Orta Asya ve Kafkaslarda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Dönemin dışişleri bakanı Molotov'dur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sovyet Rusya’nın aracılığıyla üç Sovyet Cumhuriyeti; Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ile Kâzım Karabekir’in temsil ettiği TBMM Hükümeti arasında 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşması imzalanmıştır. Fakat Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin 1991’de dağılmasıyla bağımsız olan Ermenistan Kars Antlaşması’nı tanımamıştır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Kafkaslar, Türkistan ve genel olarak Rusya’daki Türklerle ilgili, işgal sonrası Rus kültür politikasında en önemli isim, Nikolay İvanoviç İlminsky’dir (1822-1891). İlminsky, Türklerin Kiril alfabesi kullanmasını, Arap haflerini bırakmalarını ve Türkçedeki Arapça, Farsça kelimelerin öz Türkçe olanlarla değiştirilmesi gerektiğini söylemiştir. Daha önce katı bir şekilde uygulanmak istenen kültürel Ruslaştırma politikası tepkilere neden olmuştu. Çünkü bu uygulama Müslümanların daha bilinçli bir şekilde dinlerine ve kültürlerine sahip çıkmasına yol açmıştı. Buna karşın İlminsky’nin önerisi, yeni bir Tatar (Türk) aydını oluşturmaktı. Bunlar Ortodoksluğu kabul edecek fakat Türkçe konuşup yazacaktı. Dinsiz Rus oluşturmaktansa gayri Rus Ortodoks oluşturma projesi daha kabul edilebilirdi. 1865 ile 1900 arasında yaklaşık 100.000 Tatar Hristiyan oldu. Bununla beraber proje bu yönüyle daha fazla ileriye gidemedi. Orta Asya’da pek uygulanmadı. Çünkü Rus kilisesi böyle bir projeye muhalifti. Çünkü kilise ancak bir Rus’un tam bir Ortodoks olabileceğini ve kutsal törenlerin Tatarca olarak yapılmasının, hazmedilmesi zor bir uygulama olduğunu söylüyordu. Yanlış verilen seçenek E’dir.

Yanıt Açıklaması: Ardahan ve Oltu hem Ermenistan hem de Gürcistan'ın hak iddia ettiği yerlerdendir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kırım'ın Osmanlı'dan Ruslar tarafından koparılması, Küçük Kaynarca Antlaşması ile tamamlanmıştır. Doğru yanıt 'D'.

Yanıt Açıklaması: Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkinin temelinde önde gelen kalemler olarak enerji ve ham madde ticareti denklemi oluşturmaktadır. Bu tespite göre, Türkiye-Rusya enerji ilişkileri, • Mavi Akım Projesi, • Güney Akım Projesi, • Samsun- Adana Boru Hattı Projesi, • Mersin Akkuyu Nükleer Santral inşası, olarak dört ayrı sektörde faaliyet göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Rusya 1. dünya savaşında Osmanlı-Alman ittifakı karşısında çok kan kaybedince telafiyi geri hizmette kullanmak üzere Rus topraklarında yaşayan Türkler ile gidermeye çalışsa da başarılı olamamıştır. Doğru cevap :'B'.

Yanıt Açıklaması: Bir Türk kavmi olarak adlandırılan Kazak'lar olduğu gibi bunlardan tamamen farklı slav olan Kazak'lar da vardır. Doğru yanıt 'C'.

Yanıt Açıklaması: Kerkük Türkleri Batı Türkler olarak adlandırılır. Yakut Türkleri Altay-Sibirya, Kırım Türkleri Doğu Avrupa Türk Grubu, Kırgız ve Kazaklar ise Türkistan Türkleri grubundandır. Doğru yanıt 'B'.

Yanıt Açıklaması: Verilen öncüllerin hepsi 17 Aralık 1925 tarihli Türk-Sovyet Dostluk ve Tarafsızlık Anlaşması’nın feshedilmesine ilişkin doğru ifadelerdendir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 1991 yılında dağıldı.

Yanıt Açıklaması: Birinci husus olarak Yeni Rusya BDT’yi kurarken Batı’da modern ve kendisinden daha gelişmiş bir Avrupa, Pasifik ekseninde Çin, Japonya, Kore ve Avrasya da yeni Cumhuriyetlerin merkezkaç kuvvetten kopma eğilimleri ile karşı karşıya kalmıştır. İkinci bir husus olarak Rusya, bu bölgenin enerji kaynaklarındaki hâkimiyetini sürdürmedeki kararlılığını ortaya koymaktadır. Üçüncü parametre ise Tacikistan’ın, Çecenistan ve Afganistan’da ortaya çıkan radikal İslami hareketlerin, Dışişleri Bakanı Primakovun deyimi ile, domino etkisi yapmasını önleyerek, ekonomik ve coğrafi etkinliğin devamı olarak öngörülmesidir. Dördüncü parametre ise Avrupa’da Alman-Fransız ittifakının Ukrayna, Belarus ve Baltık ekseninde ilerleyerek Rusya’nın Slav dünyasını etkisi altına almasını önlemektir. Beşinci unsur ise BDT Avrupa Atlantik ittifakının devamı olarak yorumlanan NATO’nun genişlemesine ve Rusya ana vatanını tehdit etmesine karşı bir kalkan olarak kurgulanmıştır (Caşın, 2006).

Yanıt Açıklaması: 1947 yılının başlarında Sovyetler Birliği, Hatay sorununu Türkiye üzerinde yeni bir baskı unsuru olarak kullanmak üzere, Suriye’yi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyine gitmeye zorladı. Sovyet Maslahatgüzarı Pavel Yershov ile Suriye Büyükelçisi arasındaki ilk görüşmeler, 1947 yılının Ocak ayında Ankara’da büyük bir gizlilik içerisinde gerçekleştirildi. 26 Ocak’ta, Yershov’un verdiği bilgileri değerlendiren Vladimir Dekanozov, ülkesinin Güvenlik Konseyine gitmesi hâlinde Sovyetler Birliği’nin bunu destekleyeceğini, Suriye Büyükelçisine bildirmesi yönünde Sovyet Maslahatgüzarına talimat verdi Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: 1967 yılında ise Başbakan Süleyman Demirel Moskova’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Ruslar Kırgızistan nüfusunun %30’unu oluşturmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Hazar sahildarı ülke olan Azerbaycan’ın komşuları Gürcistan, Rusya Federasyonu (Dağıstan), İran, Türkiye (Nahçıvan Özerk Bölgesi), Ermenistan’dır.

Yanıt Açıklaması: Bolşevik İhtilali aşamasında Kafkasya’da bazı devletler kuruldu. Nisan 1918’de Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan arasında Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti kuruldu. Ancak yaklaşık bir ay sonra Azerbaycan ve Ermenistan bağımsızlıklarını ilan edince bu cumhuriyetin varlığı sona erdi. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu tespite göre, Türkiye-Rusya enerji ilişkileri, • Mavi Akım Projesi, • Güney Akım Projesi, • Samsun- Adana Boru Hattı Projesi, • Mersin Akkuyu Nükleer Santral inşası, olarak dört ayrı sektörde faaliyet göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Özbekistan ekonomisi tarım ve hayvancılık ile birlikte petrol ve doğalgaza dayanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Türk-Sovyet anlaşmazlığı, ABD’ye Orta Doğu politikalarını değiştirmesi gerektiğini telkin etti. 21 Ekim’de ABD Dışişleri Bakanlığı Yakın Doğu ve Afrika İşleri Dairesi Başkanı Loy Henderson, stratejik olarak Türkiye’nin, Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’da önemli bir faktör olduğunu ve Türkiye’nin geçilmesi hâlinde Sovyetler Birliği’nin, askerî ve siyasi etkisini Doğu Akdeniz ve Orta Doğu’da kolaylıkla yayabileceğini belirtmekteydi. Türkiye üzerinde kurulacak Sovyet etkisi, Rusların Suriye, Lübnan, Irak, Filistin, Mısır ve Arap yarımadasının ötesine ulaşmasını sağlayacaktı. Henderson’un bakış açısıyla, Türkiye’nin Sovyet etkisine girmesi İran ve Yunanistan için de tehdit oluşturacaktı.  Doğru cevap B’dir.