Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası otorite-hürriyet dengesinde otoritenin ağırlığını arttırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı E şıkkıdır.  1876 Anayasası, Meclis-i Umumî adını alan bir parlamento kurmuştur. Bu parlamento, iki meclisten meydana gelmektedir. Heyet-i Âyan adını taşıyan meclisin bütün üyeleri, padişah tarafından atanmaktadır. Heyet-i Mebusan üyeleri ise halk tarafından iki dereceli seçimle belirlenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Polis devletinde, hukuk devletinin aksine devlet hukuk kurallarıyla bağlı değildir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de cumhuriyeti ilan eden 29 Ekim 1923 tarihli “Teşkilat-ı Esasiye Kanununun Bazı Mevaddının Tavzihen Tâdiline Dair Kanun“ “Türkiye Devleti’nin şekli hükûmeti, cumhuriyettir.“ demek suretiyle, cumhuriyeti bir hükûmet şekli olarak tanımlamıştır. 1924 Anayasası ise “Türkiye Devleti bir cumhuriyettir.“ diyerek cumhuriyete bizce daha doğru olarak bir devlet şekli anlamını vermiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı anayasal gelişmesinin ikinci aşaması olan1839 tarihli Tanzimat Fermanı ile eşitlik ilkesi ilk kez hukuk sistemine dâhil edilmiştir. Islahat Fermanı ile de tam bir güvence sağlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1935 seçimi tek parti döneminde yapılmıştır. 1946 seçimi ülkemizde yapılan ilk çok partili seçimdir. Türkiye’de gizli oy ilkesi, 1950 yılında kabul edilerek seçimlerde uygulanmaya başlamıştır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal devlet, devletin sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlamak amacıyla, sosyal ve ekonomik hayata aktif şekilde müdahalesini meşru ve gerekli gören bir devlet anlayışı olarak tanımlanabilir. 1924 Anayasası, 1937’de geçirdiği değişiklikle, devletin nitelikleri arasında halkçılık ve devletçilik gibi sosyal devletle ilişkili sayılabilecek ilkeleri de saymış olmakla beraber, sosyal devlet ne sadece halkçılığa, ne de sadece devletçiliğe indirgenebilir. Sosyal devlet düşüncesi ve onun birlikte getirdiği kurumlar, 1961 Anayasası’nın en önemli yeniliklerinden birisi olmuştur

Yanıt Açıklaması: Kurucu Meclis; Milli Güvenlik Konseyi ile kuruluş, görev ve yetkileri bu kanunda belirtilen Danışma Meclisinden oluşur.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, 1987 yılından günümüze kadar, 5 Haziran 2008 tarihinde Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen değişiklik haricinde, 20 değişikliğe uğramıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Milli Güvenlik Konseyi rejiminin devlet hayatının pek çok yönünü ayrıntılı kanunlarla düzenlemiş olması ve Anayasa’nın geçici 15. maddesi gereğince bunların anayasaya aykırılığının iddia edilememesi, böylece sözü geçen kanunların diğer kanunlar karşısında daha ayrıcalıklı bir statüye kavuşturulması devlet hayatında esnekliği azaltan faktörlerden birisi olmuştur. Bu denetim yasağı, 2001 Anayasa değişiklikleriyle kaldırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Parlamenter rejim, yasama ve yürütme kuvvetlerinin, yumuşak ve dengeli biçimde ayrıldığı rejim modeli; meclis hükûmeti yasama ve yürütme kuvvetlerinin, yasama organında birleşmesi ile oluşan hükûmet biçimidir. Kuvvetler ayrılığı, devletin yasama, yürütme ve yargı iktidarlarının farklı devlet organlarına verilmiş olmasını ifade eder. Mutlakiyet, bir hükümdarın kayıtsız şartsız idaresi altında bulunan hükûmet şeklidir.  Başkanlık hükûmeti ise yasama ve yürütme kuvvetlerinin, birbirinden kesin olarak ayrıldığı hükûmet biçimidir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa kavramının ve anayasacılık akımını doğuran etkenlerden biri, siyasal düşüncenin laikleşmesi, diğeri de burjuva sınıfının yükselişidir. İlk olarak Avrupa’da Rönesans, Reform ve Aydınlanma hareketlerinin etkisiyle devletin kökeninin insan ya da toplum iradesine dayandığı yönünde değişmiş, diğer bir deyimle siyasal düşünce laikleşmiştir.  İkinci olarak kıtalararası deniz ticaretinin gelişmesiyle birlikte ekonomik gücü büyük ölçüde artan bir ticari (daha sonra da endüstriyel) burjuva sınıfının ortaya çıkmıştır. Orta C¸ağ’ın, aristokrasi (soylular) sınıfının, daha sonraları da mutlak hükümdarların ha^kimiyetine dayanan devlet ve hukuk düzeninde, bu yeni burjuva sınıfının iktidardaki payı çok önemsizdi. Ayrıca başta mülkiyet hakkı olmak üzere temel hakları da hukuki güvenceden yoksundu. Bu anlamda 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl demokratik devrimleri özü bakımından burjuva devrimleridir. Bu devrimlerle burjuvazi, aristokrasiyi tasfiye etmek, hükümdarlığı da ya ortadan kaldırmak veya onun yetkilerini sınırlandırmak suretiyle, kendi hak ve hürriyetlerini güvence altına almaya çalışmıştır.

Yanıt Açıklaması: İlk Osmanlı-Türk Anayasası Kanu-i Esasi'dir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, bir tepki anayasası olması nedeniyle aşırı düzenleyici bir yöntemle hazırlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hakkın özü; bir hak veya hürriyetin özü, onun vazgeçilmez unsuru, dokunulduğu takdirde söz konusu hürriyeti anlamsız kılacak olan aslî çekirdeğidir. temel hak ve hürriyetler, herkesin kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez olan hak ve hürriyetlerin bütünüdür. Ölçülülük ilkesi, temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılmasında; sınırlama aracının amacı gerçekleştirmeye elverişli olması ve araç ile amaç arasında ölçülü bir oranın olmasıdır. Temel haklar konusunda 1961 Anayasası’nda kullanılan “insan haklarına dayalı” deyiminin yerine 1982 Anayasa’sında “insan haklarına saygılı” deyimi kullanılmıştır. Doğru cevap B’ dir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası’nın temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması konusunda kabul ettiği temel kural (m. 13) bazı noktalardan 1961 Anayasası’nın benimsediği sisteme (m. 11) benzemekte, bazı noktalarda ise ondan ayrılmaktadır. Benzer unsurlar, sınırlamanın anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olması ve kanunla yapılmasıdır. Sınırlama sebepleri bakımından ise iki anayasa arasında önemli bir fark göze çarpmaktadır. 1961 Anayasası, genel olarak, her temel hak ve hürriyetin hangi sebeplerle sınırlanabileceğini, o hürriyetle ilgili maddede belirtmiş, fakat bunun yanında 11/2. maddede “Kanun, kamu yararı, genel ahlak, kamu düzeni, sosyal adalet ve millî güvenlik gibi sebeplerle de olsa, bir hakkın ve hürriyetin özüne dokunamaz.” hükmüne yer vermiştir. 1982 Anayasası’nın 13. maddesindeki düzenlemeye göre “Temel hak ve hürriyetler, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, millî egemenliğin, Cumhuriyetin, millî güvenliğin, kamu düzeninin, genel asayişin, kamu yararının, genel ahlakın ve genel sağlığın korunması amacı ile ve ayrıca anayasanın ilgili maddelerinde öngörülen özel sebeplerle, Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir. Temel hak ve hürriyetlerle ilgili genel ve özel sınırlamalar demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olamaz ve öngörüldükleri amaç dışında kullanılamaz. Bu maddede yer alan genel sınırlama sebepleri temel hak ve hürriyetlerin tümü için geçerlidir”.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, yürütme organını güçlendiren hükümlere yer vermiştir. Bunu yaparken Bakanlar Kurulu'ndan ziyade Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini artırmayı tercih etmiştir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kuvvetler ayrılığı yasama, yürütme ve yargıdan oluşur. Meclis bu üçlünün ilk ayağı olan yasamanın unsurudur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasacılık akımının ortaya çıkmasındaki temel amaç, devletin mutlak iktidarını birey hürriyetleri lehine sınırlandırmak olduğuna göre, ancak bunu etkin şekilde gerçekleştirebilen devletler, “anayasal devlet” sayılabilirler. Bir anayasası olan her devlet, elbette anayasal devlet değildir. Bugün, otoriter veya totaliter devletlerin hemen hepsinin anayasası vardır. Ancak bu anayasalar, fonksiyonel anlamda değil, sadece biçimsel anlamda anayasalardır. Bu devletleri, bir anayasa yapmaya sevk eden saik, iç ve milletlerarası kamuoyunda bir meşruluk ve saygınlık görüntüsü verme isteğinden başka bir şey değildir. Anayasal devlet, devlet iktidarının etkin şekilde sınırlandırılmış olduğu devlettir. Nitekim, “sınırlı devlet” deyimi, literatürde “anayasal devlet”in anlamdaşı olarak kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Anayasalar, yalnızca Temsilciler Meclisi ile Danışma Meclisi tarafından yazılmamıştır. Her iki Anayasa da, bir kanadı askeri harekatın liderliğini yapan kuruldan (MBK ve Millî Güvenlik Konseyi), diğer kanadı ise sivillerden (Temsilciler Meclisi ve Danışma Meclisi) oluşan Kurucu Meclis’ler tarafından hazırlanmıştır.