Orta Asya ve Kafkaslarda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Ağustos 1995’te Bişkek’te gerçekleştirilen Üçüncü Zirvede, taraflar, bölgesel işbirliği konusuna yoğunlaştılar.

Yanıt Açıklaması: Verilen öncüllerin hepsi “4 Gün Savaşları”na ilişkin doğru ifadelerdendir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Lider Elçibey’in Türkiye ile ilişkilere dair bazı idealleri vardı. Bunlardan birkaçı aşağıdaki gibidir: • Türkiye ile Azerbaycan arasında bir ‘konfederasyon’ kurulması, dolayısıyla iki ülke arasında sınırların kalkması ve iki ülke insanlarının birbirlerinin ülkelerinde serbestçe çalışabilmeleri, • İki ülke arasındaki askerî işbirliğinin Rusya ve Ermenistan arasında bulunan seviyeye çıkarılması, • Türkiye ve Azerbaycan arasında bir ‘ittifak antlaşmasının’ yapılması suretiyle Rusya’nın Azerbaycan’a müdahalesinin önüne geçilmesi, • Azerbaycan’da Türk Silahlı Kuvvetleri ve NATO’ya ait üslerin oluşturulması, • Azerbaycan’ın NATO üyesi olması, • Türkiye’nin de yardımıyla Azeri ordusunun en modern silahlarla donatılması Buna göre doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 2004-2007 arası dönemde de iki devlet arasında pek çok karşılıklı ziyaret gerçekleştirilmiş, siyasal-ekonomik ve askerî alanlarda anlaşmalar imzalanmıştır. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 21 Kasım 2007 tarihinde Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu’nun Gürcistan bölümündeki temel atma törenine katılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İrredentist politika: Bir devletin baflka bir devlet ülkesinde yaşayan bir dil ve etnik köken itibariyle kendisinden olduğuna inandığı insan topluluklarını kendi topraklarına katmak istemesi ya da en azından onlar üzerinde bir hak iddia etmesi.

Yanıt Açıklaması: Hazar Havzasının Petrol Rezervleri (milyar varil) Ülke                  İspatlanmış                Muhtemel                              Toplam Azerbeycan       12,5                            32                                           44,5 Kazakistan        29                               92                                           121 Türkmenistan   1,7                               38                                           39,5 Özbekistan      0,594                         2                                              2,594 Tablo incelendiğinde doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Josef Stalin 1931’de Abhazya’nın sta­tüsünü düşürerek Gürcistan’a bağlamıştır

Yanıt Açıklaması: USS Missouri’nin 6 Nisan 1946 tarihinde İstanbul’a gelişi Sovyetlerin İran’dan çekilmesi kadar sansasyona yol açtı. 1944 yılında vefat eden Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri Büyükelçisi Mehmet Münir Ertegün’ün naaşını taşıyan savaş gemisinin ziyareti, açıkça ABD’nin Türkiye’nin arkasındaki desteğini gösteriyordu. USS Missouri, Başkan Truman’ın Özel Temsilcisi Alexander W. Weddell ile bir grup gazeteciyi Türkiye’ye getirmişti. Gazetecileri kabul eden Başbakan Saraçoğlu, Türk milletinin “Amerika Birleşik Devleti’nin dostu” olarak ifade edilmesinden gurur duyduklarını ifade etti. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Ermenilere karşı “dişimizi göstermezsek bu iş halledilemez” diyerek Türkiye’nin soruna askerî müdahalesini yeniden gündeme getiren Cumhurbaşkanı Turgut Özal'dır.

Yanıt Açıklaması: AKP iktidarı döneminde Türkiye açısından, Güney Kafkasya stratejisinin temel 3 sütunu şunlar olmuştur: Ortaklık, Refah ve Barış. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 19 Ağustos 1991 yılında gerçekleştirilen başarısız askeri darbenin ardından, Sovyetler Birliği kısa sürede dağıldı.

Yanıt Açıklaması: Cavahati Sorunu Soğuk Savaş’tan sonra Gürcistan’da yaşanan etnik sorunlardan birisidir. Tam adı Samtshe-Cavahati olan bölgede yoğun Ermeni nüfus yaşamaktadır. Cavahati Bölgesi’ndeki Ermenilerin paramiliter gruplarla özerklik talebinde bulunması, bölgedeki Rus üslerinin kapatılması ve Ahıska Türklerinin durumu sorunun özünü oluşturmaktadır. Bölgedeki Ermenilere Ermenistan’ın ve RF’nin verdiği destek sorunu çok taraflı hâle getirmektedir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Osetler Rus vesayeti altına girmek için 1749-1752 yılları arasında St. Petersburg’da daimi elçilik bulundurmuştur

Yanıt Açıklaması: 1993- 2002 yılları arasında Türk dış politikasında Orta Asya bölgesinin önemi gerilemiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hazar’ın Statüsü, 18. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren uluslararası hukukun konusu olmuştur. Aşağıda belirtilen antlaşmalar ile Hazar Denizi’ndeki balıkçılık faaliyetleri, seyrüsefer serbestliği ve Hazar’da donanma bulundurma gibi konular düzenlenmiştir. Bu antlaşmalar; 1723 Petersburg Antlaşması, 1729 Reşt Antlaşması, 1813 Gülistan Antlaşması, 1828 Türkmençay Antlaşması, 1921 yılında imzalanan Moskova Dostluk Antlaşması, 1935 yılında imzalanan SSCB-İran Antlaşması, 1940 yılında imzalanan Tahran Antlaşması şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Savaşın sonunda Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlıkları RF tarafından tanınmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'nin arabuluculuğu Dağlık Karabağ sorununun çözümü için yapılması gereken eylemlerden biri olarak gösterilemez. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte, Orta Asya ve Hazar Havzasında bir güç boşluğu ortaya çıktı. Dönemin siyaset bilimcileri ve stratejistleri, bu boşluğun ya İran ya da Türkiye tarafından doldurulacağını öngörüyorlardı. Bu akademisyenlere göre, “Yeni Büyük Oyun”, bölgede Türkiye ile İran arasında yaşanacaktı. Bir yanda İslamcı rejime sahip İran, diğer yanda İslam ülkesi olan ancak demokratik, laik ve serbest pazar ilkelerini benimsemiş Türkiye, bu oyunda rol üstlenmişlerdi. Ancak zaman içerisinde stratejik denkleme; Rusya, Çin, Avrupa Birliği (AB), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Hindistan gibi güçlü aktörler de dâhil olmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Kara Hakimiyet Teorisi İngiliz coğrafyacısı Mackinder tarafından ortaya atılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Rus ve Ortodoks kimliğine geçmenin mümkün olmadığı veya bu politikanın başarısız olduğu anlaşılınca çare nötrleştirme, İslamî kimlikten uzaklaştırma, dinsizleştirme olarak ortaya çıkmıştır. Bu “kimliksizleştirme” sürecinin kontrol altına alınması ekonomik tedbirlerle sağlanmıştır. Bütün Türkistan pamuk tarlası hâline getirilirken topraklar çoraklaşmış ve halk tek ürüne mahkum olmuştur. Müslümanlar, Rusya’ya bağımlı hâle gelirken, bölgeye yerleşen Rusların yanında ikinci sınıf vatandaş durumuna düşmüşlerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.