XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili

Yanıt Açıklaması: Ben şahıs zamirinin fonetik gelişmesiyle ortaya çıkan bu ek Eski Türkiye Türkçesi döneminde yaygın olarak kullanılmış, zamanla yerini kendisinden gelişen +Am, +In ve +Im yapılarına terketmiştir.

Yanıt Açıklaması: Müşâhede edmek, gözlemlemek anlamındadır. Osmanlıcada konuşmada yaygın olarak Türkçe kökenli fiiller kullanılırken yazı dilinde Arapça ve Farsça kökenli kelimeler etmek, olmak, eylemek, görmek, buyurmak, vurmak gibi yardımcı fiillerle birlikte kullanılmıştır. Bugünkü Türkçe’de de bu uygulama devam etmektedir. (sabretmek, kaydetmek, hasta olmak, yardımcı olmak, emir buyurmak gibi)

Yanıt Açıklaması: Türk dili ve edebiyatının çok değerli birçok eseri bu dönemde de yazılmıştır. Bu dönemin ilk önemli şahsiyeti S¸ibanî Muhammed Han’dır. Hayatı Bâbür S¸ah ile mücadelelerle geçmiştir. 1510 yılında Safevi hükümdarı S¸ah İsmail ile yaptığı bir savaşta yenilmiş ve ölmüş- tür. Bahru’l-Hudâ adlı dinî-ahlaki mesnevisi dışında edebiyat ve dil açısından çok önemli olan bir de Divan’ı vardır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B şıkkıdır. Osmanlı yazı dilinin tasvir ve tahki­ye konusunda kullanılmış en yaygın cümle çeşidi Sıralı basit cümledir.

Yanıt Açıklaması: ki’li yan cümle ana cümlenin nesnesini açıklar. Ol zamân bildim ki cemî’i vüzerâ vü vükelâ ve erbâb-ı devlet huzûrında müdâhane ve hoş-âmed kelâm lâzım imiş. Ammâ gördüm ki huddâmlarımdan bana imdâd eder yok.

Yanıt Açıklaması: Özellikleri verilen kişi Ziya Paşa'dır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: milletçe birliktelik, beraberlik anlamı veren eşitlik hâlindeyken, diğerleri mutabıklık, uygunluk anlamındadır.

Yanıt Açıklaması: İfadelerde geçen yemîn ü yesâr  ifadeleri “sağ ve sol” anlamına gelmektedir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Batı Türkçesinin gelişme tarihi içinde önemli bir yeri olan Türkî-i Basît akımı, kelime anlamı itibariyle “Basit Türkçe” demektir. Özellikle XV. yüzyıldan itibaren nesir ve nazım dilinde Arapça ve Farsça kelime ve terkiplerin yoğun olarak kullanılmaya başlandığı dikkat çekmektedir. Yazar ve şairlerin dil kullanmadaki becerilerini ve sanat güçlerini göstermek için başvurdukları bu yol, bazı yazar ve şairler tarafından benimsenmemiş, hatta içlerinden bazıları bu gidişe karşı bir tepki olarak anlaşılacak tarzda şiirler yazmışlardır. Bunların içinde XV. yüzyılda Tatavlalı Mahremî, Aydınlı Visalî ve Edirneli Nazmî en çok bilinenleridir.

Yanıt Açıklaması: Sa’âdetlü vezîr, senden hoşnuduz, ammâ Kudde Kethüdâ ve Emîr defterdârı istemezüz.” cümlesi bağımsız birleşik cümledir. Bu tür cümlelerde ikinci cümle ammâ, ancak, lâkin, yoksa/yohsa, zîrâ gibi edatlarla başlar.

Yanıt Açıklaması: Bahşi’nin “yürüdü” redifli koşması Sultan Selim’in Mısır Seferini anlatır.

Yanıt Açıklaması: Türk gazeteciliğinin kurucusu olan S¸inasi Bey de Aga^h Efendi ile birlikte çıkardıkla- rı Tercüman-ı Ahva^l gazetesinin ilk sayısına yazdığı mukaddimede yazılarının herkesin anlayacağı şekilde sade bir dille yazılacağını ifade etmiştir. S¸inasi Bey gerek Tercüman-ı Ahva^l ve gerekse daha sonra çıkardığı Tasvi^r-i E a^r gazetelerine yazdığı yazılarında ol- dukça açık ve sade bir dil kullanmış ve Türk nesir dili içinde bir de “gazete dili” anlayışı- nın doğmasına vesile olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Kitabımızın 119. sayfasında verilen bilgilere göre, tüm seçenekler doğrudur. Bu nedenle çözüm E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İmlası ور – şeklinde olan fiilden fiil yapma eki ile kelimeler {-ır, -ir, -ur, -ur} şeklinde türetilmektedir. Buna örnek olabilecek kelimeler şunlardır: biturmez, gecurup, icurdi; aşurur, duşurup, ucurdılar.