Orta Asya ve Kafkaslarda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Bugünkü Ermenistan’ın başkenti olan Erivan ve civarında hiç Türk yaşamamaktadır. Halbuki burası 19. Yüzyıla kadar Revan Hanlığı adında Türklerin yaşadığı bir hanlıktı.

Yanıt Açıklaması: 1992de “Türk Milletler Topluluğu” veya “Bağımsız Türk Devletler Birliği” gibi öneriler gündeme getirilmiştir

Yanıt Açıklaması: Sovyetler açısından SSCB ile Türkiye arasındaki herhangi bir uzlaşma, genel itibarıyle iki konuya yönelmekteydi: Boğazlar ve Türkiye’nin Dünya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği’nden ele geçirdiği ve topraklarına kattığı bölgeler (Türk Sovyet İlişkileri, AFP RF, 1-2). Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gürcistan’ın 1999 yılında gerçekleşen Avrupa Konseyi üyeliği, Ahıska Türklerinin yurtlarına geri dönmeleri konusunda tetikleyici bir etken olmuştur. Üyelik için ön şart koyan Avrupa Konseyi, geri dönüşün 2011 yılına kadar tamamlanması gerektiğini belirtmiştir. Gürcü tarafı ise çözümü ağırdan alan bir politika içinde olmuştur. Doğru cevap  A'dır.

Yanıt Açıklaması: Koridor Formülü: Azerbaycan ile Nahçıvan arasında Megri’den, Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaysa Laçin’den koridor açılmasıdır

Yanıt Açıklaması: Cavahati Sorunu Soğuk Savaş’tan sonra Gürcistan’da yaşanan etnik sorunlardan birisidir. Tam adı Samtshe-Cavahati olan bölgede yoğun Ermeni nüfus yaşamaktadır. Cavahati Bölgesi’ndeki Ermenilerin paramiliter gruplarla özerklik talebinde bulunması, bölgedeki Rus üslerinin kapatılması ve Ahıska Türklerinin durumu sorunun özünü oluşturmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, 2005 yılından beri, İspanya ile birlikte BM-Medeniyetler ittifakın öncülüğünü yapmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde Gürcistan’da yerleşik bulunan Türk soydaşlar olduğu gibi, Türkiye’de yaşayan Abhaz,Acara ve Ahıska nüfusu da bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Fergana Vadisi özellikle 11 Eylül’den sonra önem kazanmıştır. Çünkü Soğuk Savaş’tan sonra NATO tarafından belirlenen tehdit unsurlarından olan “Radikal dini akımlar”, etnik çatışmalar ve uyuşturucu ticareti bu bölgede gelişmiştir. ABD’nin Afganistan Operasyonu ve ABD-Rusya rekabeti dolayısıyla bölge ülkeleri tercih yapmak zorunda kalmışlardır. Bölge ülkeleri kendi içlerindeki istikrarsızlıkların yanı sıra Yeni Büyük Oyun’da kısmen yer almaktadırlar. ABD, AB, RF, Çin gibi küresel güçlerin yanında Hindistan, İran, Türkiye gibi bölgesel güçler de bu rekabette yer alır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: “Hazar Denizi’nin Hukuki Statüsü Sözleşmesi” dışında Zirvede taraf devletler arasında aşağıdaki belgeler de imzalanmıştır: Hazar Denizi’nde Terörle Mücadele Alanında İşbirliği Protokolü Hazar Denizi’nde Organize Suçla Mücadele Alanında İşbirliği Protokolü Hazar Devletlerinin Hükümetleri Arasındaki Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması Hazar Devletlerinin Hükümetleri Arasında Ulaşım Alanında İşbirliği Anlaşması Hazar Denizi’ndeki Olayların Önlenmesi Konusunda Anlaşma. Sınır Kurumlarının İşbirliği ve Etkileşimi Protokolü Görüldüğü üzere turizm alanındaki herhangi bir protokol imzalanmamıştır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: 08.08.08 Savaşı: 08.08.08 Savaşı, 7-16 Ağustos 2008 tarihleri arasında, Osetya Sorunu’nun Rusya Federasyonu (RF) ile Gürcistan arasında savaşa dönüşmesidir. Bu savaşta RF Gürcistan’ı yenmiş ve Gürcistan toprakları Fransa’nın sorunu çözmek için devreye girmesine kadar Rus işgali altında kalmıştır. Savaşın sonunda Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlıkları RF tarafından tanınmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Azerbaycan'da 4 Haziran 1993 tarihinde yapılan bir darbeyle Elçibey Hükûmeti’nin devrilmesi sonucu Haydar Aliyev başa geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: 7 Ağustos 2008 tarihinde Gürcistan’ın Güney Osetya’yı egemenlik altına almak için başlattığı harekâtla ortaya çıkan 5 Gün Savaşı süresince, Türkiye, Gürcistan’ın toprak bütünlüğünden yana bir tutum içerisinde olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1996 yılında yapılan AGİT Lizbon Zirvesi'nde Azerbaycan-Ermenistan arasındaki çatışmanın siyasal çözümüne temel oluşturmak üzere: “1) Ermenistan ve Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün korunması; 2) Dağlık Karabağ’ın altı ilinin tarafsız hâle getirilmesi; 3) İki ilde barış gücü konuşlandırılması; 4) Azerilerin bu illere yerleştirilmesi ve Karabağ’ın güvenliğinin garanti edilmesi.” ilkelerinin dikkate alınması kararlaştırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, Orta Asya’daki gelişmelere hazırlıksız yakalanmıştı. Bunun nedenleri şöyle sıralanabilir: 1. Türkiye’nin geleneksel politikasını son ana kadar sürdürmesi, 2. Uluslararası sistemdeki mevcut dengeyi bozar düşüncesiyle bu devletler ile doğrudan ilişki kurmak istememesi ve 3. Sovyetler Birliği’ndeki gelişmeler hakkında yeterli bilgiye sahip olunmamasıdır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ekim 1993: Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev, Ermenileri barışa zorlamak için yeni bir askeri taarruz başlatmıştır.12 Mayıs 1994: BMGK ilgili kararlarının ve AGİT’in yürüttüğü girişimlerin sonuç vermemesi üzerine ise Rusya’nın başlattığı süreç bir süre sonra yine AGİT kapsamına alınmıştır. Moskova’nın arabuluculuğunda nihai ateşkes (Bişkek Protokolü) sağlanmış ve 27 Temmuz 1994’te hâlen geçerli olan ateşkes anlaşması imzalanmıştır. Ermenistan  uluslararası baskılar sonucunda ancak 26 Eylül 1997’de kabul etmiştir. Fakat, dönemin Ermenistan Cumhurbaşkanı Ter Petrosyan’ın, aşırı milliyetçilerin baskıları sonucu 5 Şubat 1999’da istifa etmek zorunda kalması ve uzlaşmaya yanaşmayan Koçaryan’ın Devlet Başkanı seçilmesi sebebiyle plan hiçbir zaman yürütülememiştir.

Yanıt Açıklaması: Hocalı katliamı ve sözde soykırım iddiaları Türkiye'nin Ermenistan'a karşı söylemlerini sertleştirmesine neden olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Acaristan sorununun bir başka boyutu da ekonomiktir.Sarp Sınır Kapısı’nın açılması ve Batum Limanı, Batum-Bakü ve Batum-Erivan demir yolları, Acaristan’a gelir sağlamaktadır.Acaralar bu kazancı paylaşmak istememektedir. Bu açıdan Acaristan sorunu Abhazya ve Güney Osetya sorunundan farklıdır.

Yanıt Açıklaması: Rus Çarlığı’nın Kafkaslar ve Türkistan istikametindeki ilerlemesinde önemlin bir aşama, 1856 Kırım Savaşı ve sonrasında yapılan 1856 Paris Antlaşması’dır

Yanıt Açıklaması: 2003 yılı sonlarında Gürcistan’da gerçekleşen Kadife Devrim sonrasında görevinden ayrılan Shevardnaze’nin yerine Mikhael Saakaşvili geçmiştir. Doğru yanıt B'dir.