XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili

Yanıt Açıklaması: “Hak mübârek eyleye.” ifadesi dua, kutlama ve iyi temenniler bildiren bir ifadedir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: şehrinüŋ +nIŋ: ilgi eki

Yanıt Açıklaması: “cülûs etmek” fiil grubudur, “kendülere mahsus” datif grubudur. “Üsti bir tahta örtülü”  isnat grubudur, “on beş kîse bahşîş almayınca” gerundium grubudur. “Bâlâdan düşman üzre taş ve kumbara bırağacak” partisip grubudur.

Yanıt Açıklaması: Yüklemi isim veya isim soylu bir kelime veya kelime grubu ile ek-fiil olan cümlelerdir. Bu dönemde henüz ek-fiilsiz isim cümlesi oluşmamıştır. 3. tekil şahıs ek-fiil formu çoğunlukla –dur/dür şeklinde yuvarlak ünlülerle olsa da yavaş yavaş küçük ünlü uyumunun sonu- cu olarak –dır/dir dar ünlülü şekiller de görünmeye başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: XVII. yüzyılda artık Klasik Çağatay Türkçesi Dönemi bitmiş, Klasik Dönem Sonra­sı başlamıştır. Bu yüzyılda en tanınmış şahsiyet, Hive Hanlarından Ebu’l-Gazi Bahadır Han’dır. 1603- 1663 yılları arasında yaşamıştır. Türkçe dışında Farsça, Arapça ve Moğolca bilmektedir. Elimize çok önemli iki eseri ulaşmıştır: Şecere-i Terâkime, Şecere-i Türk.

Yanıt Açıklaması: Teşekkür, Dua, Kutlama ve İyi Temenniler Bildiren İfadeler Âkıbetin hayr olsun. Allah mübârek eyleye. Allah ıslâh eyleye, âmîn. Allah da sizin her işde mu‘în ve zahîriniz ola. Bu şehir taht-ı pâdişâhî ola. Cenâb-ı Bârî sizin dahi nice müşkil işleriniz âsân éde. Gazânız kutlu olsun. İnşâallah mansûr u muzaffer olursız. Gel imdi oğul, Allah mübârek eyleye. Habîb-i Hudâ aşkına olsun. Hak sizi hatâdan saklasın şehbâzlarım. Hak mübârek eyleye. Hak Te‘âlâ sana sıhhat u selâmet vere. Hamd-i Hudâ güzel imâr olmuş. Hüdâ ıslâh ede. Hüdâ mübârek eyleye. Hüdâ sizden râzî ola. İlâhî beni şerm-sâr edüp halk mâbeyninde yüzüm kara eyleme . İnşâallah mansûr u muzaffer olup selâmet bulursun. İnşâallahu Te‘âla bu kal‘a sene 857 târîhinin mâh-ı Rebi‘ulevvel, gün rûz-ı temmûzda feth olunur. Sultânım! Bizi hâkden ref ‘ eyleyüp piyâde iken atlandırdınız. Hudâ sizden râzî ola. Şükür yâ Rabbî bu hâle. Yürü Allah getire.

Yanıt Açıklaması: Tıp öğretiminin Türkçe yapılması maksadıyla 1283 (1866) yılında Cemiyyet-i Tıbbiyye-i Osmaniyye kurulmuştur. Bir yıl sonra da Mekteb-i Tıbbiyye-i Mülkiyye (1867) kurulmuş ve bu mektepte yalnızca Türkçe ders verilmesi kararlaştırılmıştır. Hüseyin Avni Paşa’nın seraskerliği sırasında Da^r-ı S¸u^ra^-yı Askeri^ (Yük- sek Askeri^ S¸u^ra^), 16 Eylül 1286 (1870) tarihli toplantısında Askeri^ Tıbbiyedeki dersleri de Türkçeleştirme kararı almıştır. Bu dönemde tıbbi eserlerin dilinde ve tıp terminolojisinde sistemli Türkçeleşme çalışmalarının yapıldığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: III. Selim’in askerî ve siyasî icraatları yanında resmî dil konusunda yaptığı önemli değişiklikleri ve II. Mahmut’un yaptıklarını resmî dilin (hatt-ı hümâyûnların, fermanların dilinin) sadeleşmesi hususunda önemli bir merhale saymak gerekmektedir. Bu tarihten yaklaşık otuz yıl sonra, tıp öğretiminin Türkçe yapılması maksadıyla 1283 (1866) yılında Cemiyyet-i Tıbbiyye-i Osmaniyye kurulmuştur. Bir yıl sonra da Mekteb-i Tıbbiyye-i Mülkiyye (1867) kurulmuş ve bu mektepte yalnızca Türkçe ders verilmesi kararlaştırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: İyelik kategorisi, kelimenin aidiyetini belirleyen bir kategori olup, teklik ve çokluk olmak üzere altı ayrı ekle teşkil olunur. Bu ekler, isimdeki kavramın sahip durumunda olan bir özneye aidiyetini bildirirler. Bu özne daima ben, sen, o, biz, siz, onlar zamirlerinden biridir. Üçüncü şahıs zamiri yerine kendü gibi zamirler de kullanılabilir. İyelik ekleri aşağıda gösterilmiştir: Teklik           Çokluk Birinci şahıs   +(I)m       +(I)mIZ İkinci şahıs    +(I)ŋ        +(I)ŋIZ Üçüncü şahıs +I, +sI      +lArI

Yanıt Açıklaması: Osmanlıca eserlerde kimi kelime ve ekler bazen geleneksel Osmanlı yazı dilindeki şekliyle bazen de günlük konuşmada söylendiği şekilde yazılmıştır. Bu çifte söylenişli ve iml^lalı kelimelerin birisi eski, diğeri ise yeni şekillerdir. Günümüz Türkçesinde birinci şekiller büyük ölçüde kaybolmuştur. Bârgîr – beygir, çârtâk – çardak, kimesne – kimse, tobra – torba değişime uğramış kelimelerdir. Nasîhat kelimesinde değişme yoktur. Düzeltme işareti kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde verilen bilgilerin tamamı Namık Kemal’in mevcut yapıdan ve durumdan Türkçeye geçmek için ileri sürdüğü önerilerdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Açıklaması yapılan eser Cep Kütüphanesi'dir.  Doğru Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Molino (Mol.): Latin harfleri ile 1641 yılında basılan eser İtalyanca-Türkçe sözlüktür. Meninski (Men.): Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1680 yılında yayımlanmış bir sözlüktür. Carbognano (Car.): Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1794 yılında yazılmış bir gramer kitabıdır. Parigi (Par.): Harekeli Arap harfleri ile 1665 yılında yayımlanan eser İtalyanca-Türkçe bir sözlüktür. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkıdır. Elimizdeki yazılı belgelere göre devrik cümle çok başvurulan cümle üslubu olmasa da ko­nuşma dilinde daha çok rastlanır. A şıkkında Devrik yap özelliğinde cümle mevcuttur.

Yanıt Açıklaması: İsnat Grubu: üstü açık, gevdesi büyük Datif Grubu: kendülere mahsus Lokatif Grubu: ayaklarında çarıklar Ablatif Grubu: hurmâdan hil’atlar Fiil Grubu: Üsküdar’a geçmek, serdâr-ı mu’azzam olup gitmek, Partisip Grubu: kazan asacak, pâk u pâkîze kurbân postlarıyla döşenmiş,

Yanıt Açıklaması: Kelime ve tamlamalarda, Cümle ve ifade biçimlerinde, Edatların kullanımında, Konuşma üslûbunun yazıda kullanılmasında, Noktalama işaretlerinin kullanılmasında Tanzimat neslinin dil anlayışına göre yenilikler yapılmıştır. Doğru cevap E'dır.

Yanıt Açıklaması: 'Sinop ile Samsun’u? arası dört merhale yerdir.'cümlesi Bağlama Grubuna örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: kûze “bardak”

Yanıt Açıklaması: Daha çok eydür/eydir, eyitdüm, dedi, deyüp veya deyü kelimeleriyle ana cümleye bağlanan iç cümleye sahip birleşik cümlelerdir. Bazen bu cümleler kalıplaşmış ifadeler olmadan da doğrudan ana cümleye isim ibağlanabilirler. Bu tür cümlelerde iç cümle genel olarak ana cüm­leyi durum, kaynak, sebep, sonuç veya zaman bakımından zarf görevi yüklenerek açıklar: “Benden emîn ol!” deyü bu cevâhir hançeri ihsân eyledi. “El-hamdülillah paşa sağ esendir” deyü şâdımân oldular.

Yanıt Açıklaması: Selamlaşma Selâmün aleyküm ev sâhibleri! Müsâfir alır mısınız?” Safâ geldin, hoş geldin! Es-selâmü aleyküm ey âşıkân? Ve aleyküm selâm!