Orta Asya ve Kafkaslarda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Verilen öncüllerin hepsi Osetya Sorununa ilişkin doğru ifadelerdendir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye-Gürcistan ilişkileri 1989 yılında Sarp Sınır Kapısı’nın açılmasıyla başlar.

Yanıt Açıklaması: Hazar’ın Statüsü, 18. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren uluslararası hukukun konusu olmuştur. Aşağıda ismen belirttiğimiz antlaşmalar ile Hazar Denizi’ndeki balıkçılık faaliyetleri, seyrüsefer serbestliği ve Hazar’da donanma bulundurma gibi konular düzenlenmiştir. (Bkz.; Çolakoğlu, 1998: 108-109; Oruç, 2013: 86; Kocaman, 2018: 103-104). 1723 Petersburg Antlaşması, 1729 Reşt Antlaşması, 1813 Gülistan Antlaşması, 1828 Türkmençay Antlaşması, 1921 yılında imzalanan Moskova Dostluk Antlaşması, 1935 yılında imzalanan SSCB-İran Antlaşması, 1940 yılında imzalanan Tahran Antlaşması

Yanıt Açıklaması: TBMM’de yapılan görüşmelerin ardından, Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde, Orta Asya devletlerinin tamamını tanıdı.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap "E" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kars Antlaşması ile Acaristan’ın Gürcistan Sovyeti’ne 13 Ekim 1921 tarihli antlaşmayla katılmasını öngörmüştür. Acaristan Yüksek Komisyonu Başkanı Abaflidze, Türkiye’den 1921’de imzalanan Kars Antlaşması’nı dayanak göstererek Acaristan lehine garantörlük hakkını kullanmasını istese de Türkiye, sorunu Gürcistan’ın iç meselesi olarak görmüş ve bu politika Gürcistan tarafından “yapıcı” olarak değerlendirilmiştir. Buna rağmen Türkiye 1999’da Gürcülerle Abhazlar arasında yürüttüğü ara buluculuk misyonunu, 2000’de de Gürcülerle Acaralar arasında yürütmüştür.

Yanıt Açıklaması: Türkistan, doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Doğu Türkistan, günümüzde Çin’in hakimiyeti altında olup Sincan Uygur Özerk Bölgesi adını taşır. Batı Türkistan ise Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan Cumhuriyetlerinden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dağlık Karabağ ve İşgal Altındaki Reyonlar Sorunu irdelendiğinde, günümüze kadar bu sorunun uluslararası hukuka uygun bir biçimde çözüme kavuşturulamamasında çeşitli faktörlerin rol oynadığı görülmektedir. Bu faktörlerin başında ise bozulan barışı yeniden tesis edebilecek bir üst otoritenin bölgede oluşamaması gelmektedir. Barışçı yöntemlerle çözümünün sağlanamamasındaki bir diğer faktör de arabuluculuk faaliyetlerinin zayıf kalması ve bu süreç içinde başta BM, AGİT ve AB olmak üzere uluslararası örgütlerin süreç içindeki hareketsizliği veya etkisizliği olmuştur. Ayrıca, Ermenistan ve Azerbaycan’ın tutum ve davranışlarına etki eden içsel nedenler de önemlidir. Bu içsel nedenlerin tarihsel gelişmeler dikkate alındığında sorunun çözüme ulaştırılamamasında büyük payı olduğu görülmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Glasnost ve Perestroyka: “Açıklık ve Yeniden Yapılanma” anlamına gelen, SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov’un başlattığı reformlara verilen addır. Reformlar devlet bürokrasisini düzenleme, ekonomiyi canlandırma, demokratikleşme gibi amaçları içerir.Büyük Ermenistan: Ermenilerin; Hazar,Karadeniz ve Akdeniz’e kıyısı olan topraklarda kurulacak bir devlete sahip olma idealidir. SSCB’den ayrıldıktan sonra Ermenistan’ın ilk Cumhurbaşkanı olan Levon Ter Petrosyan tarafından yeniden gündeme getirilmiştir. İrredentist politika: Bir devletin başka bir devlet ülkesinde yaşayan bir dil ve etnik köken itibariyle kendisinden olduğuna inandığı insan topluluklarını kendi topraklarına katmak istemesi ya da en azından onlar üzerinde bir hak iddia etmesi.

Yanıt Açıklaması: Sözleşmede taraf devletler şu hususlar üzerinde anlaşmışlardır: Hazar Denizi’nin dibi ve toprak altı bölgeleri farklı alanlara bölünmüştür. Hazar’ın dibi yan yana ve karşı karşıya olan devletler arasında uluslararası hukuka uygun olarak bölgelere ayrılacaktır. Deniz yüzeyi ise deniz sahası, deniz hududu, balıkçılık alanları ve kaynakların kullanımı gibi esaslara göre paylaştırılacaktır. Sahilden 15 deniz mili mesafeye kadar olan bölgeler, her ülkenin kendi egemenlik alanı olarak kabul edilecektir. Her devletin balıkçılık alanı ise 25 mil (15+10 mil) olarak belirlenecektir. Diğer kısımlar ise ortak kullanıma açık yani tarafsız bölge olarak tanımlanmıştır. • Kıyıdaş devletlerin dışındaki 3. Devletlerin Hazar Denizi’nde askeri varlıklarının olması yasaklanmıştır. Görüldüğü üzere verilen maddelerin tamamı anlaşılan konular arasındadır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Nisan 2016’da yaşanan ve literatürde “4 Gün Savaşları” olarak adlandırılması genel kabul gören çatışmalar ile farklı bir boyuta taşınmıştır. Genel ve soyut olarak belirtilirse 2 Nisan 2016 gününün ilk saatlerinde Ermenistan ordusunun işgal altında tuttuğu bölgelerden Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine ateş açılmıştır. 22 yıl sonra yaşanan bu geniş ölçekli ateşkes ihlali üzerine Azerbaycan ordusu cephe hattında (Ağdere, Terter, Ağdam, Hocavend ve Fuzuli Bölgeleri) karşı saldırı başlatmıştır. 4 gün süren sıcak çatışmanın ardından her iki tarafın ordusunda da kayıplar yaşanırken, Azerbaycan Talış Köyü etrafındaki stratejik öneme sahip bazı tepeler ve yerleşim birimleri başta olmak üzere Ermenistan işgalindeki topraklarının yaklaşık %1’lik kısmını geri almıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, aşağıdaki ilkeleri, Orta Asya’ya ilişkin dış politikasının temel unsurları olarak zikretmektedir: 1. Bu ülkelerin devlet yapılanmalarının güçlendirilmesine katkıda bulunmak, 2. Bölgede siyasi ve ekonomik istikrarın korunmasını ve bölgesel işbirliğini teşvik etmek, 3. Ekonomik ve siyasi reformları desteklemek, 4. Bölge ülkelerinin dünya ile bütünleşebilmelerine ve Avrupa-Atlantik kurumlarıyla bütünleşmelerine yardımcı olmak, 5. Bölge ülkeleri ile ikili ilişkileri her alanda karşılıklı çıkarlar ve egemen eşitlik temelinde geliştirmek, 6. Bölge enerji kaynaklarının uluslararası piyasalara serbestçe ve farklı güzergâhlardan nakledilmesini desteklemek.

Yanıt Açıklaması: Büyük Ermenistan, Ermenilerin; Hazar, Karadeniz ve Akdeniz’e kıyısı olan topraklarda kurulacak bir devlete sahip olma idealidir. SSCB’den ayrıldıktan sonra Ermenistan’ın ilk Cumhurbaşkanı olan Levon Ter Petrosyan tarafından yeniden gündeme getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mihail Saakaşvili 2003’te “Gül Devrimi” ile ik­tidara gelmiş ve 2004’te Acaristan Sorunu’nu Gür­cistan lehine çözmüştür

Yanıt Açıklaması: Acaristan Sorunu Rusya’nın SSCB Dönemi’nde uyguladığı politikalar sonucunda oluşmuştur

Yanıt Açıklaması: sadasd

Yanıt Açıklaması: Hazar Denizi’nin Hukuki Statüsü Sözleşmesi dışında Zirvede taraf devletler arasında şu belgeler de imzalanmıştır: Hazar Denizi’nde Terörle Mücadele Alanında İşbirliği Protokolü, Hazar Denizi’nde Organize Suçla Mücadele Alanında İşbirliği Protokolü, Hazar Devletlerinin Hükümetleri Arasındaki Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması, Hazar Devletlerinin Hükümetleri Arasında Ulaşım Alanında İşbirliği Anlaşması, Hazar Denizi’ndeki Olayların Önlenmesi Konusunda Anlaşma, Sınır Kurumlarının İşbirliği ve Etkileşimi Protokolü

Yanıt Açıklaması: Kara Hakimiyet Teorisi İngiliz coğrafyacısı Mackinder tarafından ortaya atılmıştır. Avrasya jeopolitiği, dünyanın merkezi olarak tanımlanır. Bu bölgeye hakim olan, iç hilali kontrolü altına alabilecektir. İç hilali kontrolü altına alan, dış hilali hakimiyeti altına alabilecektir. Sonuçta dünyaya hakim hale gelecektir.

Yanıt Açıklaması: Cavahati Sorunu Soğuk Savaş’tan sonra Gürcistan’da yaşanan etnik sorunlardan birisidir. Tam adı Samtshe-Cavahati olan bölgede yoğun Ermeni nüfus yaşamaktadır.

Yanıt Açıklaması: İngiliz coğrafyacı Mackinder, Orta Asya bölgesini, Doğu Avrupa ile birlikte, dünyanın merkezi olarak tanımlamıştı. Mackinder’a göre, dünyanın merkezini kontrolü altına alan ülke, önce iç hilali, ardından da dış hilali oluşturan bölgeyi kontrolü altına alabilecektir. Bu sayede, Orta Asya bölgesini işgal eden ülke, dünya siyasetini belirleyen ve dünya sistemine yön veren yegâne ülke haline gelecektir. Kara Hâkimiyet Teorisi olarak adlandırılan bu teorik yaklaşım, halen jeopolitik kuramlardan birisini oluşturmakta ve Alexander Dugin, Zbigniew Brzezinski ve Ahmet Davutoğlu gibi stratejistlerin bölgeye ilişkin değerlendirmelerine teorik temeli oluşturmaktadır.