Genel Dilbilim 2

Yanıt Açıklaması: Bir edimi en açık biçimde lafı dolandırmadan ve doğrudan gerçekleştirmek  gibi kayıtlı doğrudan edimdir.

Yanıt Açıklaması: Gönderim aracının, metinde kullanıldığı yere göre metnin sonrasına gönderimi metin içi gönderim (metinsel gönderim) olarak adlandırılır. Örn. (O) > Bugün gelmedi. Ayhan hastaymış.

Yanıt Açıklaması: Anlambilim, sözcük anlamını ve öner­melerin doğruluk değerini; edimbilim ise konuşucunun sözcesinde dile getirmeyi amaçladığı anlamı incelemeye yöneliktir. Bir başka deyişle, edimbilimde sözcükler aracılı­ğıyla dile getirilmeyen, yüzeyde görülmeyen anlam incelenir. Öyleyse, anlambilim dilsel anlamı, edimbilim ise konuşucunun sözce­sini kullanırken bağlam içinde niyet etiği anlamı inceler.

Yanıt Açıklaması: Sözkonusu örnekte verilen ifade etkisözdür. Etkisöz eylemleri, konuşucu, dinleyici ya da diğerlerinin duygu, düşünce, görüş ve hareketlerinde sözceler sonucunda yaratılan etkidir.

Yanıt Açıklaması: Amacı dinleyicinin bir iş yapmasını sağlamak olan edimlere yönlendirici denir. Emretmek, rica etmek, yalvarmak, izin vermek, yasaklamak, önermek, bir şey dilemek, niyaz etmek, ısrar etmek, gibi.

Yanıt Açıklaması: Söylem topluluğunun özellikleri: Dil kullanımı işlevsel bir davranıştır, Dil temel toplumsallaşma sürecinden ayrıdır, Söylem topluluğuna katılım irade ve istekle gerçekleştirilen ve topluluk üyelerince kabulü öngören aşamalı bir süreçtir, Söylem topluluğunun paylaştığı ortak amaçlarla biçimlenir.

Yanıt Açıklaması: Anlatı, alıntılama, yansıtma ve yeniden dile getirme iletinin sunuluş biçimlerinden biridir.

Yanıt Açıklaması: Hastalık ve Ölüm: Bu iki kavram da insanda korku ve olumsuz duygular uyandıran iki kavramdır. Almanya’da konuşulan eski İbranicede (Yidiş) bir insana bela okumak amacıyla: “Cholerya!” (kolera ol) denebilir. Türkçede ise birisine “Geber” diyerek ona ilişkin olumsuz duygularımızı dile getirebiliriz. Çağımızın hastalığı olan kanser sözcüğünün tabu olduğunu ve “kötü hastalık”, “uzun süren bir hastalık” gibi kavramlarla yumuşatılmaya çalışıldığını, ölümün “hakkın rahmetine kavuşmak”, “birisini kaybetmek” gibi yumuşatarak dile getirildiğini biliyoruz.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan kayıtlı kabalık

Yanıt Açıklaması: Dil aktarımları, iletişimde olaylar ile konuşma ve düşüncelerin aktarılması sıra- sında ortaya çıkan dilsel düzenlemeleri gösterir. Dil aktarımları, metinlerde olay aktarımının yanı sıra konuşma ve düşüncenin sunumu sırasında ortaya çıkan dilsel düzenlemelerin tümünü gösterir.

Yanıt Açıklaması: Anlambilim ve edimbilimde anlamı incelemeye yönelik iş bölümü kitabın 121. sayfasındaki tabloda gösterilmiştir.

Yanıt Açıklaması: ±Kurmaca: Dış gerçekliğin doğrudan sunulmadığı, üreticinin yaratıcığını, kişisel bakış açısını simgeleyen, gerçek ya da hayal edilmiş bir evrene ait gerçeklik duygusunu uyandıran olayların anlatımıdır

Yanıt Açıklaması: B seçeneğinde bir yan tümcecik ve bir ana tümceden oluşan karmaşık tümce görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Metinde eşgönderimsel gönderim kuran temel öğeler şunlardır: • Burada Ø ile işaretlenen boş adıllar (Türkçe gibi bağlantılı dillerde çekimli eylem üzerindeki kişi ekleri boş adılları ulaşılır kılar.) Ayşe ve ben dışarı çıkıyoruz. Ø Alış veriş yapacağız. • Kişi adılları(= ben, sen, o, biz, siz, onlar), • Gösterme adılları(= bu, şu, o), • Gösterme sıfatları(= bu kadın, o adam vb.), • Dönüşlülük adılları(= kendi, kendisi vb.).

Yanıt Açıklaması: Anlamsal ağ kuramı, genel anlamıyla sözcüklerin çağrışımlarının bir küme oluşturduğunu kabul et­mekle birlikte, önceki yaklaşımlarda çağrışımsal ağların bir yapı barındırmamasını, yani sözcükler arasında bir ilişki kodlaması yapılmıyor olmasını eleştirir. Klasik çağrışımsal ağ yaklaşımları bir ilişki kodlaması yapsa da bu bağlantı/çağrışım kodlaması daha çok sözcüklerin birlikte gerçekleşme sıklıklarını öne çıkarır. Anlamsal ağ kuramlarının sonraki versiyonlarında ise bağlantılar birlikte gerçekleşme sıklıklarının ötesinde bir rol üstlenirler ve bağlantıların kendisi bir anlam değeri taşıyacak biçimde organize edilir.

Yanıt Açıklaması: Savlayıcı söylem özellikleri bilgilendirici ve olgusal metinlerin temel özelliklerindendir.

Yanıt Açıklaması: Bizler konuşurken yalnızca dünya hakkında bir takım gerçekleri ve olguları dile getirmeyiz: Soru sorarız, emir veririz, rica ederiz. Yani, bazı sözceleri kullanarak bir edimde bulunuruz. Öyleyse, bir şey söylemek aynı zamanda bir şey yapmaktır. Bir sözce doğrultunda aynı zamanda bir eylem gerçekleştirdiğimiz bu işleme söz eylem denir.

Yanıt Açıklaması: Beaugrande ve Dressler’de (1981) metin merkezli metinsellik ölçütleri olarak sunulan bağlaşıklık ve tutarlılık kavramları ile açıklanmaktadır. Verilen seçenekler arasında bağlaşıklık dışında kalanlar kullanıcı merkezli metinsellik ölçüdür. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sözlü anlatı çözümlemesinin ilkelerine göre, dilsel özellikler, anlatının işlevlerini ortaya koyar. Anlatının iki temel işlevi vardır: Birinci işlev anlatının gönderge işlevi olarak adlandırılır. Bu işleviyle anlatı metni, metin alıcısını bir konuda bilgilendirmektedir. Bu işlevi kullanarak anlatıcı, bir deneyimini zaman sırası içinde, bu sırayla uyumlu bir tümce kümesi biçiminde özetler ve sözel olarak metin alıcısına aktarır.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir önermenin olumsuzlanması yoluyla o önermenin önvarsayımı olarak belirlenebilecek önermelerin varlığını sürdürüp sürdürmediğini anlayabiliriz. Ayrıca, bir önermenin soruya dönüştürülmesi durumunda o önermenin önvarsayımı olan önermelerin yine varlığını sürdürdüğünü görürüz. Aynı önermeyi koşullu bir yapının içine yerleştirdiğimizde de o önermenin önvarsayımı olan önermelerin varlığını sürdürdüğünü görürüz. Yani, bu açıklama göre, sırasıyla olumsuzlama, sorgulama ve koşullu yapı testlerinden anlambilimcilerin önvarsayımın varlığını göstermek üzere yararlandığı görülür.