Siyasi Tarih 2

Yanıt Açıklaması: Irak, Venezuela, İran, Cezayir gibi ülkeler petrolden elde ettikleri geliri ulusal kalkınma fonlarına yatırdılar. Ancak artan ara, tüketim ve yatırım malı taleplerini Batı karşılıyordu ve petroldeki artışı bu ürünlerin fiyatlarına yansıtarak kaybettiklerini tekrar geri kazandılar.

Yanıt Açıklaması: 1945 sonrası ekonomik olarak çöken Avrupalı kapitalist devletler, ABD yardımlarının etkisiyle hızla ekonomik kalkınma sürecine girmişler ve artan ekonomik güçleri sayesinde ABD ekonomisi karşısında oldukça özerk bir konum kazanmışlardı.

Yanıt Açıklaması: 1970 ve 1980’lerde uluslararası literatüre giren “Yeni Sanayileşen Ülkeler” kavramının tüm tanımlarını karşılayan dört ülke yer almaktaydı. Bunlar Tayvan, Singapur, Güney Kore ve Hong Kong’tur.

Yanıt Açıklaması: II.Dünya Savaşını dünyaya yayacak olan olay Almanya’nın Polonya’yı olası işgaline karşı İngiltere’nin bu ülkeye yardım sözü vermesiydi. İngilizlerin Polonya’ya arka çıkması, Hitler’i Sovyetlere yöneltti. Hitler, Polonya konusunda destek aramıştı ve 23 Ağustos 1939 tarihinde Sovyetlerle bir antlaşma imzaladığında bütün dünya bu “birlikteliğe” şaşkınlıkla bakmıştı. Antlaşma çıkar alanları konusundaki maddelerin yanı sıra esas olarak Polonya’nın her iki devlet arasında nasıl paylaşılacağını kapsamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Milliyetçi bir gazeteci iken orduya katılarak savaşan ve savaş sonrasında politik hayata ağırlığını koyan Benito Mussolini, ekonominin kötü gidişhatını iyi değerlendirdi ve 1919’da “savaş birliği” anlamına gelen Fascio di Combattimento’ya dayalı yeni bir siyasi hareket kurdu. Bu hareket iktidara ulaşlmak için şiddet dâhil her yönteme başvurdu. Militanları sendikaların, sol-komünist grupların ve seçimle gelmiş devlet adamlarının üzerinde baskı kurarak bu kesimleri yıldırdı. İş yerlerini yakıp yıktı. Mussolini, bu aşırı sağcı sokak hareketini 7 Kasım 1921’de Partito Nazionale Fascista adıyla partileştirdi. Savaş birlikleri adı verilen sokak güçlerini “Kara Gömlekler” adıyla Partinin alt örgütü olarak yeniden yapılandırdı. Faşist Parti, Paris Barış Konferansı’nda küçük düşürüldüğünü öne sürdğü italya’yı güçlendireceğini ve Roma imparatorluğu’nun ihtişamlı günlerine geri dönüleceğini vaat etti.

Yanıt Açıklaması: Soğuk Savaş döneminde dünyanın pek çok ülkesi ABD ve SSCB liderliğindeki bloklar arasında bölünmüşlerdi. SSCB’de Stalin’in ölümünden sonra iktidara gelen Nikita Hruşov, ABD’nin çevreleme politikasına 1955’te Varşova Paktı’nı kurarak cevap vermiştir. İki blokun en önemli askeri örgütleri olan NATO ve Varşova Paktı arasındaki sınır, aynı zamanda Avrupa’nın bölünmüşlüğünü de simgelemekteydi.

Yanıt Açıklaması: İngiltere bu karışıklıkların olduğu dönemde Habeşistan’ın İtalya’ya ve Japonya’nın Çin’e saldırması sebebiyle iç savaşa fazla ilgi gösterememişti. Eylül 1936 yılında kurulacak olan Karışmazlık Komitesinin amacı ise İspanya’daki kıyıların Fransa, İngiltere, Almanya devletlerine bölümlenerek iç savaşa silah ve malzeme gönderimini önlemekti. Fransa’da bunun için bu komiteyi oluşturmaya çalıştı. Almanya ve İtalya Cumhuriyetçilerin uçaklarını düşürdükten ve onlara ait Almeira kentini bombaladıktan sonra komiteden çekildi.

Yanıt Açıklaması: 29 Haziran 1991 tarihinde START-I anlaşması ABD ve SSCB arasında imzalanmıştır. Bu bağlamda, uzun menzilli nükleer füzeler de silahsızlanma kapsamına alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: 15 Ekim’de Başkan John F. Kennedy tarafından toplanan ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Yürütme Kurulu alınabilecek tedbirleri görüştü. İlk seçenek Küba’nın ABD tarafından işgal edilmesiydi. Fakat SSCB’nin buna karşılık olarak Batı Berlin’i işgal edebileceği endişesiyle işgalden vazgeçildi.

Yanıt Açıklaması: Gümrük Birliği 1968’de tamamlanmış olmasına rağmen, henüz “ortak pazar” aşamasına bu sorunlar nedeniyle geçilememişti. Bu sorunları aşmak için 1983’te, Avrupa Parlamentosu üyesi Spinelli, Avrupa Birliği’nin kurulmasına ilişkin bir antlaşma taslağını sundu. “Spinelli Taslağı” 14 Şubat 1984’te, Avrupa Parlamentosu’nda, büyük çoğunlukla kabul edildi ve “Tek Avrupa Senedi”nin temelini oluşturdu. Avrupa Komisyonu da 1985’te bir dizi öneri sıraladı. Beyaz Kitap’ı yayınladı. Böylece, Roma Antlaşması’nın 236. maddesine dayanılarak kurucu antlaşmada değişikliklere gidildi ve bu çerçevede imzalanan Avrupa Tek Senedi, 1 Temmuz 1987’de yürürlüğe girdi.

Yanıt Açıklaması: 1985 sonrasında Çin bölge ülkeleriyle de ilişkilerini geliştirme ve dışa açılma yönünde bir politika izledi. Japonya, Güney Kore gibi ülkelerle ilişkiler hızla geliştirildi. 1989 sonrasında bir dönem ABD ile ilişkilerde “insan hakları” konusu olumsuz bir etki yapsa ve özellikle Batı kamuoyunda Tibet sorunu gündeme geldiyse de, ilişkiler özellikle ekonomik anlamda gelişmeye devam etti.

Yanıt Açıklaması: Almanya Komünist Partisinin kurulmasıyla Spartakistler büyük bir ayaklanmaya hazırlanmıştır. Hükümet başkanı Ebert ise ayaklanmayı bastırmak için Noske’yi görevlendirdi. Noske devrimci solu sindirmek ve dağıtmak için milis gücünü oluşturmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bu devletlerin başında Hindistan geliyordu. Bir yandan İngiliz emperyalizmine uzak duran Nehru Yönetimi, diğer yandan ÇHC’den rahatsızdı. ABD’nin Asya’da kurduğu ittifaklar sistemi bölge devletlerini de benzer kaygıya itince ilk girişim Nisan 1954’te Colombo’da (Sri Lanka) toplanarak gerçekleşti. Colombo Devletleri olarak anılan Hindistan, Pakistan, Sri Lanka, Endonezya ile Burma Asya ve Afrika devletlerini bir araya getirecek bir toplantı düzenleme kararı aldılar. Toplantı, 18-24 Nisan 1955 tarihlerinde Bandung’ta (Endonezya) gerçekleşti. 29 Asya ve Afrika devleti iki blok dışında yeni bir güç oluşturmaya çalıştılar.

Yanıt Açıklaması: Nisan 1990’da başlayan ve “4+2 Görüşmeleri” olarak adlandırılan iki Almanya ve ‹kinci Dünya Savaşı’nın galipleri ABD, SSCB, İngiltere ve Fransa arasındaki görüşmelerde anlaşma yolunda önemli adımlar atıldı.

Yanıt Açıklaması: Krizin en büyük etkilerinden biri de toplumsal yapıda görüldü ve işsizliği arttırdı. İşsizlik 1932’de ABD’de 12 milyon, Almanya’da ise 5 milyona fırlamıştı. En iyimser tahminle dünyada 30 milyonu geçen bir işsiz kitlesi oluşmuştu. Öte yandan Sovyetler Birliği benimsediği siyasi ve ekonomik sistem nedeniyle krizden diğer Avrupa ülkelerine oranla daha az etkilendi. Bu ülkenin sosyalist yöneticileri kapitalizme yönelttikleri eleştirilerin haklı çıktığını ve ideolojik olarak sosyalizmin güvenilir olduğunu ifade etmeye başladılar.

Yanıt Açıklaması: “Soğuk Savaş” terimi çok basit bir tanımla, tarafların birbirine karşı silaha başvurmaktan kaçındıkları çatışma durumudur.

Yanıt Açıklaması: NATO, iki kutuplu sistemde kutuplardan biri olmuştur. ABD’nin barış döneminde Avrupa devletleriyle ilk ittifakıdır. Çevreleme politikasının askerî boyutunun ilk adımıdır. İleride incelenecek “dehşet dengesi ”ne giden silahlanma sürecinin başlangıcıdır. Hiç kuşkusuz karşı bloğun askerî örgütlenmesi olan Varşova Paktı’nın kurulmasının en önemli nedeni olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1988 yılında Irak, bir yandan SSCB’den aldığı füzelerle İran şehirlerini bombalarken, bir yandan da Fransa ve İngiltere’den aldığı kimyasal silahlarla Halepçe’de 5000 sivilin ölümüne neden olan bir saldırı gerçekleştirmiştir. Bu olay tarihe “Halepçe Katliamı” olarak geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: ABD, 1950’lerde bölgesel askerî ittifaklarını güneydoğu Asya ve Orta Doğu’ya yaydı. Çevreleme politikası yeni örgütlerin kurulmasına yol açtı. Karşılığında Doğu Bloku kendi askeri ittifakını kurdu ve çevrelemeyi kırmaya çalıştı. Sömürge yönetimlerinin birer birer tasfiyesi iki blok dışında yeni bir siyasal akımı doğurdu: Bağlantısızlar. Bu dönem, aynı zamanda iki süper gücün silahlanma yarışında birbirini geçmek için yoğun çabaların tanık oldu.

Yanıt Açıklaması: Polonya birkaç ay içinde hem siyasal hem de ekonomik olarak hızla liberalleştirildi ve 1990 Ocak’ında Komünist Parti kendini feshetme kararı aldı. Böylece, Polonya’da komünist dönem tamamen sona erdirildi.