Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı olağan halin gerekli kıldığı konularda 104'üncü madde 17. fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarabilir. Bu kararnameler Resmi Gazete'de yayımlanır ve aynı gün Meclis onayına sunulur. Savaş ve mücbir sebeplerle TBMM'nin toplanamaması hali hariç olmak üzere OHAL sırasında çıkarılan kararnameler üç ay içinde TBMM'de görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde OHAL'de çıkarılan Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri kendiliğinden yürürlükten kalkar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanlığında aranılan yaş sınırı 45 değil 40'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa Mahkemesi 1993 yılında verdiği bir kararda bu içtihadını değiştirerek, kanunların veya denetime tâbi diğer normların yürürlüğünü durdurma yetkisini kendisinde görmüştür.

Yanıt Açıklaması: AYM kanun hükmünde kararnameleri denetleme yetkisi yoktur.

Yanıt Açıklaması: Sosyal, ekonomik ve fiziksel nedenlerle dezavantajlı durumda olan birey ve gruplar lehine ayrımcılık yapılması pozitif ayrımcılık, aynı durumda bulunanlar için haklarda ve ödevlerde, yararlarda ve yükümlülüklerde, yetkilerde ve sorumluluklarda, fırsatlarda ve hizmetlerde eşit davranma zorunluluğu maddi hukuki eşitlik kavramını açıklar. Şekli hukuki eşitlik, kanunların genel ve soyut nitelik taşıması, yani kapsadığı herkese eşit olarak uygulanmasıdır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Hepsi de gerekli.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası, istisnai bir durumda genel mahkemelere de bir kanunun anayasaya uygunluğu hakkında hüküm verme yetkisini tanımış olmakla beraber, bu konudaki yetkiyi esas itibarıyla Anayasa Mahkemesi’ne bırakmıştır. 1982 Anayasası söz konusu istisnai durumu da ortadan kaldırarak, Anayasa Mahkemesi’ni denetim konusunda tek yetkili kılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sorumsuzluğun mutlaklığı, üç noktada kendini gösterir: a. Sorumsuzluk, cezai takibata karşı mutlak olarak korur. Hukuki sorumsuzluğun da yasama sorumsuzluğu kapsamına girip girmeyeceği tartışmalı olmakla beraber, genel eğilim ve bu arada Türk mahkeme kararları, başkalarının kişilik haklarına saldırı niteliğindeki söz ve düşüncelerden dolayı mağdur tarafından tazminat davası açılabileceği yönündedir. Bundan başka sorumsuzluk, milletvekilini, yasama organı tarafından kendisine uygulanabilecek disiplin müeyyidelerine karşı da korumaz. b. Sorumsuzluğun meclisçe kaldırılabilmesi söz konusu değildir. c. Sorumsuzluk, sürekli niteliktedir. Yani milletvekili, sorumsuzluk kapsamına giren bir eyleminden dolayı, milletvekilliği sıfatının sona ermesinden sonra da kovuşturulamaz.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası’nın 1. maddesi, aynen 1924 ve 1961 Anayasası’nın 1. maddeleri gibi, “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.” hükmünü getirdikten sonra, 2. madde cumhuriyetin niteliklerini saymaktadır. Bu maddeye göre, “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir”. 3. madde, Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti gibi diğer temel özellikleri belirtmektedir. Bu madde gereğince, “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçe’dir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Millî marşı İstiklal Marşı’dır. Başkenti Ankara’dır”. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir devletin anayasasını yapma veya değiştirme, başka bir deyimle o devletin temel siyasal yapısını belirleme iktidarına, kurucu iktidar veya kuruculuk fonksiyonu adı verilir. Bu anlamda, kurucu iktidarla kurulmuş iktidar arasında açık bir fark olduğu göze çarpmaktadır. Kurulmuş iktidar, kurucu iktidarın anayasada belirlediği sınırlar içerisinde devletin çeşitli hukuki yetkilerini (yasama, yürütme ve yargı yetkileri) kullanma iktidarıdır. Kurulmuş iktidar, hukukiliğini kurucu iktidarın iradesine uygunluğundan alır. Kurucu iktidar iki değişik durumda ortaya çıkabilir ve buna uygun olarak iki tür kurucu iktidardan söz edilebilir: Asli kurucu iktidar ve tali (türevsel) kurucu iktidar. Asli kurucu iktidar, bir devletin anayasasının tümden yapılması veya yeniden yapılması sürecidir. Tali kurucu iktidar ise bundan çok farklı olarak, bir ülkenin anayasasının, o anayasada belirlenmiş usullere uyulmak suretiyle değiştirilmesidir. Burada her şeyden, önce, bir anayasanın tümden yeniden yaratılması değil, mevcut bir anayasanın bazı hükümlerinin değiştirilmesi söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır. Ancak, bu halde yetkili makam durumu hemen ve doğrudan doğruya Türkiye Büyük Millet Meclisine bildirmek zorundadır. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi hakkında, seçiminden önce veya sonra verilmiş bir ceza hükmünün yerine getirilmesi, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır; üyelik süresince zamanaşımı işlemez. Tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma, Meclisin yeniden dokunulmazlığını kaldırmasına bağlıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisindeki siyasi parti gruplarınca, yasama dokunulmazlığı ile ilgili görüşme yapılamaz ve karar alınamaz. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 2017 değişikliğinden önce mevcut olmayan Cumhurbaşkanı yardımcılığı makamı, bu değişiklikle yaratılmıştır. Bu, değişiklikle yürütme yetkisinin tümüyle Cumhurbaşkanına verilmiş olmasının sonucu olarak görülebilir. Yeni 106’ncı maddeye göre, “Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir… Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, 81 inci maddede yazılı şekilde Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde andiçerler. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, Cumhurbaşkanına karşı sorumludur.” Görülüyor ki, Anayasa, kaç Cumhurbaşkanı yardımcısı atanabileceğini tasrih etmemiş ve bunu tamamen Cumhurbaşkanının takdirine bırakmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası döneminde Meclis’in, hükûmeti her zaman denetleyebilme ve düşürebilme (m.7) yetkisi olduğu halde, Hükûmetin meclisi feshetme yetkisi yoktur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sorumsuzluk hukuki anlamda sorumluluk doğurmaz değildir. TBMM üyelerinin parlamento faaliyetleri kapsamı dışındaki sorumsuzlukları  hakkında hukuk mahkemelerine başvurma yolu açıktır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kurucu Meclis ile ilgili ifadelerden hepsi doğrudur. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası değişmez hükümlerin kapsamını hayli genişletmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1921 Anayasası, Osmanlı-Türk anayasa tarihinin tek yumuşak anayasasıdır.

Yanıt Açıklaması: 2017 değişikliği ile kurulan sistem, karşılıklı fesih ya da seçimleri yenileme mekanizmasını kabul ederek, bu sistemden sapmıştır. Bu nedenle sisteme, önceleri “Türk tipi başkanlık sistemi”, daha sonraları da dünya literatürü ve uygulamasında örneği olmayan “Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi” adı verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Milletvekili seçilebilmek için en az ilkokul mezunu olmayı şart koşan anayasa 1982 Anayasa'sıdır.

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa değişikliğine  göre denetim yolları, yazılı soru, genel görüşme, meclis araştırması ve meclis soruşturması ile sınırlandırılmıştır. Doğru cevap D'dir.