Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: Türk anayasa hukukunda, 1876 Kânûn-i Esâsısi, sert anayasa sistemini benimsemiş olmakla beraber, yargısal denetime yer vermemiştir. 1924 Anayasası’nda, kanunların anayasaya uygunluğunun mahkemelerce denetlenip denetlenemeyeceği hakkında herhangi bir hüküm yoktu 1961 Anayasası, kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimine geniş kapsamlı biçimde yer vermiştir. Bu konudaki yetkiyi esas itibarıyla Anayasa Mahkemesi’ne bırakmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasas›’nın başlangıç bölümünde, şu ilkeler yer almaktadır: a) 12 Eylül 1980 harekatının meşruluğu (para. 1,2) (23.7.1995 tarihli Anayasa değişikliği ile çıkarılmıştır); b) Atatürk inkılap ve ilkelerine bağlılık (para. 1,5); c) Atatürk milliyetçiliği (para. 1, 2, 5, 7); ç) Atatürk medeniyetçiliği (para. 5); d) Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi (para. 2); e) Milli egemenlik (para. 3); f) Anayasanın ve hukukun üstünlüğü (para. 3 ve 4); g) Hürriyetçi demokrasi (para. 3); h) Kuvvetler ayrılığı (para. 4); i) Türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmezliği (para. 5); j) Laiklik (para. 5); k) “Her Türk vatandaşının bu Anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahip olduğu” (para. 6) Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Birinci sınıf adlî yargı hakimleri Cumhurbaşkanı tarafından Hakimler ve Savcılar Kurulu'na seçilir.

Yanıt Açıklaması: 2017 değişikliğinden önce mevcut olmayan Cumhurbaşkanı yardımcılığı makamı, bu değişiklikle yaratılmıştır. Bu, değişiklikle yürütme yetkisinin tümüyle Cumhurbaşkanına verilmiş olmasının sonucu olarak görülebilir. Yeni 106’ncı maddeye göre, “Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir... Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır…”

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa değişikliği ile parlâmenter hükûmet sisteminin terkedilip, “Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi” adıyla başkanlık sistemine benzer bir sisteme geçilmiş olmasının sonucu olarak, TBMM’nin hükûmeti denetleme yetkileri de radikal değişikliklere uğramıştır. Yapılan değişiklikten sonra şu önemli farklar göze çarpmaktadır: (a) Gensoru yolu kaldırılmıştır. Bilindiği gibi, gensoru, parlâmenter rejimde Bakanlar Kurulunun ve bakanların siyasal sorumluluğunu gerçekleştiren, yani bir güvensizlik oyu ile görevden uzaklaştırılmalarını sağlayan en etkili denetim yoludur. Parlâmenter sistemin ve onun özü olan bakanların siyasal sorumluluğunun terkedilmiş olmasının doğal sonucu olarak, gensoru yolu da kaldırılmıştır. Nitekim değişiklikten önceki metinde gensoruyu ayrıntılı şekilde düzenleyen 99’uncu madde ilga edilmiştir. (b) Yazılı sorunun muhafaza edilmesine karşılık, çok etkili bir denetim aracı olan sözlü soru kaldırılmıştır. (c) Yazılı soru, genel görüşme ve meclis araştırması muhafaza edilmiş olmakla beraber, bunların nasıl işleyecekleri, yeni yapılacak Meclis içtüzüğünde belirlenecektir. (ç) Meclis soruşturması çok farklı şekilde düzenlenmiş, meclis soruşturmasını düzenleyen 100’üncü madde ilga edilmiş, bunun yerine meclis soruşturması ile ilgili hükümler değişik 105 ve 106’ncı maddelerde yer almıştır. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Soyut Norm Denetimi: Anayasada belirtilen bazı kişi ya da organların bir kanuna karşı Anayasa Mahkemesi’nde dava açmalarıyla gerçekleştirilen denetim türüdür.

Yanıt Açıklaması: 1921 Anayasası, anayasayı değiştirme sorunu ile ilgili bir hüküm taşımamaktadır. Ancak bilindiği gibi olağanüstü yetkileri haiz olan, dolayısıyla bir kurucu meclis niteliği taşıyan I. TBMM (1920-1923) bu asli kurucu iktidarını, sadece 1921 Anayasası’nı değil, aynı zamanda devletin temel yapısına ilişkin daha birçok anayasal nitelikte kanunları yapmak ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkıldığına karar vermek suretiyle, herhangi bir hukuki sınırlamaya bağlı olmaksızın kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hükûmet sistemi değişikliğini içeren 2017 anayasası değişiklikleri Cumhuriyet tarihimizin en radikal değişikliği olarak adlandırılır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve Genel Kurul hâlinde çalışır. Siyasi partilere ilişkin dava ve başvurulara, iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, bireysel başvurular ise bölümlerce karara bağlanır.

Yanıt Açıklaması: bir kimse en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası devlet yapısı içinde yürütme organını güçlendirmiştir

Yanıt Açıklaması: Düalist Yürütme: Yürütme yetkisinin bir kişi ile bir kurul arasında bölüştürülmesidir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa değişikliklerinin denetlenmesi, Cumhurbaşkanı ve TBMM üyelerinin beşte biri tarafından istenebilir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanlığı makamı, 1961 Anayasası’ndaki ile kıyaslanamayacak derecede güçlendirilmiş ve gerçek bir vesayet makamı hâline getirilmiştir. 1982 Anayasası’na ilişkin halkoylamasının, Millî Güvenlik Konseyi başkanı General Evren’in tek aday olarak katıldığı Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle birleştirilmesi sonucu, General Evren, sivil yönetime geçilmesinden sonra da hayli uzun bir süre bu vesayet yetkilerini kullanma imkânına kavuşmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İstifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi, istifanın geçerli olduğu Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlaştırılır. Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur. 82 nci maddeye göre milletvekilliğiyle bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir. Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Verilen tanım anayasa hukuna aittir.

Yanıt Açıklaması: Hükûmet sistemi ne olursa olsun, bütün temsilî rejimlerde parlâmentoların, kanun yapma, hükûmeti denetleme ve devlet bütçesini kabul etme gibi üç temel fonksiyonu vardır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’nın 87. maddesi, milletvekilliği ile bağdaşmayan işleri belirtmiştir. Buna göre, Devletin veya diğer kamu tüzel kişilerinin doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak katıldığı teşebbüs ve ortaklıklarda; özel gelir kaynakları ve özel imkânları Kanun’la sağlanmış kamu yararına çalışan derneklerin ve Devletten yardım sağlayan ve vergi muafiyeti olan vakıfların, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar, vekili olamazlar, herhangi bir taahhüt işini doğrudan veya dolaylı olarak kabul edemezler, temsilcilik ve hakemlik yapamazlar. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, yürütme organının teklif, inha, atama veya onamasına bağlı resmî veya özel herhangi bir işle görevlendirilemezler. Bir üyenin belli konuda ve altı ayı aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca verilecek geçici bir görevi kabul etmesi Meclisin kararına bağlıdır. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa, bir devletin organlarının kuruluş, işleyiş ve aralarındaki ilişkileri ve devletle birey arasındaki ilişkilerin temel kurallarını belirleyen üstün bir kanundur.

Yanıt Açıklaması: Kuvvetler ayrılığı ilkesi Montesquieu ismiyle özdeşleştirilmektedir.