Siyasi Tarih 2

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı’nın ardından blokların pekişmesi sürecinin Orta Doğu’daki ilk adımını Bağdat Paktı oluşturdu. Türkiye, Pakistan, Irak, İngiltere, ABD ve İran arasında yapılan ikili askerî ve teknik yardım anlaşmalarının yanında, bağlaşmaya ismini veren 24 Şubat 1955’te Bağdat’ta imzalanan Türkiye ile Irak arasında Karşılıklı İşbirliği Antlaşmasıydı. Balkan Paktı gibi bu bağlaşma da BM Antlaşması’nın 51. maddesine dayanarak kuruldu. Diğer bölge devletlerinin katılımına açıktı ve bu katılım özellikle istenmekteydi. Bağlaşmaya 4 Nisan’da İngiltere, 23 Eylül’de Pakistan ve 3 Kasım’da İran katıldılar. ABD ise Sürekli Konsey toplantılarına gözlemci gönderdi, “Ekonomik Komite” ve “Bozguncu Eylemleri Önleme Komitesi”ne üye oldu ancak resmen bu bağlaşmaya katılmadı. Orta Doğu’da kurulacak askerî bir bağlaşmayla, NATO ile SEATO’nun arasındaki boşluk kapatılmaya çalışıldı. Öne sürülen temel hedef komünist yayılmanın önlenmesiydi.

Yanıt Açıklaması: 2. Dünya Savaşı sonrasında mihver devletlerinden toprak kazanan tek devlet Bulgaristan olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Sendika ve siyasal partiler kapatılmasıyla 14 Temmuz 1933’te çıkarılan bir yasayla Nasyonal Sosyalist İşçi Partisi “Almanya’nın tek partisi ilan edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 14 Ekim 1964’te “sağlık nedenleri”nden dolayı görevinden alınana kadar yönetimde kalan Hruşov, SSCB’nin yaşarken görevden ayrılan ilk (ve tek) lideri olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Amerika kıtasında ortaya çıkacak anlaşmazlıkları çözmeyi hedefleyen bir örgüt kurma çabaları 1948’de başlatıldı ve 1951’de Amerikan Devletleri Örgütü’nün (Organisation of American States) kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Paris Barış Antlaşmaları

Yanıt Açıklaması: BM’nin üye devletleri bağlayıcı kararlar alabilen organı Güvenlik Konseyi’dir. Güvenlik Konseyi 15 üyeden oluşur. Bunların 10 tanesi Genel Kurulun 2/3 oyuyla iki yıllığına seçilirler. Beş tanesi ise sürekli üye statüsüne sahiptir. Bu beş üyenin veto hakkı vardır: Çin Halk Cumhuriyeti (1945-1971 arası Çin Cumhuriyeti / Tayvan), Fransa, Rusya Federasyonu (1991’e kadar SSCB), İngiltere ve ABD. İspanya bunlardan birisi değildir.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya-Japonya ekseninde oluşan Mihver devletlerine karşı kurulan müttefik devletler “demokrasi cephesi” savaşın sonuna doğru dağıldı. Dağılmanın gün yüzüne çıktığı yer Potsdam (Berlin) Konferansı oldu.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı’nın ardından blokların pekişmesi sürecinin Orta Doğu’daki ilk adımını Bağdat Paktı oluşturdu. Türkiye, Pakistan, Irak, İngiltere, ABD ve İran arasında yapılan ikili askeri^ ve teknik yardım anlaşmalarının yanında, bağlaşmaya ismini veren 24 Şubat 1955’te Bağdat’ta imzalanan Türkiye ile Irak arasında “Karşılıklı işbirliği Antlaşması”ydı. Balkan Paktı gibi bu bağlaşma da BM Antlaşması’nın 51. maddesine dayanarak kuruldu (m.1). Diğer bölge devletlerinin katılımına açıktı (m.5) ve bu katılım özellikle istenmekteydi. Bağlaşmaya 4 Nisan’da İngiltere, 23 Eylül’de Pakistan ve 3 Kasım’da İran katıldılar. ABD ise Sürekli Konsey toplantılarına gözlemci gönderdi, “Ekonomik Komite” ve “Bozguncu Eylemleri O¨nleme Komitesi”ne üye oldu ancak resmen bu bağlaşmaya katılmadı. Orta Do¤u’da kurulacak askeri^ bir bağlaşmayla, NATO ile SEATO’nun arasındaki boşluk kapatılmaya çalışıldı. O¨ne sürülen temel hedef “komünist yayılmanın önlenmesi”ydi.

Yanıt Açıklaması: Mayıs 1954’te tüm tarafların (Fransa, İngiltere, SSCB, ÇHC, ABD, Güney Vietnam, DVC, Laos, Kamboçya) temsilcilerinin katılımıyla Cenevre’de gerçekleşen konferans sonunda Temmuz’da ateşkes sağlandı.

Yanıt Açıklaması: ABD, 8 Eylül 1954’te Batı Bloku’nun Güneydoğu Asya parçasını oluşturacak bir örgüt kurdu: Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü (South East Asia Treaty Organization, SEATO). İngiltere, Fransa, Yeni Zelanda, Avustralya, Filipinler, Tayland ve Pakistan’ın katıldığı bu askerî ittifak bölgedeki “komünist yayılmayı” “çevreleme” hedefini taşıyordu. ABD, bu ittifak zincirinde bir boşluk olarak gördüğü Formoza (Tayvan) ile 2 Aralık 1955’te ayrı bir ittifak antlaşması imzaladı. Sonuç olarak 1950’lerin ortasında ABD çevrelemeyi Japonya’dan Güneydoğu Asya’ya uzatmıştı.

Yanıt Açıklaması: Bu bildiride, savaştan sonra toprak kazanılmaması, ilgili halkın onayı alınmadan toprak değişikliği yapılmaması, ulusların kendi geleceklerini belirleme hakkına sahip olması, uluslararası işbirliğinin gerçekleştirilmesi, temel ham maddelerden eşit biçimde faydalanılması, insanların korku ve açlıktan kurtarılması, açık denizlerde ticaret serbestliğinin gerçekleştirilmesi, Mihver Devletlerinin silahtan arındırılması ve savaştan sonra topyekûn silahsızlanmaya gidilmesi hususları yer almıştı.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, 25 Temmuz 1950’de alınan Bakanlar Kurulu Kararı’yla Kore’ye 4500 kişilik bir birlik göndermiştir. Bu sayı daha sonra 6000’in üzerine çıkmış; savaşta 721 Türk askeri şehit olmuş, 2000’in üzerinde asker yaralanırken 234 asker esir düşmüştür. Türkiye’nin topraklarından bu kadar uzaktaki bir bölgeye asker göndermesinin temel nedeni NATO’ya üye olmak istemesidir.

Yanıt Açıklaması: Amerika Birleşik Devletleri

Yanıt Açıklaması: ABD’nin iki ana amacı vardı: Birincisi, Avrupa ve Doğu Asya’da güvenliği sağlayarak tüm dünyada denetimini güçlendirmek; diğeri, Avrupa’nın ortasına (Berlin’e) uzanan Sovyet işgaline son vermekti. Ayrıca, Sovyet benzeri rejimlerin Avrupa ülkelerinde kurulmasından rahatsızlık duyuyordu.

Yanıt Açıklaması: Kore Savaşı çok önemli sonuçlar doğurdu. Öncelikle ABD ile ÇHC arasında büyük bir anlaşmazlık/ayrılık ortaya çıktı. ABD’nin Tayvan’a verdiği destek ÇHC tarafından iç işlerine müdahale olarak algılandı. Savaş ÇHC’yi SSCB’ye yaklaştırırken bu birlikteliğin verdiği güven Vietminh’e destek vermeye itti. Tüm gelişmeleri komünizmin yayılması olarak değerlendiren ABD, bölgeye yönelik politikalarını gözden geçirdi.

Yanıt Açıklaması: 1945’ten sonra Hitler karşıtı koalisyonun dağılmasının ardından ABD ile SSCB arasındaki mücadeleyi anlatır. “Soğuk Savaş, ikinci Dünya Savaşı’nın ardından, birbiriyle yarış hâlindeki iki süper gücün ve bunların başını çektiği iki kutuplu uluslararası sistemin geçerli olduğu süreçtir”.

Yanıt Açıklaması: Savaştan her anlamda en ka^rlı ç›kan devlet ABD oldu. Her şeyden önce 1930’larda yaşadığı ekonomik bunalımdan mutlak biçimde sıyrıldı. Kendi anakarasına sıçramayan savaş ekonominin her alanında üretimi pompaladı. O¨yle ki 1945’te dünya üretiminin yarısını ABD gerçekleştiriyordu. Savaş sonrasında kurulan uluslararası ekonomik sistemde belirleyici rolü de (IMF, Dünya Bankası gibi araçlarla) elinde tutan bu devletti. U¨stelik bir de nükleer silah tekeline sahipti. Bu açıdan bakıldığında, XX. yüzyılın ortasında ABD'nin XIX. yüzyıl İngiltere'sinin yerini aldığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Almanya I. Dünya Savaşı sonrası Milletler garantisine alınan Polonya'nın Danzing serbest şehrinin kendisine verilmesini istemişti. Polonya 25 Ekim 1938’de verdiği cevapta Danzing’in statüsünün Milletler Cemiyeti’nin garantisinden çıkarılıp ortaklaşa bir şekilde Alman-Polonya garantisi altına sokulabileceğini belirtti. Polonya bu kararından sonra taviz vermedi ve Almanya’nın önerisini geri çevirdi. Bu reddediş ile birlikte Polonya, artık Almanya’nın olası bir müttefikliğinden uzaklaşmış ve bir hedef haline gelmişti. İşte bu konjoktür içinde savaş patlak verecekti.

Yanıt Açıklaması: Almanya Komünist Partisinin kurulmasıyla Spartakistler büyük bir ayaklanmaya hazırlanmıştır. Hükümet başkanı Ebert ise ayaklanmayı bastırmak için Noske’yi görevlendirdi. Noske devrimci solu sindirmek ve dağıtmak için milis gücünü oluşturmuştur.