin Balkanlardaki Bulgaristan, Macaristan, Makedonya ve Romanya gibi diğer ülkelerle yaşadığı birebir sorunlar olmamıştır. ABD ve NATO açısından bakıldığında bu üç ülkenin konumu Sovyetler Birliği’ne karşı stratejik bir önemde görülmüştür. Keza Yunanistan ve Türkiye’nin üzerinde bulunduğu çizgide Yugoslavya merkez bir noktada bulunmaktaydı ve özellikle ABD, bu ülkenin Batı Bloku’na katılmasını oldukça önemli buluyordu. Bu nedenle de bu üç ülkenin birbirlerine ve ABD’ye yakın durmaları gerekmekteydi. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 27 Ekim 1965’te iktidara gelen Süleyman Demirel hükûmeti, gerek rahatsızlıkları gidermek gerekse Amerikan askerlerinin Türkiye’deki statülerini bir netliğe kavuşturmak adına Amerikalı yetkililerle görüşmeye başlamış ve temelde ABD ile yapılan ikili anlaşmaların tek bir metinde toplanmasını hedefleyen bir çalışma yapılmaya başlanmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1960’lı yıllarda Türkiye’nin Kıbrıs’a askeri bir müdahalede bulunmamasının temel nedenleri; Olası müdahalenin Türk ordusundaki lojistik yetersizlikler yüzünden başarısızlığa uğraması ve sonrasında bunun telafisinin mümkün olmayacak sonuçlar doğurması endişesi; Müdahalenin NATO müttefiki olan Türkiye ve Yunanistan arasında bir savaşa dönüşme olasılığı; ABD’nin bu tür bir askeri^ müdahaleye kesin olarak karşı olması ve ABD’deki Rum lobilerinin Türkiye karşıtı etkin faaliyetleri; Sovyetlerin Rum yanlısı tutumu ve Makarios’u tüm adanın temsilcisi olarak görmeleri sebebiyle olası bir müdahalede Sovyetlerin de müdahalede bulunması endişesidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Özal hükümeti, anlaşmalardan doğan hakların verilmesi, mali protokollerin uygulanması ve AT içinde Yunanistan engellerinin aşılabilmesi için 14 Nisan 1987’de Almanya başta olmak üzere pek çok AT ülkesinin itirazlarına rağmen Topluluğa tam üyelik için başvuruda bulunmuştur.

Yanıt Açıklaması: SSCB ve komünist blok, Atlantik ülkelerinin aksine konuyla ilgili oldukça sert bir tutum izlemiş ve Makarios dışında hiçbir hükûmeti tanımadıklarını ifade etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül 1963’te Türkiye ile AET arasında Ankara Anlaşması imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: AET, Türkiye ile Yunanistan ilişkilerindeki yoğun gerginlik ve hatta çatışmaların bir ürünü olarak Türkiye’nin gündemine girmiştir. Yunanistan’ın AET ile ortaklık anlaşması yapmak için 8 Haziran 1959’da yaptığı başvurudan sadece üç hafta sonra, 31 Temmuz 1959’da Türkiye’de tıpkı Yunanistan gibi örgüte ortaklık için başvuruda bulunmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1955 yılında kurulan 'Kıbrıslı Savaşçıların Ulusal Örgütü' (EOKA) adlı, Kıbrıs'taki kilise önderliğinde kurulan silahlı Rum örgütün amacı Enosis yani Kıbrıs adasının Yunanistan'a bağlanmasını gerçekleştirmektir. Bu çerçevede örgüt 1955-1959 yılları arasında İngilizler ile silahlı mücadeleye girmiştir. Ardından adadaki Türklere karşı saldırılarını yoğunlaştırmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahalesi ABD Senato ve Temsilciler Meclisinde tepkiye neden olmuştur. Bu çerçevede, ABD Kongresi Türkiye'ye yönelik silah ambargosu kararı almış ve karar 5 Şubat 1975 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ambargo kararının alınmasında ABD'deki Rum lobileri de etkili olmuştur. ABD baskısı ile Türkiye'de uygulanan haşhaş üretim yasağının kaldırılmasının ambargo kararının alınmasında etkili olmuştur. Ambargo kararına Türkiye tepki göstermiştir. S. Demirel hükümeti Türkiye'deki ABD üslerinin ve tesislerinin faaliyetini durduğunu ve bunların TSK'nin denetimine bırakılma kararını açıklamıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: ABD, Nixon iktidarı sırasında uyuşturucuyla mücadeleye verdiği önemi artırmış ve Türkiye’deki haşhaş üretiminin ABD’deki uyuşturucu sorununun temel nedenlerinden biri olduğunu iddia etmeye başlamıştır. 1970’ten itibaren bu konuda Türkiye’ye olan baskıyı artıran ABD, ülkedeki haşhaş üretiminin tamamen sonlandırılmasını istemekte ancak dönemin Demirel hükûmeti buna yanaşmamaktaydı. Bu durum, ABD’de tepkiyle karşılanmış ve ABD Kongresi’nde Türkiye’ye karşı çeşitli yaptırımlar için görüşmeler başlamıştır. Ancak 12 Mart 1971 tarihinde Türkiye’de askerî müdahalenin ardından iktidara gelen Nihat Erim Hükûmeti, ABD desteği olmadan ayakta kalamayacağını düşündüğünden ABD’nin yasak kararı verilmesi takdirde taahhüt ettiği 30 milyon dolar karşılığında haşhaş üretimini tamamen yasaklamayı kabul etmiştir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İran, ABD'nin bu projesinde hedef aldığı ülkedir. Ilımlı İslam projesinin amaçları arasında, İran'daki ABD karşıtı rejimin gücünü zayıflatmak bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İngiltere ve Türkiye ilişkilerini olumsuz etkileyen bir durum ortaya çıkmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye ile Yunanistan arasındaki Ege sorununun üç temel sebebe dayandığı belirtilmektedir. Bunlar: Kıta sahanlığı, FIR hattı ve Ege adalarının silahlandırılmasından oluşmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir. Kıbrıs sorunu Ege sorunu ile bağlantılı değildir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: SEIA anlaşması ve Türkiye'deki nükleer silahların artırılması planları, 1980'lerin başında Sovyetler ve Türkiye arasındaki ilişkilerin gerilmesi yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dehşet Dengesi Nükleer güce sahip ülkelerin, diğerinin de kendisini yok edecek bir karşılık vereceğinden çekinerek nükleer silaha dayalı ilk saldırdan kaçınmasıdır.

Yanıt Açıklaması: 1980-1990 döneminin Ronald Reagan öncülüğündeki ABD politikası olan “Reagan Doktrini”, dünyadaki tüm anti-komünist ve anti-Sovyet hareketlerin ABD tarafından desteklenmesi üstüne kurulmuştur. Bu bağlamda ülkelerdeki anti-komünist rejimler ve örgütler desteklenmiş, siyasi, ekonomik ve askeri^ yardımlar buna uygun yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ateşkesin hemen ardından 25 Temmuz 1975 tarihinde başlayan I. Cenevre Konferansı’nda Türkiye’nin müdahalesi genel bir kabul görmüş ve birçok isteği kabul edilmiştir. Doğru cevap C'dir.