Eleştiri Kuramları

Yanıt Açıklaması: Sosyolojik eleştiri, edebî esere yönelik olarak sorulan “eser neyi anlat›yor?” sorusunun terk edilip, yerine, “eser nasıl anlatıyor?”sorusunun konulmasıyla başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Kalıplaşmış deyimler: “iğne ipliğe dönmek” (s. 124), “iki gözü iki çeşme ağlamak” (s. 124), “ türküler yakmak” (s. 129), “deli gibi sevmek”, (s. 130), “türküler düzmek” (s. 131), “karnı tok olmak” (s. 131), “yüzüstü bırakmak” (s. 133)... Bu deyimleri ortalama Türkçe bilenler kolaylıkla anlayabilirler. Bu da okurun kolaylıkla kurmaca evrenine girmesini sağlar.

Yanıt Açıklaması: Yazınsal göstergebilim sunduğu örnekler, örnekçeler, araçlar ve açıklamalar ile metin okumalarını aydınlatır, anlamlarını bağlam içinde oluşturur ve en önemlisi de incelenen yazınsal yapıtın, ayırıcı, belirleyici, olağanüstü özelliklerini, konumunu, onu yazınsal açıdan farklı kılan özelliklerini yansız bir biçimde gösterir, ancak iyi/kötü; okunabilir/okunamaz; yararlı/ yararsız... gibi değer yargıları sunmaz, bunu okura bırakır.

Yanıt Açıklaması: Roland Barthes, “Metin Kuramı” (1968) başlıklı yazısında metni büyük ölçüde Kristeva’nın metin konusundaki tanımını izleyerek tanımlar ve metinlerarası kavramının metnin ayrılmaz bir özelliği olduğunu vurgular.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Dil ve kültür öğeleri üzerinde derin, sistemli görüşler geliştirdiler. Başlıca temsilcileri Aristarque de Samothrace’tı. Aristarque, bütün ilkçağın en meşhur eleştirmen ve gramercilerinden birisiydi.

Yanıt Açıklaması: Rus Biçimcileri, tanımlamalarında, ayrıca bir metinlerarası yöntem olan parodi (ya da aynı anlamda kullandıkları pastiş) terimini sıklıkla kullanmaya başlarlar. En geniş anlamıyla ele alınan parodi (yansılama) yapıtların taklit edilmesi ve dönüştürülmesidir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yüzeysel anlatı sözdizimi düzleminde eyleyenler şemasının belirlenmesinden sonra, anlatı şemasına geçilebilir. Bu şema okuyucuya, anlatıda olayların nasıl eklemlendiği, eyleyenlerin hangi işlevlerle olaylara katıldığı, olayların değişik aşamalarının nasıl sunulduğu konularında bilgiler verir. Günümüzde bu şema üç aşamadan oluşur: eyletim, eylem ve yaptırım.

Yanıt Açıklaması: Motif: Az çok kalıplaşmış, göreceli olarak kendi üzerine kapalı, kısmen özerk yapılardır. Yapısının düzenliliği ile hemen saptanabilir, ancak betiselleşmenin verdiği olanaklarla biçimsel değişkenlik gösterebilen dilsel yapılardır.

Yanıt Açıklaması: Klasisizm, XVII. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkan bir edebî akımın adıdır. Bu terim, zamanla XVI. ve XVIII. yüzyılların büyük yazarlarını ifade etmek için de kullanılmıştır. Klasisizm, mutlak monarşi rejiminin ideolojik ve estetik görüşünü yansıtıyordu. Bu akımın fikrî temellerini filozof Descartes, Metot Üzerine Konuşma (1637) adlı eseriyle atmıştır.

Yanıt Açıklaması: Biçimcilik, 1915-1930 yılları arasında, Rusya’da ortaya çıkan ve edebiyat yapıtlarını kendi başına bir dizge olarak alıp öğeleri arasındaki bağlantılara göre inceleyen, bugünkü yapısalcılık akımının gelişmesinde de etkileri bulunan, bir dilbilim ve eleştiri akımıdır.

Yanıt Açıklaması: Disiplinlerarası: Farklı sanatsal ve bilimsel alandan araştırmacıların bir araya gelerek aynı problem karşısındaki değişik bakış açılarını buluşturarak ortak bir amaca varmak.

Yanıt Açıklaması: Berna Moran’ın Edebiyat Kuramları adlı eserinde belirttiği gibi, sosyolojik eleştirinin başlangıcı Giambastista Vico’nun La Scienza Nuova (Yeni Bilim) başlıklı eserine dayandırılır.

Yanıt Açıklaması: Disiplinlerarasılık: farklı sanatsal ve bilimsel alandan araştırmacıların bir araya gelerek aynı problem karşısındaki değişik bakış açılarını buluşturarak ortak bir amaca varmaktır.

Yanıt Açıklaması: Farklı sanatsal ve bilimsel alandan araştırmacıların bir araya gelerek aynı problem karşısındaki değişik bakış açılarını buluşturarak ortak bir amaca varmasına disiplinlerarası denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Açık seçik göndermede bulunmadan bir kişi ya da nesne konusunda düşünceyi uyarma biçimi olan anıştırma söylenmesi gereken şey açıkça, doğrudan belirtilmek yerine yalnızca telkin edilir.

Yanıt Açıklaması: Yazınsal göstergebilim sunduğu örnekler, örnekçeler, araçlar ve açıklamalar ile metin okumalarını aydınlatır, anlamlarını bağlam içinde oluşturur ve en önemlisi de incelenen yazınsal yapıtın, ayırıcı, belirleyici, olağanüstü özelliklerini, konumunu, onu yazınsal açıdan farklı kılan özelliklerini yansız bir biçimde gösterir, ancak iyi/kötü; okunabilir/okunamaz; yararlı/ yararsız... gibi değer yargıları sunmaz, bunu okura bırakır.

Yanıt Açıklaması: Rönesans döneminde islam dünyasının kültüründen etkilenilerek tekrar eski Yunan kaynaklarına dönüldü, filolojik ve edebî eleştiri çalışmaları yapıldı. Aristoteles’in “Poétique” adlı eseri, Cicéron’un Orator et De Oratore adlı ifade sanatı kitabı, Quintilien’in L’institution Oratoire adlı kitabı ve Horace’ın L’art Poetique adlı eserleri, XVI. yüzyıl yazarları ve eleştiri anlayışı üzerinde etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Karşılaştırmalı yazın eleştirisi, daha çok bir ülkenin kültürünün başka ülkelere ait kültürlerle karşılaştırılmasına dayanır. Bunu yapmak için inceleme nesnesi olarak bir bütünce (corpus) oluşturulur.