Orta Doğuda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Ekonomik olarak ciddi bir darboğazdan geçen ve savaş yıllarında kapsamlı bir dışa açılım programı başlatan Türkiye, hem İran hem de Irak’a ihracatını ciddi manada arttırmıştır. Daha önceleri komşularıyla ciddi bir ticareti olmayan Türkiye, 1980’li yılların, yani savaşın, ortalarında dış ticaretinin önemli bir yüzdesini bu ülkelerle yapar hâle gelmiştir. Türkiye’nin bu ülkelere ihracatı 1981 yılında 220 milyon Dolardan 1985 yılında 2 milyar Dolara çıkmış ve toplam ihracatının %25’ini oluşturmuştur. Türkiye 1974-1990 yılları arasında Irak’ta 2.5 milyar Dolarlık inşaat projesi gerçekleştirmiştir. İki komşusunun savaşta olması Türkiye bakımından bir güvenlik sorunu oluşturmuş; bunun neticesinde farklı aktörler Türkiye’nin güvenliğine tehdit oluşturmaya başlamışlar.

Yanıt Açıklaması: Körfez ülkelerinden İran, Irak ve Bahreyn’de Şiiler, diğerlerinde ise Sünniler çoğunlukta olduğu hâlde Umman’da hariciliğin ılımlı bir kolu olan İbadiler çoğunluğu oluşturmaktadır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: 1516’dan 1918’e kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliğinde kalmıştır.

Yanıt Açıklaması: İngiltere’nin 1881’de Osmanlının denetiminde ve egemenliğinde bulunan Mısır’ı işgal etmesinde emperyal çıkarları ve Süveyş Kanalı’nı denetim altında bulundurmak istemesinin yanında, kendisinden önce Fransa’nın harekete geçerek Mısır’ı işgal edebileceği olasılığı da büyük bir rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1967 Arap-İsrail Savaşı 5-11 Haziran 1967 tarihleri arasında yaşandığından, Altı Gün Savaşı olarak da adlandırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1921’de İngilizlerin eliyle bir devlet hâline getirilen Ürdün, önceden planlanmış bir politikanın ürünü olmaktan öteye daha ziyade bedevi Arap kabilelerinin yaşadığı bölgedeki istikrarı sağlama aracı olarak ve Prens Abdullah bin Hüseyin’in de İngiltere’nin bölgesel politikalarına hizmet edebilecek bir kişi olarak düşünülmesiyle ve biraz da gelişmelerin yönlendirmesiyle ortaya çıkmıştı.

Yanıt Açıklaması: İngiltere 1 Ocak 1948’de Filistin Manda Yönetimi’ni 14Mayıs’ta sona erdireceğini ve bölgeden çekileceğini duyurdu. İngiltere’nin çekilmesine saatler kala, Yahudilerin İsrail devletinin kurulduğunu ilan etmesiyle Mısır, Suriye, Irak, Lübnan, Ürdün ve Suudi Arabistan ile İsrail arasındaki Birinci Arap-İsrail Savaşı başlamış oldu. Kuveyt bu savaşa katılmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Kuveyt, 18. yüzyılın başında Arabistan yarım adasının Nejd bölgesinden göç eden kabilelerin oluşturduğu ve 1756’da Sabah ailesi tarafından yönetilen otonom bir bölge hâline gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Amerika Birleşik Devletleri ile güneye doğru nüfuzunu genişletmeye çalışan Sovyetler Birliği arasındaki rekabet bölgede ideolojik, ekonomik, siyasi ve kültürel çatışmaların zeminini şekillendirmiştir. ABD’nin çevreleme politikası ile SSCB’nin sıcak denizlere inme politikaları bu bölge üzerinde çatışmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1968’de İngiltere’nin bölgeden çekilmesinin ardından diğer emirlikler gibi Bahreyn’de 1971’de bağımsızlığına kavuşmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1947 Mart’ında ilan edilen Truman Doktrini ile Türkiye’nin stratejik açıdan güçlendirilerek gerek Avrupa’ya gerekse Orta Doğu’ya yönelik Sovyet yayılmasının önlenmesi amaçlanmıştır. Truman’ın önerisinin Kongre tarafından onaylanmasının ardından, aynı yıl Türkiye’ye gelen bir Araştırma Grubu yaptığı çalışmalar sonunda Türkiye’ye öncelikle 100 milyon dolar civarında bir yardım yapılmasını önermiştir.

Yanıt Açıklaması: Bölgesel siyaset bakımından dikkat çeken ilk özelliği bu savaşın Araplar arası ilk savaş olmasıdır. İki tarafta da Arap orduları savaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra literatürde kullanımı yaygınlaşan “Orta Doğu” kavramını ilk defa Amerikan deniz tarihçisi ve stratejisti Alfred Thayer Mahan (öl. 1914), 1902 yılında National Review’de yayınlanan “The Persian Gulf and International Relations” başlıklı yazısında, Arabistan ile Hindistan arasındaki bölgeyi ifade etmek için kullanmıştır. Yazısında Basra Körfezi’nin stratejik önemi ile bölgede Alman İmparatorluğu, İngiltere ve Rusya’nın nüfuz mücadelelerini anlatmaya çalışan A. T. Mahan, “Orta Doğu” (Middle East) kavramını jeostratejik içerikte ve Süveyş’ten Singapur’a kadar uzanan deniz yolunun bir bölümünü anlatan bir bölge için kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: İngiliz yönetiminin 1922 Şubatında Mısır’a bağımsızlık verilmesi konusundaki tek taraflı açıklamasına dayanan söz konusu bağımsızlık bu hâliyle Mısır’ın statüsünde fazla bir değişiklik yapmıyordu. Buna göre, Mısır’ın savunması, İngiliz imparatorluk ulaşım yollarının korunması, Mısır’da oturan yabancılar ve azınlıkların korunması ve Sudan’da İngiliz yönetiminin de­vam etmesi öngörülmekteydi. Yine bu çerçevede İngiliz işgal kuvvetleri, danış­manlar ve diğer temsilciler Mısır’da olduğu gibi kalacaktı. 1914’ten itibaren kendi­lerine Sultan unvanı verilen Mısır Hıdivlerine bundan sonra Kral denilecekti.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Savaş sonucunda Irak’ta istikrarlı bir yapı kurulması mümkün olamamıştır. Savaş sonrası dönemde federal bir yapıya dönüştürülen Irak’ta iktidarın gücü çeşitli gruplar arasında dağıtılmaya çalışılmıştır. Her ne kadar üzerinde resmi bir anlaşma yapılmasa da mevcut Irak siyasal yapısında Başbakan Şii Arap, Cumhurbaşkanı Kürt ve Meclis Başkanı Sünni Arap’tır. Ancak bu bölünmeye rağmen mezhepsel temelli bazı sorunların devam ettiği görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yüzyılda Avrupalıların Avrupa dışı dünyaya açılmalarıyla başlayan Keşifler Çağında Çin, Japonya ve Malezya “Uzak Doğu” olarak adlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Devrim lideri Humeyni 3 Haziran 1989 tarihinde ölünce din adamlarından oluşan Uzmanlar Meclisi, Cumhurbaşkanı Ali Hamaney’i yeni dinî lider (devrim rehberi) olarak seçmiştir.

Yanıt açıklaması yok