Turkish Language 1

Yanıt Açıklaması: Eylemsiler: eylemleri geçici sıfat, zarf ve ad yapan; hem ad hem de eylem özellikleri taşıyan, zarf fiiller hariç, yapım ya da çekim eki işlevlerinde kullanılabilen sözcüklerdir. Türkçede anlam ve görevlerine göre, zarf fiiller (ulaçlar), sıfat fiiller (ortaçlar) ve isim fiiller (eylem adı, mastar) olmak üzere üç çeşit eylemsi vardır.  Zarf fiil: Zarf fiiller eylemlerden geçici olarak türetilen zarf işlevindeki sözcüklerdir. Zarf fiiller zarf ve eylem özelliklerini birlikte gösterebilir. Zarf fiillerin diğer bir görevi de asıl eylem ile yardımcı eylemi birleştirerek birleşik eylem yapmalarıdır. E seçeneğinde tanıdıkça sözcüğü zarf fiile örnektir. Diğer seçeneklerde sıfat fiil bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Budizm, Maniheizm, Nasturilik gibi çeşitli inançları benimseyen Uygurların söz varlı­ğında Çinceden, Soğdcadan, Sanskritçeden, Toharca gibi çeşitli dillerden alıntılarla yabancı sözlerin oranında ve kullanım sıklığında artış görülür. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Türkçede cümleler, yapılarına, taşıdıkları yargı değerlerine göre basit, birleşik, bağlı ve sıralı olmak üzere dört grupta ele alınmaktadır. Kurallı cümle ise cümledeki öğelerin dizilişine göre yapılan sınıflama kapsamına girmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Alıntı sözler bölümünü okuyunuz.

Yanıt Açıklaması: Kirlenmek sözcüğünün kök ve gövdelere ayrılışı kir-len-me-k şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: eldiven ve yayla sözcüklerinin kökü el- ve yay- dır. Diğer sözcüklerde ise kök eylemdir.

Yanıt Açıklaması: Bir toplumun hayatında önemli yer tutan varlıklarla, nesnelerle, işlerle, konularla ilgili söz varlığının geniş olduğu bilinmektedir. Türklerde aile bağlarının ve ilişkilerinin güçlü olması, akrabalıkla ilgili adların zenginleşmesini sağlamıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkçenin karşı karşıya bulunduğu sorunların çözümü için öncelikle toplumda Türkçe bilincinin yaygınlaştırılması ve dilin öneminin kavratılması gerekmektedir. Eğitim sistemimiz Türkçeyi sevdirecek, benimsetecek nitelikte yeniden düzenlenmelidir. Radyo ve televizyon kuruluşları, basın yayın organları; toplumda Türkçe bilincinin geliştirilmesi, doğru ve güzel Türkçenin yaygınlaştırılması konusunda etkin olabilirler. Eğitim kurum- larından sonra bu konuda en büyük sorumluluk radyo ve televizyon kuruluşlarına, basın yayın organlarına düşmektedir. Kitle iletişim araçlarında bozuk dil kullanımı nasıl bir anda yaygınlaşıyorsa doğru ve güzel Türkçe kullanımı da bir anda yaygınlaşacaktır. Bu konuda ödüllendirici olmak gerekir. Türk Dil Kurumu, RTÜK gibi kurumların topluma örnek olacak biçimde doğru ve güzel Türkçeyi kullanan yazar, gazeteci, tiyatrocu, spiker ve sunucuyu ödüllendirmeye devam etmesi yararlı olacaktır. Bununla birlikte dilin kul- lanıldığı alanlarda yasal boşlukların giderilmesi, kuralların belirlenmesi yararlı olacaktır. Örneğin şirket adının tescil edilmesi uygulaması iş yeri ve ürün adlandırını da kapsayacak biçimde genişletilebilir.

Yanıt Açıklaması: Türkçe altmış ve yetmiş sözcüklerindeki -mIş yeni türetim yapamaz, yani başka sözcüklerde kullanılamaz.

Yanıt Açıklaması: Zarf fiil: Zarf fiiller eylemlerden geçici olarak türetilen zarf işlevindeki sözcüklerdir. Zarf fiiller zarf ve eylem özelliklerini birlikte gösterebilir. Zarf fiillerin diğer bir görevi de asıl eylem ile yardımcı eylemi birleştirerek birleşik eylem yapmalarıdır. Örneğin, gelebil- sözcüğünde adıl eylem gel-, yardımcı eylem olan bil- birbirlerine –e zarf fiil eki ile bağlanmaktadır. Tablo 4.6’da görüldüğü gibi zarf fiiller tarz ve bağ anlamı taşıyanlar ve zaman anlamı taşıyanlar olmak üzere iki türde değerlendirilebilir. İşlev bakımından; Tarz ve bağ anlamı taşıyanlar -A...-A -AcAk + iyelik eki + -A -ArAk -I -mAksIzIn -mAktAnsA -Ip sora sora, gide gide boş duracağıma (çalışayım) koşarak, bilerek soruver (< sor-u + ver) çalışmaksızın ölmektense alıp, koşup Zaman anlamı taşıyanlar -DIk + iyelik eki+dA -(i)ken -AlI -IncA -DI + kişi eki + -AlI -DI mI -DIkçA -mAdAn -(A)r/-mAz geldiğimde, öldüğünde, koşarken (< koşar i-ken) alalı, gideli sevince, görünce gittin gideli konuştu mu (konuşur) sevdikçe, yaşadıkça bilmeden, görmeden (kuşlar) öter ötmez Doğru yanıt D

Yanıt Açıklaması: Karma: Karma , iki sözcüğün hecelerini ya da parçalarını, genellikle ilk bileşenin birinci, ikinci bileşenin ikinci parçasını bir araya getirerek yeni sözcük oluşturma yoludur. arge (< ar aştırma + ge liştirme), ordonat (< or du + donat ım), eltel (< el + tel efonu ) vb. Karmada bileşenler biçim bilgisel ögeler değildir. Burada da benzer bir süreç söz konusudur. Pozitif sözcüğünün ilk kısmı ile elektron sözcüğünün son kısmından bunların anlamlarından farklı bir anlama gelen yeni bir sözcük oluşturulmuştur. Doğru cevap C’ dir.

Yanıt Açıklaması: Türkçenin karşı karşıya bulunduğu sorunların çözümü için öncelikle toplumda Türkçe bilincinin yaygınlaştırılması ve dilin öneminin kavratılması gerekmektedir. Eğitim siste- mimiz Türkçeyi sevdirecek, benimsetecek nitelikte yeniden düzenlenmelidir. Radyo ve televizyon kuruluşları, basın yayın organları; toplumda Türkçe bilincinin geliştirilmesi, doğru ve güzel Türkçenin yaygınlaştırılması konusunda etkin olabilirler. Eğitim kurum- larından sonra bu konuda en büyük sorumluluk radyo ve televizyon kuruluşlarına, basın yayın organlarına düşmektedir. Kitle iletişim araçlarında bozuk dil kullanımı nasıl bir anda yaygınlaşıyorsa doğru ve güzel Türkçe kullanımı da bir anda yaygınlaşacaktır. Bu konuda ödüllendirici olmak gerekir. Türk Dil Kurumu, RTU¨K gibi kurumların topluma örnek olacak biçimde doğru ve güzel Türkçeyi kullanan yazar, gazeteci, tiyatrocu, spiker ve sunucuyu ödüllendirmeye devam etmesi yararlı olacaktır. Bununla birlikte dilin kul- lanıldığı alanlarda yasal boşlukların giderilmesi, kuralların belirlenmesi yararlı olacaktır. O¨rneğin şirket adının tescil edilmesi uygulaması iş yeri ve ürün adlandırını da kapsayacak biçimde genişletilebilir.

Yanıt Açıklaması: İş Yaşamında Türkçe: Türkçenin karşı karşıya bulunduğu sorunlardan biri de iş yaşamının çeşitli alanlarında görülen dil yabancılaşmasıdır. Toplumun hemen her kesimince bir sorun olarak algılanan is yeri adında yabancılaşma aslında buzulun suyun üstünde kalan kısmıdır. Is yerlerine yabancı adlar verilmesi eğilimi ne yazık ki son yıllarda gittikçe yaygınlaştı ve sokaklarımızın, caddelerimizin görüntüsü bozuldu. Büyük alışveriş merkezlerinin, büyük mağazaların yabancı adlar kullanmasından sonra bakkal, kasap, manav, araba yıkayıcısı, simit dükkânı da yabancı adlar almaya başladı: Rainbow Kasabı , Coiffeur Angle, Börek Center gibi sokaklarımızda, caddelerimizde görebileceğimiz binlerce ad, ticari hayatta yabancılaşmanın örnekleridir. Son zamanlarda Türkçe veya Türkçeleşmiş adlar is yerlerinde kullanılırken gelenekleşmiş Türk yazımı yerine yabancı kurallara göre yazma eğilimi de ortaya çıktı: Efendy, Hotel Taxim, Eskidji, Laila, Wishne Bar, Neshe, Kitapchi, Yemish, Kebabchi, Derichi ... Bu etkilenme yalnızca sözcük girişiyle sınırlı kalmamakta Türkçenin söz dizimi özelliklerini de zorlamaktadır: Divan Oteli demek dururken Hotel Divan , Marmara Oteli demek varken The Marmara , Derman Eczanesi yerine Eczane Derman demek Türkçenin söz dizimi özelliklerini hiçe saymaktır. Verilen örnekte de Lastikli Cerrahi Maske yerine, Türkçenin söz dizimi değiştirilip batı kaynaklı Surgical Mask Earloop ifadesinden bire bir çevrilerek Cerrahi Maske Lastikli denmiştir. Doğru cevap C’ dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yeni Lisan hareketinin temel prensipleri şunlardır: 1. Yazı dilini konuşma diline yaklaştırmak, mümkün olduğu kadar İstanbul halkının konuştuğu gibi yazmak. 2. Dilimizdeki Arapça ve Farsça gramer kurallarını kullanmamak. 3. Tamlamaları, Türkçe kurallara göre yapmak. 4. Yabancı kelimeleri Türkçedeki söylenişiyle yazmak, bilim terimlerinde Arapça kelimelerden yararlanmak. 5. Öteki Türk lehçelerinden kelime almamak. 6. Bu kurallardan hareket ederek millî bir dil ve millî bir edebiyat meydana getirmek. Bu durumda doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Amaç 2

Yanıt Açıklaması: Türkçe’de bütün sözcük türlerinden ikileme yapmak mümkündür. Özel adlardan kurulan ikileme sayısı fazla değildir: Çinden Maçine, Hanyayı Konyayı gibi birkaç örneği görülür. Cins adlarından pek çok ikileme kurulmaktadır: öbek öbek, sıra sıra, dizi dizi, dağ taş, yol yolak vb. Zamirler de ikileme kuruluşunda yer alırlar: O bu, bu şu, sen sen vb. Ünlemlerden de ikilemeler kurulur: Hay hay, hele hele vb. Fiiller de değişik çekimli biçimleriyle ikilemeler içerisinde yer alırlar: Olur olmaz, oldu olacak, düştü düşeli, geldi geleli, buyur buyur vb.

Yanıt Açıklaması: Bilginin ne anlama geldiğini kavradığı için anlama düzeyindedir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır. A şıkkında her dilin kendine ait bir atasözü vardır bilgisi atasözlerinin özelliklerinden değildir.

Yanıt Açıklaması: İnsanlığın ilk yazılı metinlerinden itibaren karşılaşılan atasözlerine farklı uluslar; kanatlı söz, nasihat, cevherli söz, ibret verici söz, altın söz, dilin gülzarı, halk mektebi, halk hikmeti, ruhun doktoru, aklın gözü gibi anlamlara gelen adlar vermişlerdir. Doğru yanıt C'dir.