Orta Asya ve Kafkaslarda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Kruşçev, Türkiye’den toprak talebi konusunu desteklememiştir. 1918 yılında Lenin tarafından Kars ve Ardahan’ın Türkiye’ye geri verildiği ve bunun doğru bir karar olduğunu düşündüğünü belirtmiştir.

Yanıt Açıklaması: Şanghay Beşlisi; Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan ile 1996’da kuruldu. Özbekistan üye olarak 2001’de katıldı. Şanghay Beşlisi girişiminin uluslararası örgüt hâline gelmesi 2001’de gerçekleşti. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Rusya nüfusu dünya nüfusu içinde 8. sıradadır.

Yanıt Açıklaması: Enver Paşa’nın dağınık Türk kuvvetlerini topla­yıp Kızıl Ordu’ya karşı savaştığı yer olan Belçivan, Tacikistan toprakları içerisindedir. Enver Paşa’nın naaşı 1966’da Belçivan’dan Türkiye’ye getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İlk Kaşgar-İngiliz Ticaret Antlaşması, 1872’de imzalandı. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: İlminsky, Türklerin Kiril alfabesi kullanmasını, Arap harflerini bırakmalarını ve Türkçedeki Arapça, Farsça kelimelerin öz Türkçe olanlarla değiştirilmesi gerektiğini söylemiştir. Ayrıca yeni bir Tatar (Türk) aydını oluşturulmalıydı. Bunlar Ortodoksluğu kabul edecek fakat Türkçe konuşup yazacaktı. Dinsiz Rus oluşturmaktansa gayri Rus Ortodoks oluşturma projesi daha kabul edilebilirdi. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Rusya, bir taraftan bütün gücü ile Asya’ya yönelirken diğer taraftan Asya’daki ilerlemesine çok yönlü destek verecek reformları gerçekleştirdi. Rusya dışına seyahat hürriyeti, üniversiteler üzerindeki kontrolün azaltılması, basında sansürün yumuşatılması, birçok yeni gazete ve derginin yayın hayatına girmesi gibi reformlar yapıldı. Bu dönemde, Rusya’nın sosyal ve ekonomik düzeninin temelini oluşturan serflik gündemdeydi. Uzun tartışmalar ve itirazlardan sonra, 1861’de serfliğin kaldırıldığı ve köylülerin hürriyetine kavuştuğu ilan edildi.

Yanıt Açıklaması: Gürcistan Rusya’nın askerî harekatından sonra, 12 Ağustos 2008’de bu ittifaktan ayrıldığını bildirmiştir. Böylece BDT, on bir ülkenin üyesi olduğu bir topluluğa dönüşmüştür. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1907’de Çar, Duma’yı lağvederek Türkistanlıların seçmenlik hukukunu daraltan bir kanun çıkartıp yeni bir seçim yaptırmıştır. Bu arada çeşitli engellerle seçilmesini istemediği Türkleri Meclis dışında tuttu. Bununla beraber ikinci Duma’ya da 39 Müslüman girebildi. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle Afganistan’daki başarısızlık ülkenin ekonomisini zorlarken rejime olan güven de za­yıflamıştır. Bürokrasi ve sanayi çalışmaz duruma gelmiştir. Rüşvet ve yolsuzluklar yönetim ve üreti­mi bitirmiştir. Son SSCB Komünist Partisi Genel Sekreteri Gorbaçov’un, bu sorunları çözmek için geliştirdiği Glasnost ve Perestroyka (Şeffaflık ve Yeniden Yapılanma) reformları da sorunların çö­zümüne çare olmadı. Bununla beraber, SSCB’nin kansız bir şekilde dağılmasında önemli aşamalara geçilmesine yardımcı oldu.

Yanıt Açıklaması: Başkent Petersburg’daki yöneticiler, hemen her dönemde, Rus İmparatorluğu’nu çok milletli bir devlet olarak görmemiştir. Fakat bir Rus veya Ortodoks devleti olarak görmüş ve öyle göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Potsdam Konferansı 17 Temmuz 1945 tarihinde başlamıştır. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sovyet güçlerinin kontrolünden sonra Kafkaslar, kuzey bölgeler ve Türkistan’da kurulan Türk devletleri: Buhara Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (SSC), Harezm SSC, Özbekistan SSC, Türkmenistan SSC, Tacikistan Özerk Bölgesi, Karakalpak Özerk SSC, Kırgızistan Özerk SSC, Kazakistan Özerk SSC’dir. Sovyetlerin kontrolünden sonra Hokand Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adında bir devlet kurulmamıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik ve askeri açıdan zayıflamış Rusya'ya Çanakkale Savaşları sonrası itilaf devletlerince yardım götürülememesi Rusyayı Bolşevik İhtilaline götüren en temel askeri gelişmedir. Doğru yanıt 'D'.

Yanıt Açıklaması: Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı Projesi Türkiye-Rusya enerji ilişkilerinde yer alan projelerden biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen öncüllerin hepsi Bolşevik İhtilali ve Türkistan’daki yansımalarına ilişkin doğru ifadelerdendir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Sovyet sisteminin kasıtlı olarak kurduğu devletlerin karşılıklı bağımlılığı sistemi, cumhuriyetlerin bağımsızlık ilanlarının felaketle sonuçlanmasına yol açabilirdi. Bu yüzden mevcut ilişkileri herkesin kabul edeceği şekilde yürütmek ve ortadan kaldırmak üzere bir zemin arandı. 8 Aralık 1991’de Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya arasında Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) anlaşması imzalanarak Sovyetler Birliği’ne son verildi.

Yanıt Açıklaması: BDT Topluluğu, üye ülkelerin yaklaşık 240 milyon nüfus potansiyeli dikkate alındığında, uluslararası ticaret ve ekonomi alanındaki en büyük pazarlardan birisini teşkil etmektedir. Avrasya Ekonomik Topluluğu (AET), Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan’ın gümrük birliğinin oluşmasının tamamlanması ve daha sonra da ortak ekonomik alanın kurulmasını hedefleyen bir kurum olarak planlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Savunma sistemlerinin geliştirilmesi BDT'nin kurucu antlaşmasında yer alan müşterek faaliyet alanına dahil konulardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Zbigniew Brzezinski, Avrasya’yı Süper Kıta olarak tanımlarken SSCB’nin çöküşünün yarattığı Kara Delik’in doldurulmasının tek Süper Güç ABD için tarihsel bir fırsatı ortaya çıkaran, en önemli “Jeopolitik Ödül” olduğu hipotezini öne sürmüştür.