Uluslararası İktisat Teorisi

Yanıt Açıklaması: Bankaların içinde bulundukları ülke parasının dışındaki paralarla açtıkları kredilere eurokredi denir.

Yanıt Açıklaması: İki ülkeli bir modelde, bir ülkenin karşılıklı talebi, onun kendi malından vereceği bir birim için, öbürünün malından talep edeceği miktarlarla ölçülür. Bunu tersinden söyle­mek gerekirse karşılıklı talep, bir birim yabancı mal karşılığında teklif edilen ulusal mal arzına eşittir.

Yanıt Açıklaması: En yüksek pay Rusya'ya aittir.

Yanıt Açıklaması: Merkantilist felsefeye göre, dış ticaret politikasının temel amacı, hazinenin altın stokunu artırmaktır. Bunun için de ödemeler dengesinde fazlalıklar oluşturmak gerekir. Merkantilistler altın ve değerli madenleri servetin kaynağı olarak görmüşlerdir. Onlara göre, hazinenin altın stoku aynı zamanda ekonomik ve siyasal gücün de temelini oluşturur. O dönemler uzun süren savaşların doğurduğu büyük finansman ihtiyacı, bu düşüncelerin benimsenmesinde etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hizmetler kesimi çok geniş bir ekonomik faaliyet alanını kapsar; o nedenle sektörün genel bir tanımını yapmak kolay değildir. Bununla birlikte, üretimi ile tüketiminin aynı yerde ve eş anlı olarak gerçekleştirilmesi, diğer bir deyişle, hizmeti sağlayan ile bundan yararlanan arasında doğrudan bir ilişki bulunması, hizmetlerin saklanamaması ve elle tutulamaz nitelikte olması bazı ortak özelliklerdir.

Yanıt Açıklaması: Günümüz ekonomilerinde özellikle sanayi üretiminin temel özelliği homojen değil, farklılaştırılmış malların üretilmekte oluşudur. Uluslararası ticaretin de çok büyük bir bölümü bu farklılaştırılmış nitelikteki malların alım satımını kapsar. Uluslararası ticarette mal farklılaştırması (product differentation) konusunda verilen klâsik bir örnek otomobildir. Dünyada çeşitli firmalar araba üretirler. Ama Amerika’nın ürettiği Chevrolet ile Japonların Toyota’sı, Almanların Mercedes’i, ya da ülkemizdeki Renault otomobilleri birbirlerinin aynısı değildir. Oysa Faktör Donatımı Teorisi’nde ya da genel olarak standart uluslararası ticaret teorisinde ticarete giren malların homojen (türdeş) oldukları kabul edilmiştir. Bu da aslında mal ve faktör piyasalarında tam rekabet varsayımında bulunmanın bir sonucudur. Homojenlik diğer yandan aynı malın bir ülke tarafından hem ihraç, hem ithal edilmesinin söz konusu olmayacağı anlamına gelir.

Yanıt Açıklaması: DOLAYSIZ YABANCI SERMAYE YATIRIMLARININ NEDENLERİ Bugünkü anlamda dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının tarihçesi oldukça yeni sayılır. Bu yatırımların dünyada yaygınlaşması 1950’lerin sonrasına rastlar. Dolaysız dış yatırımların nedenleriyle ilgili olarak çok sayıda ekonomik, davranışsal ve stratejik etken üzerinde durulmuş ve bu konuda oldukça kabarık bir literatür oluşmuştur. Aşağıda dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının nedeni olarak ileri sürülen belli başlı etkenler gözden geçirilecek, daha sonra da bununla ilgili olarak geliştirilen bazı teoriler üzerinde durulacaktır. Ham madde kaynakları (availability of raw materials) Üretim faaliyetlerinde dikey veya yatay bütünleşme (integrating operations) Aktarılamayan bilgilerin (non transferable knowledge) varlığı Şirket unvanının korunması (protecting reputations) Şirketin marka veya unvanından yararlanmak istemesi (exploiting reputations) Şirket sırlarının korunması (protecting secrecy) Ürünün yaşam dönemlerinde son aşamaya ulaşılmış olması (product life-cycle hypothesis Oligopolcü piyasa yapısı İthalâtçı ülkenin koyduğu tarife ve kotalardan kaçınma Ulusal piyasadaki yasal düzenlemelerden ve kısıtlamalardan kurtulma (avoiding regulations) Firmanın müşterilerini izlemesi (symbiotic relationships) Yatırımları uluslararası çeşitlendirme (international diversifi-cation) Ucuz yabancı faktör kullanımı

Yanıt Açıklaması: Teknolojik gelişme; yeni bir üretim yöntemi veya yeni bir mal icat edilmesi şeklinde kendini gösterir.  Başka bir deyişle; ya piyasada mevcut mallar daha etkin yöntemlerle üretilir ya da tümüyle farklı nitelikte yeni mallar ortaya çıkartılır.

Yanıt Açıklaması: Dolaysız yabancı sermaye yatırımları: Çok uluslu şirketler, sınır ötesi bir ülkeye yatırım yaparken genellikle üretim teknolojisini de birlikte getirirler. Dolayısıyla bu tür yatırımların, ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlara yapılması ve tercihen yerli özel veya kamu işletmeleriyle ortak girişim şeklinde (joint venture) olması, ülkenin teknolojik düzeyinin yükselmesine katkı sağlayabilir. Ancak yabancı sermayedarın getirdiği teknolojiler, bazen ülkenin ekonomik koşullarıyla bağdaşmayabilir ve bu durumda ülkeyi teknolojik bakımdan dışa bağımlı kılmak gibi önemli sakıncalar doğurabilir.

Yanıt Açıklaması: Araştırmalar, sanayileşmiş ülkelerde mal ihracatının yüzde 60-80’lik bir payının hizmetlerden oluştuğunu gösteriyor.

Yanıt Açıklaması: 2013’te ülkemiz, küresel rekabet üstünlüğü açısından 148 ülke arasında 56. sırada gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: İsveçli İktisatçı Brunstam Linder’in 1961’de geliştirdiği tercihlerde benzerlik hipotezi (si­milarity in preferences) homojen olmayan sanayi ürünleri ticaretini konu alır. Bu görüşe göre, sözü edilen malların ticareti üretim maliyetlerinden çok, ülkeler arasındaki zevk ve tercihlerin benzerliğine yani talep koşullarına bağlıdır. Zevk ve tercihleri belirleyen temel etken de göreceli gelir düzeyleridir.

Yanıt Açıklaması: İktisadi büyüme ile dış ticaret arasındaki ilişki iki yönlüdür. Ülkede ekonomik büyüme; üretimi, tüketimi ve dolayısıyla ikisi arasındaki farkı yansıtan dış ticareti de etkiler. Aslında ekonomik büyüme ile dış ticaret arasındaki ilişkiler iki yönlüdür: Büyüme dış ticareti, dış ticaret de büyümeyi etkiler.

Yanıt Açıklaması: Tekel üstünlüğü teorisi 1960’larda Stephan Hymer tarafından ortaya atılmıştır. Bu teoriye göre, çok uluslu şirketin yerel şirketler karşısındaki üstünlüğünün nedeni, ona tekel gücü sağlayan etkenlerdir. Tekel üstünlüğü yaratan bu etkenler yabancı şirkete özgüdür, piyasadaki öteki işletmeler bunlardan yararlanamazlar. Dolayısıyla tekel üstünlüğü teoremi, yabancı sermaye yatırımlarını bu firmaların faaliyet gösterdikleri yabancı piyasalarda rekabetçi koşulların bulunmaması ile açıklar.

Yanıt Açıklaması: Global fonlar, ABD'de, portfolyosunda Amerikan hisse senetleri ile birlikte yabancı hisse senetlerini içeren fonlardır.

Yanıt Açıklaması: Teknoloji ya sermaye mallarına dönüşmüş olarak ya da yalın biçimde ithal edilir. Buna göre başlıca 5 tane teknoloji transferi kanalı aşağıdaki gibi belirtilebilir: Sermaye malları ithaliyle sağlanan teknoloji, Dolaysız yabancı sermaye yatırımları, Yalın biçimde teknoloji ithali, Bilimsel konferanslar, teknik bültenler ve yabancı bilim adamı değişim programları, Teknik yardım programlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Tahviller ise bir tür ödünç fon elde etme araçlarıdır, ortaklık hakkı vermezler; tahvil sahibi ödünç verdiği fonlar karşılığı bir faiz geliri elde eder.

Yanıt Açıklaması: İki mallı ve iki faktörlü bir modelde, tam çalışma koşulları altında eğer tek bir faktörünarzı artırılacak olursa, onu yoğun olarak kullanan malda üretim genişler, diğer malda ise daralır. Bu görüşe, onu ilk kez ortaya atan İngiliz iktisatçısının ismiyle Rybczynski (Ribcinski diye okunur) Teoremi adı verilir.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü anlamda dolaysız yabancı sermaye yatırımlarının tarihçesi oldukça yeni sayılır. Dolaysız yabancı sermaye yatırımların dünyada yaygınlaşması 1950’li yılların sonlarına rastlar. Dolaysız yabancı sermaye yatırımları teorik olarak yeni nesil iktisatçılar ilgilenmişlerdir. Yabancı sermaye kapsayan teoriler dört başlık altında toplanabilir. Bunlar; Tekel üstünlüğü teorisi, Oligopolistik tepki teorisi, İçselleştirme teorisi, OLI modelidir.

Yanıt Açıklaması: Sermaye piyasası, tahvil ve hisse senedi gibi menkul değerlerin alım ve satımıyla ilgilidir. Menkul değer yatırımlarına portfolyo (portföy) yatırımı denmektedir. Menkul değer alım ve satımlarının sınır ötesi bir nitelik taşıması durumunda da bir uluslararası portfolyo yatırımı yapılmış olmaktadır. Portfolyo sermayesinden ayrı olarak uzun vadeli uluslararası sermaye akımlarının bir bölümü yabancı ülkede doğrudan üretime dönük yatırımlar biçiminde gerçekleştirilir. Bunlara da dolaysız yabancı sermaye yatırımı adı verilir.