Türk Dış Politikası 1

Yanıt Açıklaması: Casus Belli, uluslararası hukukta “savaş sebebi” olarak ifade edilebilecek Latince kökenli deyimdir. Özellikle kriz dönemlerinde devletler kendilerine karşı gerçekleştirilen hangi tür eylem ve davaların casus belli sayılacağını ilan etmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Ankara Anlaşması’nın temel amacı “Türkiye ekonomisinin hızlandırılmış kalkınmasını ve Türk halkının çalışma düzeyinin ve hayat şartlarının yükseltilmesini sağlama gereğini tümüyle göz önünde bulundurarak taraflar arasındaki ticari ve ekonomik ilişkileri aralıksız ve dengeli olarak güçlendirmeyi teşvik etmek”ti (Madde 2; Acar, 2006:213).

Yanıt Açıklaması: Türkiye, halk tarafından tepkiyle karşılanmasına rağmen iyiye giden ticari ilişkiler sebebiyle Azerbaycan'ın işgalini Sovyetler'in bir iç meselesi olarak görmüştür. Karadeniz FIR hattının düzenlenmesi; ticari faaliyetlerin artması; ve Sınır ve Kıyı Ticareti Anlaşması gibi gelişmeler ise bunun aksine ikili ilişkilerin iyiye gitmesi sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: TBMM Hükümeti’nin ilk defa Batılı bir ülke tarafından hukuken tanınmasını sağlayan belge Ankara İtilafnamesidir.

Yanıt Açıklaması: ABD, 12 Eylül darbesinin hemen ardından Yunanistan’ın NATO üyeliğiyle ilgili yeni bir girişimde bulunmuştur. ABD’li NATO komutanı General Bernard Rogers, darbeyi gerçekleştiren Orgeneral Kenan Evren ile görüşmeler yapmak üzere Ankara’ya geldiğinde temel konu Yunanistan’ın NATO’ya geri dönüşü olmuştur. Rogers Yunanistan’ın tekrar NATO’ya üye olmasında Türkiye’nin kolaylık göstermesini istemiştir. Türkiye bu konudaki çekincelerini dile getirse de Rogers üyelik sonrası Türkiye ve Yunanistan arasındaki anlaşlmazlıkların giderilmesi için çaba harcanacağını, Yunanistan’ın da gerekli adımları atacağını söylemiş, Yunanistan’ın Türkiye’ye hem Kıbrıs ve Ege hem de AET üyeliği konusunda sorun yaratmayacağına dair Evren’e “asker sözü” vermiştir. Evren yönetimi de bunun üzerine Yunanistan’ın NATO’ya üyeliğine izin vermiştir. 12 Eylül askerî darbesinden 40 gün sonra 20 Ekim 1980’de Yunanistan NATO’nun askerî kanadına dönmüştür.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül darbesinin ardından askerî yönetim NATO’nun askerî kanadına Yunanistan’ın tekrar dönmesine izin vermiştir. Sonraki süreçte Türk-Yunan ilişkilerindeki sürtüşme NATO içine taşınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kıbrıs öncelikle 93 Harbi sonrası Osmanlı tarafından İngilizlere kiralanmıştır. Ancak, Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletleri arasında yer alması sonucu İngilizler adayı işgal etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Dehşet dengesi politikalarının dayandığı temel unsur Nükleer silahlardır.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül Askeri Darbesi, 1970 yılında değişikliğe uğrayan 1961 Anayasası’nın da yürürlükten kalktığı bir dönemdir. Darbe sonrası askerî yönetim önce geçici bir anayasa, ardından 1982 Anayasası olarak adlandırılan anayasayı hazırlanmıştır. Bu anayasa 1982 yılında halk oylamasına sunulmuş ve halkın %91’den fazlası tarafından kabul edilmiştir

Yanıt Açıklaması: Varşova Paktı, İkinci Dünya Savaşı sonrası, Sovyetler Birliği ile ABD ve Batı Avrupa arasında ortaya çıkan çatışma ve Federal Almanya Cumhuriyeti’nin Batı ile bütünleşmesi sonucunda Sovyetler Birliği ve komünist Doğu Blok ülkeleri olan Arnavutluk, Bulgaristan, Demokratik Almanya Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Romanya, Çekoslovakya gibi ülkelerin bir araya gelmesiyle kurulan askerî ve siyasi bir örgüttür.

Yanıt Açıklaması: Yıldız Savaşları Projesi, büyük yatırımlar ve harcamalar gerçekleştirerek silahlanma yoluna gitmek ve Sovyetleri de bu yola çekip ekonomik olarak çökertmekti. Reagan Doktrini Donald Reagan öncülüğünde, Yeşil Kuşak Projesi Jimmy Carter döneminde gerçekleştirilmiştir. Humeyni döneminde İran’da batı karşıtı görüş doğmuştur. Petrol Krizi döneminde önemli bir gelir elde eden SSCB, bu gelirini uzay projelerine ve silahlanmaya harcamak zorunda kalınca, toplumsal refahın artması sağlanamamış, bu da çöküşü hızlandırmıştır. Gorbaçov döneminde SSCB Afganistan’dan çekilmiştir. Bu nedenle doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: 12 Eylül 1980’de iktidara el konulmasıyla Süleyman Demirel hükümetine son vermiş, siyasi partiler kapatılmış, parti liderlerini gözetim altına almış ve yargılamış, Türkiye Büyük Millet Meclisi feshedilmiştir.  Ayrıca yüz binlerce kişi gözaltına alınmış, sendika ve derneklerin faaliyetleri tamamen durdurulmuştur. 1970’li yıllarda ülkenin Doğu ve Güneydoğusu’ndaki artan ayrılıkçı hareketler, 12 Eylül askeri rejiminin getirdiği Kürtçe konuşma yasağı, Diyarbakır Cezaevi başta olmak üzere cezaevlerindeki uygulanan kötü muameleler, Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) 1980’li yılların başında arttırdığı terör eylemlerin gerekçesini oluşturmuştur. Bu nedenle yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: 1980’li yıllarda Türkiye ile Ortadoğu arasındaki ilişkilerin belirleyicisi olan unsurlardan birisi, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgali ve İran’ın yaşadığı rejim değişikliği sonucu ABD ekseninden çıkması ve ABD’nin ılımlı İslam olarak adlandırdığı, içinde Pakistan, Türkiye, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Umman ve Mısır gibi ülkelerin yer aldığı bir “Yeşil Kuşak” ile Sovyetleri çevreleyen ve İran rejiminin etkisini azaltıcı bir politika gütmesidir. Bir diğeri ise ise 12 Eylül askeri^ darbesi ile Avrupa’dan uzaklaşan Türkiye’nin ekonomik ve siyasal olarak Orta Doğu ülkelerine yaklaşma gereksinimidir. Buna O¨zal döneminde serbest piyasa ekonomisine geçilip bölge ülkeleriyle ticaretin geliştirilmesi çabası da eklenebilir.

Yanıt Açıklaması: A,B,C,D şıkları doğru iken E şıkkındaki ifade yanlıştır. Çünkü sözkonusu dönemde Türkiye, Balkanlara yönelik dış politikasında blok siyasetini terketmeyi reddetmiş ve Doğu Bloku’nda yer alan ülkelerle ikili ilişkiler kurmaktan uzak durmuştur. Bunun temel nedeninin ABD ve NATO’nun çıkarlarını kendi çıkarlarıyla bir tutması ve blok siyasetinden uzaklaşması neticesinde yalnızlaşacabileceği endişesi olduğu söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Savaş Dönemi Türk Dış Politikası, s.108

Yanıt Açıklaması: 1975 yılındaki ambargo kararının ardından Tükiye öncelikle NATO ve ABD ile ilişkilerini gözden geçirmiş, ardından 13 Şubat 1975 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin kurulduğunu ilan etmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1980- 1990 döneminde Kıbrıs konusunda yaşanan en önemli olay kuşkusuz Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulmasıdır. 1974 Kıbrıs Barış Hareka^tı’nın ardından yaşanan süreçte yapılan müzakereler ve Birleşmiş Milletler’in arabuluculuk çözüm çabalarına rağmen Kıbrıslı Türkler ve Türkiye için kendi çıkarlarına uygun bir çözüm ortaya konmamıştır. Türk tarafı, Kıbrıs’ta Türkler’in de eşit haklara sahip olduğunu ve Kıbrıs’ın Kıbrıs Türk halkı tarafından seçilmemiş Kıbrıslı Rumlar tarafından temsil edilemeyeceğini savunmuştur. 15 Kasım 1983 tarihine gelindiğinde, Kıbrıs Türk tarafı yapılan görüşmelerin, ara buluculuğun, çözüm çabasının bir sonuca ulaşamadığını ve Kıbrıs Türk halkının kendi kaderini tayin hakkı olduğunu belirterek Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni ilan etmiştir.

Yanıt Açıklaması: ABD’nin SSCB ile Nükleer Silahların Yayılmasını O¨nleme Antlaşması Temmuz 1968'de imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1960’ların sonlarından itibaren NATO’nun kabul ettiği Esnek Karşılık Stratejisi’ne göre karşı taraftan gelecek saldırının niteliğine uygun bir karşılık verilmesi öngörülmekteydi.

Yanıt Açıklaması: II,III ve IV. ifadeler doğru iken I ve V. ifadeler yanlıştır. Çünkü, Pakt içerisinde Türkiye'yle beraber Irak, İngiltere, Pakistan, İran olmak üzere 5 ülke yer almaktadır. Ayrıca Pakt sonrası bölgede iyiden iyiye yalnızlaştığını hisseden ve pakt içinde kendine bir yer bulamayan İsrail ile ilişkiler de bir soğuma dönemine girmiştir.