Türk Siyasal Hayatı

Yanıt Açıklaması: Kültürel muhafazakârları diğer muhafazakârlık türlerinden ayıran en büyük özellik, düşüncelerini siyasal değil kültürel düzlemde ifade etmeleridir. Kültürel muhafazakârlar olarak Mustafa Sekip Tunç, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Peyami Safa, Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Yahya Kemal ve Ahmet Hamdi Tanpınar önemli figürlerdir. Bu düşünürler “geçmiş kültürlerin yok oluşa terk edilmemesi, dinin ve kültürel kurumların toplumsal yasam için işlevsel olduğunu” vurgular.

Yanıt Açıklaması: Devletin ekonomiye müdahalesine ihtiyatla yaklaşılması İzmir İktisat Kongresinde hakim bir görüştür.

Yanıt Açıklaması: 1940’lar ve 1950’lerde ortaya çıkan Mavi Anadoluculuk akımına göre “Batılılaşma aslında öze dönmek demektir, çünkü Batı medeniyetinin kaynagı da Batı Anadolu’daki ve Orta Asya’daki kültürdür”. Özellikle Sabahattin Eyüboglu, Halikarnas Balıkçısı, Melih Cevdet Anday, Azra Erhat gibi isimlerden oluşan Mavi Anadolucular için basta Antik Felsefenin doğduğu Iyonya olmak üzere Anadolu tüm medeniyetlerin beşiğidir ve tüm medeniyetler buradan doğmuş ve yükselmiştir. Mavi Anadolucular kimlik inşasında İslami ögelere değil, Anadolu sembollerine ağırlık vermişlerdir.

Yanıt Açıklaması: II. Meşrutiyet’in resmî ideolojisi Osmanlıcılıktı. Osmanlıcılık ideolojisi, Osmanlı idaresi altında yaşayan tüm dinsel ve etnik unsurları Osmanlı vatanı ve Osmanlı hanedanına sadakat temelinde birleştirme ülküsü güden bir ideolojiydi.

Yanıt Açıklaması: 1934’de uygulamaya konan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı’nın (BBYSP) ana hedef ve stratejisi, ülkenin yerüstü kaynaklarını değerlendirerek ithalata konu olan özellikle şeker, dokuma ve kağıt başta olmak üzere temel gereksinim maddelerini yurt içinde üretme; yerel veya bölgesel tarımsal üretime ve doğal kaynaklara dayanan sınai üretim birimleri kurma; kurulacak sanayi tesislerinin, kuruluş yerlerinin hammadde ve işgücü kaynaklarına yakın olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu kararlar 28 Ocak 1920 yılında alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, eğitimde toplumsal cinsiyet duyarlılığının sağlanmasını öngören iki uluslararası belgeye imza atmış bulunmaktadır: Bunlardan biri Pekin Eylem Planıdır, plana göre eğitimin her düzeyi için toplumsal cinsiyete duyarlı öğretim programları oluşturulacaktır. Pekin Sonuç kararlarının ‘Kızlar ve Eğitim’ bölümünde, kalıplaşmış cinsiyet rollerinin ısrarla kullanılmasının kızların okula erişimini ve okula devamını engellediği vurgulanmaktadır. Ayrıca bu doküman, imzası olan ülkelere “erkek çocuklar ve yetişkin erkekler in değişen toplumsal cinsiyet rolleri ve sorumlulukları çerçevesinde, eğitim materyallerini ısrarla muhafaza edilen kalıplaşmış cinsiyet rollerinden arındırmak için politikalar geliştirmekle sorumlu” tutmuştur.

Yanıt Açıklaması: Basın aracılığıyla gerçekleşen ve devletçilik-liberalizm ekseninde gelişen bu tartışmalar uzun sürmez. Ancak bu tartışmalar 1930’larda aydınların ve siyaset adamlarının devletçilik-liberalizm kavramlarına yükledikleri anlamı yansıtması açısından önem taşımaktadır. Politik yönü yanında entelektüel yönü de bulunan bu tartışmaların taraşarından biri, Kadro dergisi etrafında toplandıkları için Kadrocular olarak adlandırılan Burhan Asaf Belge, Şevket Süreyya Aydemir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Vedat Nedim Tör, İsmail Hüsrev Tökin ve Mehmet Şevki Yazman’ın oluşturduğu harekettir. Kadrocular, Türk devrimine 1930’larda görece “sol” bakışı yansıtırlar. Kadroculardan Şevket Süreyya Aydemir İnkılâb ve Kadro adlı kitabı nda devletçilik ile ilgili olarak “Türkiye ve Türkiye’ye benzer memleketler için devlet müdahalesinin mevzuu yüksek tekniğin doğurduğu bir takım tezatları bir takım menfaatler için kontrol ve disiplin altına almak için değil esasen mevcut olmayan bu yüksek tekniği bizzat devlet teşkilatçılığı altında ve birtakım menfaat tezatlarına yol açmadan meydana getirmektir” tanımını yapar.

Yanıt Açıklaması: 1958 Ekiminde Türkiye Köylü Partisi ile Cumhuriyetççi Millet Partisi birleşerek Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisini kurmuştur. Seçimde tek başına başarılı olamayan HP ise 1958 Kasımında CHP’yle birleşme kararı almıştır. Muhalefetin bu güç birliği karşısında atağa geçen DP, bir Vatan Cephesi kurarak DP’ye katılımları artırma, bu yolla da partiyi güçlendirme çabasına girmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1950 seçimlerinden sonra Cumhurbaşkanlığına DP’nin genel başkanı Celal Bayar seçilmiştir. Böylece askerlik mesleğinden gelen Atatürk ve İnönü’den sonra ilk kez bir sivil cumhurbaşkanı olmuştur .

Yanıt Açıklaması: Milli kimlik  Türkçülük ile ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: 3 Kasım 2002’de gerçekleşen genel seçimin sonucunda yeni kurulmuş olan AKP, tek başına hükûmet kurarak Türkiye’yi yönetmeye başlar. Bu iktidar Kemal Derviş’in şahsında temsil edilen iktisat politikalarını tereddütsüz sürdüreceğini kamuoyuna duyurur. Başka bir deyişle Derviş gider ancak yönettiği istikrar paketinin uygulanması yeni iktidar döneminde de sürer. Derviş’in programı enflasyonun düşmesi yönünde beklentileri karşılar. 2001’de TÜFE’de enflasyon %68,5 iken 2002’de 29,7’ye ve 2003’te 13,9’da geriler. Büyüme 2001’de -9,5 iken 2002’de %7,8 ve 2003’te %5 olur. Bu olumlu gelişmelerin yanı sıra dış borç yükü ve bölüşümde yaşanan olumsuz tablo göz ardı edilemez bir hâl alır. Sermaye hareketlerinin serbestleştirildiği 1989’da Türkiye’nin dış borç yükü 41,7 milyar dolar iken 2003 başlarında dış borç stoku 133,2 milyar doları bulur. Türkiye’nin 1990’lı yıllarda dış borç stoku yaklaşık 49 milyar dolar, 2007’de 250 milyar dolar, 2008’de 280 milyar dolar ve 2011’in ilk üç ayı sonunda 300 milyar doları aşar. Türkiye’nin 2004 yılında cari açığı 16 milyar dolara ulaşır. Geçen yıllarda, her yıl cari açığın daha çok arttığı bir dönem olur. 2006 yılında 31,3 milyar dolar olan cari açık; 2010 yılına göre 30 milyar 446 milyon dolar daha artarak, 2011 yılında 77 milyar 89 milyon dolar olur.

Yanıt Açıklaması: BBYSP'nin ana hedef ve stratejisi, ülkenin yerüstü kaynaklarını değerlendirerek ithalata konu olan özellikle şeker, dokuma ve kağıt başta olmak üzere temel gereksinim maddelerini yurt içinde üretme, yerel veya bölgesel tarımsal üretime ve doğal kaynaklara dayanan sına, üretim birimleri kurma, kurulacak sanayi tesislerinin kuruluş yerlerinin hammadde ve işgücü kaynaklarına yakın olmasıdır. Devletin özel sektör tarafından kurulmasına olanak bulunmayan sanayi dallarında girişimlerde bulunması ve yatırım yapması amacına yönelik hazırlanan BBYSP ile özel sektörün de devletin kuracağı ana sanayiler ile ortaya çıkacak ve yararlanacağı dışsal ekonomiler yaratılacağı hedefi ortaya konur.

Yanıt Açıklaması: 13 Şubat 1925’te başlayan Şeyh Sait İsyanını bastırmak için 4 Mart 1925’te kabul edilen kanun hükümete olağanüstü bazı tedbirler alma yetkisi vermekteydi. Kanunla hükümete toplumsal düzeni bozduğu düşünülen kurumları ve basın-yayın organlarını mahkeme kararına ihtiyaç duymadan kapatma yetkisi tanınmıştır. Ayrıca aynı konuda suç işlediği düşünülen kişilerin istiklal Mahkemelerine gönderilmesi de kanunun içerdiği düzenlemeler arasındadır. Kanun, iki yıl için çıkarılmasına rağmen daha sonra süresi iki yıl daha uzatılmış ve 4 Mart 1929’da yürürlükten kalkmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1934 yılında Bakırköy Bez Fabrikası, Keçiborlu Kükürt Fabrikası ve Isparta’da Gülyağı Fabrikası işletmeye açılması birinci beş yıllık sanayi planının bir parçasıdır.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı ertesinde Türkiye yönünü açıkça ABD ve Batılı müttefiklerine çevirir. Bu yeni yönelişte, kuzeyden beliren Sovyet tehdidi de etkili olur.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, eğitimde toplumsal cinsiyet duyarlılığının sağlanmasını öngören iki uluslararası belgeye imza atmış bulunmaktadır: Bunlardan biri Pekin Eylem Planıdır, plana göre eğitimin her düzeyi için toplumsal cinsiyete duyarlı öğretim programları oluşturulacaktır. Pekin Sonuç kararlarının ‘Kızlar ve Eğitim’ bölümünde, kalıplaşmış cinsiyet rollerinin ısrarla kullanılmasının kızların okula erişimini ve okula devamını engellediği vurgulanmaktadır. Ayrıca bu doküman, imzası olan ülkelere “erkek çocuklar ve yetişkin erkeklerin değişen toplumsal cinsiyet rolleri ve sorumlulukları çerçevesinde, eğitim materyallerini ısrarla muhafaza edilen kalıplaşmış cinsiyet rollerinden arındırmak için politikalar geliştirmekle sorumlu” tutmuştur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı iktisadi düşüncesinde serbest dış ticaret fikrine sistematik ilk eleştiriler bir Kazan göçmeni olan Musa Akyiğitzade’den gelir. List’ten oldukça etkilenen Musa Akyiğitzade ulusal çıkarlar gerektirdiği takdirde korumacı bir politika izlenebileceğini vurgular. Ancak Musa Akyiğitzade mutlak bir korumacılıktan yana değildir. “Bebek endüstri” ilkesini savunur. Dış rekabete karşı korunan iş kollarında zamanla fiyatların düşüp iç üretimin dışarıyla rekabet edebilir hale geleceğini belirtir. Musa Akyiğitzade’ye göre serbest ticaret ancak eşit durumdaki ülkeler arasında gerçekleşebilir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sovyetlerin toprak talepleri ve buna bağlı olarak tehdidine maruz kalan Türkiye, jeo-politik ve jeo-stratejik konumu ve önemi nedeniyle ABD’nin Truman Doktrini ve Marshall Planı kapsamında askeri ve ekonomik yardımda bulunacağı ülkeler arasında yer alır.