Orta Doğuda Siyaset

Yanıt Açıklaması: Birinci Körfez Savaşı’nın ülke, bölge ve dünya siyasetinden kaynaklanan bazı önemli nedenleri vardır. Bu nedenlerin başında iki ülke arasındaki dinsel farklılıklar tarafından beslenen tarihsel çatışmaydı. İran-Irak Savaşı’nın nedenlerinden biri de iki ülke arasındaki siyasal ve ideolojik farklılıklardı. Soğuk Savaş Dönemi boyunca Şah Rıza Pehlevi yönetimindeki İran Batı Bloku’na ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri’ne yakın bir siyaset izlemiştir. Öte yandan Irak ise General Abdülkerim Kasım’ın 1958 yılında gerçekleştirdiği darbeden sonra sosyalist bir çizgide siyaset yapmaya başlamıştı. Daha sonra Baas Partisi’nin iktidara gelmesiyle bu siyasi eğilim güçlenmiş ve Irak Sovyet yanlısı bir ülke olmuştur. Farklı kutuplarda yer almak iki ülkenin bir diğerine güvensizliği arttırmıştır. İslam Devrimi’nden sonra ideolojik farklılık artmış ve hatta ideolojik zıtlık oluşmuştur. Potansiyel Sünni-Şii ayrışması siyasal bir soruna dönüşmüştür. Devrim lideri Humeyni devrimden hemen sonra seküler ve sosyalist Saddam rejiminin yıkılması için Iraklı Şiilere çağrıda bulununca Irak da İran’a karşı kozlarını kullanmaya başlamıştır. Böylece Irak’ın İran’a saldırma nedenlerinden biri de Devrimci Şii anlayışının Arap dünyasındaki muhtemel ilerleyişini durdurmak olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Mısır, Yemen, İsrail, Lübnan, Suriye, Türkiye, Irak ve İran birer cumhuriyettir.

Yanıt Açıklaması: Orta Doğu kavramı ilk defa A.T. Mahan tarafından 1902 de kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Körfez trafiğinin kontrolünü elinde tutmaktadır. Umman birçok bakımdan diğer Körfez ülkelerinden ayrılmaktadır. Geniş bir toprağa sahip olan Umman diğerlerin­den farklı olarak aynı zamanda önemli bir tarım ülkesidir. Ayrıca Körfez ülkelerin­den Iran, Irak ve Bahreyn’de fiiiler, diğerlerinde ise Sünniler çoğunlukta olduğu hâlde Umman’da hariciliğin ılımlı bir kolu olan İbadiler çoğunluğu oluşturmakta­dır. Umman diğer Körfez ülkelerinden farklı olarak, onu önemli kılan asıl unsur geçmişten günümüze petrolden ziyade stratejik konumu olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Filistin’de Yahudiler ve Araplar arasında yaşanan çatışmaların artması ve Yahudi örgütlerin Arapların yani sıra İngiliz hedeflerine de saldırması sonucu İngiltere konuyu BM'ye taşımış, BM 1947'de aldığı kararla Filistin’i 3'e bölmüştür.

Yanıt Açıklaması: Mübarek’ten sonra Kasım-2011-Ocak-2012 arasında yapılan seçimlerin ilk iki turunda ülkenin en önemli siyasi güçlerinden olan Müslüman Kardeşler (Hürriyet ve Adalet Partisi) çoğunluğu elde ederek birinci parti olarak meclise girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Soğuk Savaş döneminde Orta Doğu’da dinsel, ideolojik ve politik sorunların yanı sıra sınır sorunlarının neden olduğu çok sayıda savaş ve düşük yoğunluklu çatışma yaşanmıştır. 1948-1949 Arap-İsrail Savaşı ile başlayan bölgesel savaşlar, daha sonraki yıllarda 1956 Süveyş Savaşı, 1967 Arap-İsrail Savaşı, 1973 Arap-İsrail Savaşı ve 1980-1988 İran-Irak Savaşıyla sürmüştür.

Yanıt Açıklaması: Soğuk Savaş döneminde Orta Doğu’da dinsel, ideolojik ve politik sorunların yanı sıra sınır sorunlarının neden olduğu çok sayıda savaş ve düşük yoğunluklu çatışma yaşanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Orta Doğu’daki nüfus temelde üç ana etnik gruba ayrılır: Samiler, Hint-Avrupa grubuna mensup olanlar ve Turanî grubu içerisinde yer alanlar. Orta Doğu’nun en geniş etnik grubunu oluşturan Samiler iki ana kola ayrılırlar. Bunlar Araplar ve İbranilerdir. Kaldeliler, Süryaniler, Akkadlar, Babilliler ve Asuriler de bu etnik grup içerisinde yer alırlar. Araplar hem Samiler içerisinde hem de tüm diğer gruplarda en büyük etnik grubu oluştururlar.

Yanıt Açıklaması: Şah’ın 16 Ocak 1979’da tatil gerekçesiyle İran’dan ayrılması ve Humey- ni’nin sürgünde bulunduğu Paris’ten 1 Şubat 1979’da İran’a dönmesiyle ve İran’da Pehlevi Hanedanlığı ve monarşi sona ermişti.

Yanıt Açıklaması: 1947 Mart’ında ilan edilen Truman Doktrini ile Türkiye’nin stratejik açıdan güçlendirilerek gerek Avrupa’ya gerekse Orta Doğu’ya yönelik Sovyet yayılmasının önlenmesi amaçlanmıştır. Truman’ın önerisinin Kongre tarafından onaylanmasının ardından, aynı yıl Türkiye’ye gelen bir Araştırma Grubu yaptığı çalışmalar sonunda Türkiye’ye öncelikle 100 milyon dolar civarında bir yardım yapılmasını önermiştir.

Yanıt Açıklaması: 1980-1988 yılları arasında İran-Irak savaşı yaşanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Araplar hem Samiler içerisinde hem de tüm diğer gruplarda en büyük etnik grubu oluştururlar. Bölgedeki ülkelerin çoğunda Arap nüfusu çoğunluğu teşkil etmekte olup Arap olmayanlar sadece Türkiye, Iran ve İsrail’de çoğunluğu temsil etmektedirler.

Yanıt Açıklaması: Arap Baharı; Tunus, Mısır, Libya, Suriye, Bahreyn, Cezayir, Ürdün ve Yemen başta olmak üzere Arap Dünyasında siyasi iktidarların politikalarına karşı; işsizlik, siyasi yozlaşma, baskıcı yönetim, yolsuzluklar ve ağır ekonomik şartlar gibi çeşitli sorunlar sonucunda patlak vermiş protestolar ve halk ayaklanması hareketleridir. Önce Tunus’ta patlak veren iktidara karşı protesto ve gösteriler bir tür domino etkisi göstererek diğer Arap ülkelerine de yayılmıştır. Tunus, Mısır, Libya ve Yemen’de iktidarların değişmesine yol açan gösteri ve protestolar Cezayir, Ürdün, Fas, Bahreyn ve diğer ülkelerde bastırılmıştır. Suriye’deki gösteriler ve halk ayaklanması iktidarın silahlı güçlerince kanlı şekilde bastırılmış olmakla birlikte ülkede kaos devam etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Eisenhower'ın 5 Ocak 1957'de Kongre'ye verdiği mesajda açıklanan Eisenhower Doktrini ile ABD, Orta Doğu'ya yönelik net taahhütlerde bulunmaktaydı. Buna göre ABD bölge ülkelerine yapacağı ekonomik ve askerî yardımın yanı sıra talep edilmesi hâlinde doğrudan Amerikan askerlerini gönderip rejimleri koruyacaktı.

Yanıt Açıklaması: Belirtilen sebepler Suriye ve İsrail arasında gerçekleşen durumu ifade etmektedir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İlk kurulduğu yıllarda petrol geliri bulunmadığından krallık günümüzdeki kadar bolluk ve ihtişam içinde değildi. Ülkede petrol araştırmalarının başlaması 1933’te Standart Oil of California (Texaco, Mobil ve Standart Oil of New Jersey ile ku­rulan ortaklıklarla daha sonra ARAMCO adını alacak) şirketine verilen imtiyaz­dan sonra başlayabilmişse de petrolün üretimi 1938’de mümkün olabilmiştir. Fakat II. Dünya Savaşı’mn patlak vermesi Suudi petrol sanayisinin gelişmesini geciktirmiştir.

Yanıt Açıklaması: N. S. Hopkins ve S. E. İbrahim’in Orta Doğu araştırmalarına göre genel olarak şu özlliklere sahiptir. Orta Doğu toplumlarında hızlı bir nüfus artışı gözlenmektedir. Orta Doğu toplumlarında çocuk ve gençlerin oranı yüksektir. Orta Doğu toplumlarının çeşitli sosyal sorunları bulunmaktadır. Orta Doğu’da nüfusun ülkeler arasında ve ülke içerisindeki dağılımında dengeli bir tablo söz konusu değildir. Bazı ülkelerde ve yerlerde nüfus yoğunluğu aşırı derecede seyrederken bazı ülke ve yerlerde son derece düşük yoğunluktadır. Nüfus artışı gözlenmektedir, azalışı değil.