Uluslararası Politika 2

Yanıt Açıklaması: Devlet-dışı aktör kavramı en geniş anlamda kişiler, STK’ler, çokuluslu şirketler, uluslararası örgütler, dinî gruplar ve de facto/fiilî rejimler dahil olmak üzere devlet olmayan bütün aktörleri içermektedir.

Yanıt Açıklaması: İlk insan hakları belgeleri arasında, Pers İmparatoru Büyük Kiros’un Kiros Silindiri (Büyük Kiros’un bildirisi, temel olarak Babilli kölelerin serbest ve özgür olması gerektiğinden bahsettiği için, bazen “ilk insan hakları bildirgesi” olarak da kabul edilmektedir), 622’de Müslümanları, Yahudileri ve Putperestleri/Paganları Medine’nin vatandaşları kabul eden, haklar açısından eşit ve özgür kılan, tüm grupların haklarını çoğulcu bir yargı sistemi ile koruyan ve kültürel farklılıklarına vurgu yapan bir tür toplumsal sözleşme niteliğindeki Medine Vesikası vardır.

Yanıt Açıklaması: Devlet-dışı aktör kavramı en geniş anlamda kişiler, STK’ler, çokuluslu şirketler, uluslararası örgütler, dinî gruplar ve de facto/fiilî rejimler dahil olmak üzere devlet olmayan bütün aktörleri içermektedir. Bu aktörleri tek tek saymak mümkün değil fakat onları beş ayrı gruba ayırmak mümkündür: a) devletlerarası örgütler, b) sivil toplum kuruluşları, c) çok uluslu şirketler, d) dinî topluluklar, e) diğer kategoride ise silahlı gruplar, meslek kuruluşları ve diğer amaçlı özel aktörlerdir.

Yanıt Açıklaması: “Bölgeselcilik” kavramı, bölgesel düzeyde devletler arasındaki iş birliğini geliştirmeye çalışan siyasi girişimleri ifade eder. Bölgeselcilik, devletlerin çeşitli alanlarda iş birliğinin geliştirilmesini teminen bölge düzeyinde öncülük ettiği resmî proje ve süreçlerdir.

Yanıt Açıklaması: Cerney’e göre, küreselleşme ile birlikte dört temel değişim meydana gelmiştir: a) Makroekonomik alandan mikroekonomik alana müdahalede değişim; b) Rekabet gücünü korumak için devletin ‘stratejik’ ya da ‘temel’ sektörleri elinde tutmaya çalış­ması; c) Enflasyonu düşük tutma için yeni yollar geliştirmek; d) Hükümetlerin iş, adil dağıtım ve kamu hizmetleri gibi toplumun refahını yükseltme yerine hem kamu hem de özel sektörde kâr, yenilik ve iş yapma kapasitesini arttırmayı tercih etmesi.

Yanıt Açıklaması: Devlet-dışı aktör kavramı en geniş anlamda kişiler, STK’ler, çokuluslu şirketler, uluslararası örgütler, dinî gruplar ve de facto/fiilî rejimler dahil olmak üzere devlet olmayan bütün aktörleri içermektedir.

Yanıt Açıklaması: BM Genel Kurulunun Eylül 2000’deki Milen- yum Zirvesi’nde açıklanan Milenyum Deklarasyonu; barış, güvenlik, kalkınma, yoksulluğun azaltılması, insan hakları güvencesi, demokrasi ve iyi yönetişimi XXI. yüzyıl hedefleri olarak sıralanmıştır

Yanıt Açıklaması: Küreselleşmeyi en iyi açıklayan teorinin hangisi ya da hangileri olduğunu söylemek zor olsa da hangisinin yetersiz olduğunu tespit etmek nispeten daha kolaydır. Bu çerçevede en çok tartışılan, yetersizliği en çok öne sürülen teori Uluslararası İlişkilerin en güçlü teorisi olarak iddia edilen realizmdir. Realizmin önermelerine bakıldığında bugünkü küreselleşmenin çok az bir kısmıyla ilgilenmektedir.

Yanıt Açıklaması: İfade Clapham’a aittir. İfadenin özeti ulusal kimliğin vatandaşlık bağıyla bir aidiyete dönüştürülmesine paralel bireyin ulus-devlete aitliğinin daha sorgulanır hale geldiğidir.

Yanıt Açıklaması: Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla daha önce güvenlik uğruna ulus-devlet tarafından baskılanan, ötelenen ya da en azından gölgelenen etnisite, din, mezhep, sınıf, cinsiyet ve cinsel tercihe dayanan kimliklerin artan kamusal görünürlükleriyle taçlanan siyasal temsil talepleri, ulus-devletin kapasitesini zorlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Liberalizmin aksine, realizm uluslararası ilişkilerde barış arayışında olmayıp dünya düzenini önemsemektedir. Nitekim liberalizm ve realizm her ne kadar çatışan iki teori olsa bile temelde birçok noktada benzeştikleri iddia edilir. Her ikisi de devleti sorgulamadan verili kabul eden, kimlik ile kültür gibi devlet altı yapıları göz ardı eden kuramlardır.

Yanıt Açıklaması: Neoliberaller, Realistlerden ve NeoRealistlerden farklı olarak uluslararası kurumların devletlerin korkularını ortadan kaldırabileceği iddiasındadırlar.

Yanıt Açıklaması: Artık ulusla­rarası politika küresel ısınma, uluslararası göç, uyuşturucu ticareti, insan kaçakçılı­ğı, nükleer silahlanma ve sanal suçlar gibi küresel sorunlar ve ilişkiler ağları dâhil sınır aşan bütün faaliyetleri kapsar hâle gelmiştir. Bu politikalar ekonomik, sosyal, siyasal ve kültürel anlamda çok boyutlu; zaman ve mekâna göre değişiklik göster­mesi yönüyle de dinamik ve aktör ile süreç çeşitliliğiyle de oldukça karmaşıklığıy­la anlaşılması hep zor olagelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası demokratikleşme son yarım asırda büyük bir ivme kazanırken hatta son yıllarda Arap Baharı ile daha da ivmelenmiştir.

Yanıt Açıklaması: İnsan hakları ahlâkî, felsefi, siyasi, tarihî ve sosyolojik boyutlara sahiptir.

Yanıt Açıklaması: Yönetişimin ön plana çıkardığı kavramlardan yerindenlik (subsidiarity) aslında küreselleşmenin ve yerelleşmenin el ele ilerlediğini göstermektedir. Yerindenlik il­kesinin temel amacı, etkinliği ve verimliliği artırarak vatandaşların paydaş kılınma­sıyla aldıkları hizmetleri kolaylaştırmak ve niteliklerini yükseltmektir.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşme ile uluslararası arenada devletlerin yanında uluslararası örgütler, Çok Uluslu şirketler (ÇUŞ’lar), uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları (STK’ler), silahlı organize suç örgütleri ile her dinden tarikat ve cemaatler gibi oldukça güçlü ve uluslararası sistemi dönüştürebilen yeni aktörler ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Küreselleşme dünya toplumlarının birbirleriyle entegrasyonunu arttıran bir süreç olarak uluslararası ticarettir, uluslararası televizyonlardır, internettir, sosyal medyadır, iletişimdir, ulaşımdır, uluslararası örgütlerdir, iklim değişikliğidir, küresel ısınmadır, uluslararası suç örgütleridir ve sanal suçlardır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzün küreselleşme sembollerinden Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum, WEF) ilk toplantısını 1971’de Batı Avrupa’dan gelen 444 özel sektör yöneticisinin katılımıyla Davos Kongre Merkezinde gerçekleştirdi.

Yanıt Açıklaması: İç egemenlik, sınır ve karşılıklı bağımlılık egemenliği, uluslararası hukuk egemenliği, Westphalian egemenlik bu boyutlar arasında yer alır ama kamu otoritesi gösterilemez.